İLKÖĞRETİM OKULLARINDA AKRAN ZORBALIĞINA DAİR ÖĞRETMEN GÖRÜŞLERİ

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 9, 215 - 231, 30.06.2022

Ali Akpınar Aslıhan Akpınar

Öz

Bu nitel çalışmanın amacı, ilköğretim okullarında görev yapmakta olan öğretmenlerin yaklaşımı açısından akran zorbalığını, akran zorbalığına etki eden faktörleri, zorbalıkla baş edebilmenin yollarını, zorbalıkla baş etmede karşılaşılan sorunları ve zorbalığın önlenmesine yönelik önerileri ortaya koymaktır. Çalışma evrenini, Hatay ili Antakya İlçesi Akhisar 125.Yıl İlk ve Ortaokulunda görev yapan öğretmenler oluşturmaktadır. Çalışma grubu örnekleme yöntemi ile belirlenen 15 öğretmenden oluşmaktadır. İlgili alanyazın dikkate alınarak araştırmacı tarafından hazırlanan veri toplama aracı ile elde edilen veriler içerik analizine tabi tutulmuştur. Analiz sonucunda, öğretmenlerin okullarında zorbalık türlerinin birçoğunu gözlemledikleri belirlenmiştir. Yapılan araştırma sonucuna göre öğretmenlerin en fazla fiziksel ve sözel-dolaylı zorbalık türleri ile karşılaştıkları tespit edilmiştir. Ayrıca Öğretmenlerin gözlemleri açısından zorbalık davranışlarının aile, öğrenci, çevre ve okul kaynaklı nedenlerinin olduğu bulgusuna ulaşılmıştır. Bunun yanı sıra analiz sonuçları, akran zorbalığı davranışlarının tespit edilmesi aşamasında öğrenci bildiriminin; işbirliği, çözüm yöntemi ve önleyici çalışmalar aşamasında ise aileyi ve çocuğu bilinçlendirmenin ön planda olduğunu göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

Zorbalık, akran zorbalığı, okullarda akran zorbalığı, akran zorbalığı türleri, Zorbalık, akran zorbalığı, okullarda akran zorbalığı, akran zorbalığı türleri

Kaynakça

• Atalay, A. (2010). Akran zorbalığı gösterme ve akran zorbalığına maruz kalmanın cinsiyet, yaş, sosyoekonomik düzey, anne-baba tutumları, arkadaş ilişkileri ve benlik saygısı ile ilişkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Dicle Üniversitesi Sos. Bil. Enst. Diyarbakır.
• Aşıcı, H. ve Aslan, S. (2010) Ergenlerde okul zorbalığı ile algılanan benlik belirginliği arasındaki ilişkinin incelenmesi. International Online Journal of Educational Sciences, 2(2), 467-485.
• Baştürk-Akca, E., Sayımer, İ., Balaban-Salı, J. ve Ergün Başak, B. (2014). Okulda siber zorbalığın nedenleri, türleri ve medya okuryazarlığı eğitiminin önleyici çalışmalardaki yeri. Elektronik Mesleki Gelişim ve Araştırma Dergisi (EJOIR), 2(Özel Sayı), 17-30.
• Bayar, Y. ve Uçanok, Z. (2012). Okul sosyal iklimi ile geleneksel ve sanal zorbalık arasındaki ilişkiler: Genellenmiş akran algısının aracı rolü. Türk Psikoloji Dergisi, 27(70), 101-114.
• Genç, G. 2007. Genel liselerde akran zorbalığı ve yönetimi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Malatya: İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Gökler, R. (2007). İlköğretim öğrencilerinde akran zorbalığının bazı değişkenler açısından değerlendirilmesi. Yayımlanmamış doktora tezi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Griffin, R. S. ve Alan, M. G. 2004. Childhood bullying: Current empirical findings and future directions for research. Aggression and Violent Behavior, 9(4), 379-400
• İnandı, Y. ve Yıldız, S. (2014). Lise Okul Yöneticilerinin Okullarda Şiddeti Önleme Yeterlikleri: Mersin İli Örneği. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(2), 137-147.
• Kanadıkırık Kılıç, A. ve Kılıç, A. (2013). MEB Ortaöğretim kurumlarındaki öğrencilerin akran zorbalığına maruz kalma düzeyleri ve özgüven arasındaki ilişki. VI. Ulusal Lisansüstü Eğitim Sempozyumu, 23-29.
• Karataş, H. (2011). İlköğretim okullarında zorbalığa yönelik geliştirilen programın etkisinin incelenmesi. Yayımlanmamış doktora tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İzmir. Kartal, H. ve Bilgin, A. (2007). İlköğretim öğrencilerine yönelik bir zorbalık karşıtı program uygulaması: Okulu zorbalıktan arındırma programı. Eğitimde Kuram ve Uygulama Dergisi, 3(2), 207-227.
• Kartal, H. ve Bilgin, A. (2009). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenler ve öğrenim gören öğrencilerin zorbalığa yönelik görüşleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi,7(3),539-562.
• Kapcı, E. G. (2004). İlköğretim öğrencilerinin zorbalığa maruz kalma türünün ve sıklığının depresyon, kaygı ve benlik saygısıyla ilişkisi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 37(1), 1-13.
• Kepenekçi, K. Y. ve Çınkır, Ş. (2003). Öğrenciler arası zorbalık. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 34, 236-253. Lereya ST, Copeland WE, Costello EJ, Wolke D. Adult mental health consequences of peer bullying and maltreatment in childhood: two cohorts in two countries. Lancet Psychiatry. 2015;2(6):524–31.
• Milli Eğitim Bakanlığı Okul Öncesi Eğitim ve İlköğretim Kurumları Yönetmeliği.(2014, 26 Temmuz). Resmi Gazete (Sayı: 29072).54.Madde
• Öztürk, N., Atlı, A. ve Kutlu, M. (2014). Ortaokul öğrencileri arasındaki zorbalık olaylarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(3),43-63.
• Pişkin, M. (2002). Okul zorbalığı: Tanımı, türleri, ilişkili olduğu faktörler ve Alınabilecek önlemler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi,2(2), 531-562.
• Pişkin, M. ve Ayas, T. (2011). Akran zorbalığı ölçeği: Çocuk formu. Akademik Bakış Dergisi,23, 1-12.
• Peker, A., Eroğlu, Y. ve Ada, Ş. (2012). Ergenlerde siber zorbalığın ve mağduriyetin yordayıcılarının incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(2), 185-206.
• Saldıraner,M.(2019). Ortaokul Yöneticilerinin Bakış Açısından Okullarındaki Akran Zorbalığının İncelenmesi Yayınlanmamış Doktora Tezi. Mersin : Mersin Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Tübitak ve Ankara Üniversitesi, (2019). 04 Mart 2019 tarihinde https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/56279/mod_resource/content/şiddet ve öğretmen.El Kitabı.pdf adresinden alınmıştır.
• Uysal, H. ve Dinçer, Ç. (2012). Okul öncesi dönemde akran zorbalığı. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 5(4), 468-483.
• Yurtal, F. ve Cenkseven, F. 2005. İlköğretim okullarında zorbalığın incelenmesi. 1. Şiddet ve Okul: Okul ve Çevresinde Çocuğa Yönelik Şiddet ve Alınabilecek Tedbirler Uluslararası Katılımlı Sempozyumu, İstanbul.
• Yıldırım, R. (2012). Akran zorbalığı. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(2),39-51.