İzmir’de Toplumda Kanser Tarama Testleri Farkındalığı ve Bireylerin Kanser Tarama Testlerine Katılımını Etkileyen Faktörler

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 2, 173 - 181, 29.05.2021

Asya Babaoğlu Eren Büyüközmen , Fatma Can

https://doi.org/10.29058/mjwbs.853692

Cited By: 7

Öz

Kanserler tüm dünyada önde gelen mortalite ve morbidite nedenleri arasındadır. Türkiye’de 2008’den beri “Ulusal Kanser Tarama Programı” yürütülmektedir. Ancak yapılan çalışmalar tarama programına katılım oranlarının yeterli seviyede olmadığını göstermektedir. Bu çalışmanın amacı, bireylerin Ulusal Kanser Tarama Programı kapsamındaki testler konusundaki farkındalıklarını ve bu testleri yaptırma durumlarını etkileyen değişkenleri tespit etmektir.
Kesitsel tipteki çalışmada 449 kişiye yüz yüze anket uygulanmıştır. Meme, serviks ve kolorektal kanser tarama testlerini yaptırma oranları, duyma oranları ile karşılaştırıldığında oldukça düşüktü. Üç tarama programında da en önemli katılmama nedenleri bilgi eksikliği olarak tespit edildi. Sağlık personeli, medya ve diğer sağlık okuryazarlığını artırıcı çalışmalarla toplumda bilgi eksikliğinin giderilmesi ve hatalı bilgilerin yerine doğru bilgilerin getirilmesi, tarama testlerine katılımı artıracak çalışmalar olarak önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Tarama testi, Meme kanseri, Serviks kanseri, Kolon kanseri, İzmir

Destekleyen Kurum

yok

Proje Numarası

yok

Teşekkür

Araştırmaya bilimsel katkısından dolayı Sayın Doç. Dr. Mustafa Agah Tekindal’a, anket formunun hazırlanması ve uygulanması sırasındaki katkılarından dolayı Araşt. Gör. Dr. Buşra Tozduman’a, anketin uygulanması ve katılımcılara farkındalık eğitimi verilmesine katkılarından dolayı İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Tıp Fakültesi öğrencilerinden Gizem Özkavak, Zelal Akdağ, Beyza Bayram, Narin Yağmur Çek, Mizgin Gedikoğlu, Başak Kurtboğan, Ayşe Yalın, Özgem Uysal, Yasemen Selen Canımoğlu ve Ahmet Kerem Uslu’ya teşekkür ederiz.

Awareness of Cancer Screening Tests in the Community in Izmir and Factors Affecting the Participation of Individuals in Cancer Screening Tests

Öz

Cancers are among the leading causes of mortality and morbidity in the world. The National Cancer Screening Program is carried out in Turkey since 2008. However, studies show that participation rates in the screening program are not sufficient. This study aims to determine the variables that affect the awareness of individuals about the tests within the scope of the National Cancer Screening Program and their status of having these tests.
In the cross-sectional study, 449 people were administered a face-to-face questionnaire. The rates of having breast, cervical and colorectal cancer screening tests were quite low compared to the rates of having heard of these tests. The most important reasons for non-participation in all three screening programs were identified as lack of knowledge. Eliminating the lack of information in the society through healthcare personnel, media and other health literacy activities and replacing erroneous information with correct information are recommended as studies to increase participation in screening tests.

