HATAY İSKENDERUN BÖLGESİNDE TÜRBELER VE İŞLEVLERİ

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 14, 278 - 288, 31.12.2024

İnci Gül , Bülent Arı

https://doi.org/10.56677/mkuefder.1598679

Öz

Hatay’ın çok kültürlü bir yapısı mevcuttur ve bu mevcudiyet doğrultusunda bu bölgede çeşitli inanç ve ritüeller bulunmaktadır. Bu makalede bölge insanlarının inançsal faaliyetlerinden biri olan türbe ziyaretleri incelenmiş, türbelere gitme sebepleri, bu kutsal mekânların kerametleri, halk arasında dilden dile aktarılan rivayetler kayda geçirilmiştir. Bu bağlamda İskenderun ve bölgesinde yaşayan insanların yaptığı türbe ziyaretleri, eylem ve ritüellerinin manaları incelenmiş ve anlamlarına ulaşılmaya çalışılmıştır. İskenderun’daki Şıh Muhammed el Kerim Türbesi ve Serinyol’daki ismi olmayan, Seyd el Hıdır, Seydne Şıh Hasan, Seydne Şıh Musa ve Şıh Yusuf el Hakim’in ortak buluşma noktası olduğuna inanılan türbe, havaalanı yapımına mani olduğuna inanılan Şıh Hıdır Aleyhisselam Türbesi ve bu türbelerde ritüelleşen eylemlerin bölge halkının kültürüne yansıması incelenmiştir. Bu çalışma, Hatay bölgesinde yaşatılan evliya kültlerinden olan türbe inançlarının, insanların yaşantılarında nasıl devam ettirildiği konusunu ele almış ve çalışmada önemli üç türbenin hayatlardaki yerleri, bu türbelere dair inançlar, Türk kültüründe var olan atalar kültünün İslamiyet etkisiyle birlikte evliya kültüne dönüştüğü ve bu bölgede, ölmüş ataların ruhları için yapılan eylemler aktarılmıştır.

Anahtar Kelimeler

türbe, inanç, atalar kültü, evliya inancı

Kaynakça

• Bulut, H. İ., (2011). Tarih İnanç Kültür ve Dinî Ritüelleriyle Nusayrilik. Ortadoğu Yıllığı 2011 , vol.7, no.7, 579-614.
• Can, R., Abacı, L. Ç., & Kadıoğlu, S. (2011). Öldükten Sonra da Şifa Dağıtan Bir Tıp Adamı: Şeyh Yusuf El Hekim. Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi, 1(1), 29-32.
• Çobanoğlu, Ö. (2021). Halkbilimi Kuramları ve Araştırma Yöntemleri Tarihine Giriş. Akçağ Yayınları, Ankara.
• Eliade, M. (2003). Dinler Tarihine Giriş. Çev. Lale Aslan. İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• Gezer, S. (2023). Türk Kültüründe Atalar Kültü ve Ölüler Kültü Kavramları. Turkish Academic Studies.
• Hançerlioğlu, O. (2000). Dünya İnançları Sözlüğü. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Kafesoğlu, İ. (1980). Eski Türk Dini. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Karaman, K. (2010). Ritüellerin Toplumsal Etkileri. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi.
• Kıyak, A. “Geleneksel Türk İnanışlarındaki Su Kültü ve Elazığ’daki İzleri” Gümüşhane Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi.
• Köksal, H. (1987). “İzmir ve Çevresinde Yatırlar ile Bunlara İlişkin Olarak Yaşayan İnançlar”, III. Milletlerarası Türk Folklor Kongresi Bildirileri, Gelenekler Görenekler ve İnançlar, IV. Ankara: M.İ.F.A.D. Yayını.
• Kültür Bakanlığı (1992), Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü, C.1., Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• Ocak, A. Y., (1992), Kültür Tarihi Kaynağı Olarak Menakıpnameler, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
• Ocak, Ahmet Yaşar (2005), Alevi ve Bektaşi İnançlarının İslam Öncesi Temelleri, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Schimmel, A. (2000). Sayıların Gizemi (Çev. Mustafa Küpüşoğlu) Kabalcı Yayınevi, İstanbul, 2000 (Aktaran Ümmühan Yücel, Türk Halk İnanışlarında 2011: 25)
• TDK (2012), Büyük Türkçe Sözlük, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara
• Yücel, Ümmühan (2011) Türk Halk İnanışlarında Sayılar, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara s.25-29