Anahtar Kelimeler

Screening test, Breast cancer, Cervical Cancer, Colon cancer, İzmir

Proje Numarası

yok

Kaynakça

• Cancer (İnternet). 2018 (Erişim Tarihi:30.12.2020), https://www.who.int/en/news-room/fact-sheets/detail/cancer
• Bray F, Ferlay J et al. Global cancer statistics 2018: GLOBOCAN estimates of incidence and mortality worldwide for 36 cancers in 185 countries. CA Cancer J Clin. 2018;68(6):394–424.
• Ölüm ve Ölüm Nedeni İstatistikleri, 2019 (İnternet). (Erişim Tarihi:20.12.2020], https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Olum-ve-Ol
• Başara Bora B, Çağlar Soytuta I, Aygün A, Özdemir TA, editors. Sağlık İstatiskleri Yılığı 2018. Ankara: T.C. Sağlık Bakanlığı; 2019.
• Gulten G, Memnun S et al. Breast, cervical, and colorectal cancer screening status of a group of Turkish women. Asian Pacific J Cancer Prev. 2012;13(9):4273–9.
• T.C. Sağlık Bakanlığı, editor. Ulusal Kanser Kontrol Planı 2013-2018. T.C. Sağlık Bakanlığı. Ankara: T.C. Sağlık Bakanlığı; 2013.
• Üner S, Balcılar M, Ergüder T, editor. Türkiye Hanehalkı Sağlık Araştırması: Bulaşıcı Olmayan Hastalıkların Risk Faktörleri Prevalansı 2017 (STEPS). Ankara: Dünya Sağlık Örgütü Türkiye Ofisi; 2018. 72–73 p.
• Tekpınar H, Aşık Z et al. Aile Hekimliği polikliniğine başvuran hastaların kanser taramalarına ilişkin yaklaşımlarının değerlendirilmesi. Türk Aile Hekim Derg. 2018;22(1):28–.
• Arica W, Trevor DT et al. Cancer screening test use - United States, 2015. MMWR Morb Mortal Wkly Rep. 2017;66(8):201–6.
• O’Hara J, McPhee C et al. Barriers to breast cancer screening among diverse cultural groups in Melbourne, Australia. Int J Environ Res Public Health. 2018;15(8):1–13.
• Balas N, Yun H et al. Factors associated with breast cancer screening behaviors in a sample of Jamaican women in 2013. Women Heal. 2020;60(9):1–8.
• Naqvi AA, Zehra F et al. Awareness, knowledge and attitude towards breast cancer, breast screening and early detection techniques among women in Pakistan. J Pak Med Assoc. 2018;68(4):576–86.
• Nicholls R, Perry L et al. The personal cancer screening behaviours of nurses and midwives. J Adv Nurs. 2017;73(6):1403–20.
• Nazzal Z, Sholi H et al. Mammography screening uptake among female health care workers in primary health care centers in palestine - Motivators and barriers. Asian Pacific J Cancer Prev. 2016;17(5):2549–54.
• Avcı İA. The health beliefs relating to mammography of mi̇dwi̇ves and nurses. Meme Sağlığı Derg. 2007;3(1):4–9.
• Şeker N, Köksal Yasin Y et al. Üçüncü Basamak Sağlık Kuruluşundaki Hemşirelerin Kanser Tarama Programları Bilgileri ile Tarama Testlerini Yaptırma Durumları. Duzce Med J. 2017;19(1):14–8.
• Çakmak R, Güler G. Kadın Sağlık Çalışanlarında Kanser Tarama Davranışları. Türk Jinekoloji Derg. 2017;4:25–32.
• Özaydın AN, Güllüoğlu BM et al. BahçeşireDe Oturan Kadınların Meme Kanseri Bi̇lgi̇ Düzeyleri̇ Bi̇lgi̇ Kaynakları ve Meme Sağlığı İle İlgi̇li̇ Uygulamaları. J Breast Heal. 2009;5(4):214–24.
• Açikgöz A. Meme ve Serviks Kanseri Risk Düzeyleri ve Erken Tanı Hizmetleri Kullanımı İlişkisi. (Yüksek Lisans Tezi). Dozuk Eylül Üniversitesi; 2010.
• Dündar PE, Özmen D et al. The knowledge and attitudes of breast self-examination and mammography in a group of women in a rural area in western Turkey. BMC Cancer. 2006;43(6):1–9.
• Açikgöz A, Rüksan Ç et al. Kadınların Kanser Konusunda Bilgi ve Tutumları ile Erken Tanı Yöntemlerine Yönelik Davranışları. Dokuz Eylül Tıp Fakültesi Derg. 2011;25(3):145–54.
• Büyükkayacı Duman N, Yüksel Koçak D et al. Kırk Yaş Üstü Kadınların Meme ve Serviks Kanseri Taramalarına Yönelik Bilgi ve Uygulamaları. J Acad Res Nurs. 2015;1(1):30–8.
• Gök Uğur H, Aksoy Derya Y et al. Aile Sağlığı Merkezlerine Başvuran 30-70 Yaş Grubu Kadınların Ulusal Kanser Taramalarına Yönelik Bilgi Tutum ve Davranışları: Karadeniz Bölgesi’nde Bir İl Örneği. STED / Sürekli Tıp Eğitimi Derg. 2019;28(5):340–52.
• Al-Hammadi FA, Al-Tahri F et al. Limited understanding of pap smear testing among women, a barrier to cervical cancer screening in the United Arab Emirates. Asian Pacific J Cancer Prev. 2017;18(12):3379–87.
• Ramaiah R, Jayarama S. Knowledge, attitude and practices about cervical cancer among rural married women: a cross sectional study. Int J Community Med Public Heal. 2018;5(4):1466–70.
• Assoumou SZ, Mabika BM et al. Awareness and knowledge regarding of cervical cancer, Pap smear screening and human papillomavirus infection in Gabonese women. BMC Womens Health. 2015;15(37):1–7.
• Özçam H, Çimen G et al. Kadın Sağlık Çalışanlarının Meme Kanseri , Serviks Kanseri ve Rutin Tarama Testlerini Yaptırmaya İlişkin Bilgi Tutum ve Davranışlarının Değerlendirilmesi. İstanbul Med J. 2014;15:154–60.
• Öztürk Y, Gürsoy E. an Evaluation of the Awareness of Women About Pap Smear Test and Cervical Cancer and the Reasons for Not Having the Pap Smear Test. Int Ref J Gynaecol Matern Child Heal. 2018;(14):1–19.
• Bayçelebi G, Aydın F et al. Trabzon’da Kanser Tarama Testleri Farkındalığı. J hum Rhythm. 2015;1(3):90–4.
• Grigore M, Popovici R et al. Perception and use of Pap smear screening among rural and urban women in Romania. Eur J Public Health. 2017;27(6):1084–8.
• Wong LP, Wong YL et al. Knowledge and awareness of cervical cancer and screening among Malaysian women who have never had a Pap smear: A qualitative study. Singapore Med J. 2009;50(1):49–53.
• Cobo-Cuenca AI, Laredo-Aguilera JA, Rodríguez-Borrego MA, Santacruz-Salas E, Carmona-Torres JM. Temporal trends in fecal occult blood test: Associated factors (2009–2017). Int J Environ Res Public Health. 2019;16(12).
• Koo JH, Leong RWL et al. Knowledge of, attitudes toward, and barriers to participation of colorectal cancer screening tests in the Asia-Pacific region: A multicenter study. Gastrointest Endosc. 2012;76(1):126–35.
• Yılmaz M, Dereli F et al. Elli Yaş ve Üzerindeki Bireylerin Bazı Sosyodemografi k Özellikleri, Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları ve Sağlık İnançlarının Kolon Kanserine İlişkin Tarama Davranışlarına Etkisi. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Derg. 2017;13(3):226–34.
• Genç Z, Yalçınöz Baysal H. Birinci Basamağa Başvuran Bireylerin Kolorektal Kansere Yönelik Sağlık İnançlarının Gaitada Gizli Kan Testi Yaptırma Durumlarına Etkisi. Sağlık ve Toplum Derg. 2020;30(2):90–7.
• Emiral G, Atalay B et al. Yarı kırsal alanda yaşayan kişilerde gaitada gizli kan taraması ve tarama programları hakkında farkındalıkları. Türk Dünyası Uygul ve Araştırma Merk Halk Sağlığı Derg. 2018;3(1):42–55.