ÂŞIK EDEBİYATINDA ELEŞTİRİ/ ÇUKUROVALI İKİ AŞIĞIN (ÂŞIK FEYMANÎ VE ÂŞIK İMAMÎ) SÖZDE ERMENİ SOYKIRIMI YASASINA CEVABI

Yıl 2012, Cilt: 9 Sayı: 20, 285 - 294, 10.12.2013

Münir Cerrahoğlu

Öz

Âşık edebiyatında eleştiri, toplumdaki aksayan yönleri, bireysel yanlışlıkları, adaletsiz uygulamaları ve yanlı kararları eleştirel bir dille konu edinen türdür. Bu makalede aşık edebiyatında bir tür olarak eleştiri konusuna ve Fransa'nın kanunla tanıdığı “sözde soykırımı yasası”na, Çukurova aşıklarının eleştirilerine yer verilmiştir. Destanların tarihî bir vesika mahiyetinden hareketle, Âşık İmamî'nin “Müftü Kızının Destanı” ile Âşık Feymanî'nin “Fransa'ya Duyuru” destan örneklemleri üzerinde, Fransızların ve Ermenilerin Çukurova yöresindeki katliamlarından, zulümlerinden ve insanlık dışı uygulamalarından söz edilmiştir. “Müftü Kızının Destanı'nda” Ermenilerin Adana'yı işgalleri sırasında bir müftü kızının başından geçen ve yedi bin genç kızın hayatını ilgilendiren zulüm ve insanlık dışı uygulamalara yer verilmiş, onların dramı dile getirilmiştir. “Fransa'ya Duyuru” destanında ise, ailesi Ermeni zulmünün yakın tanıklarından olan ve Çukurova yöresinin önemli aşıkları arasında yer alan Âşık Feymani ailesinin yaşadığı bu zulümlerle ilgili babasından dinlediği hatıraları destanında hikaye eder ve o günlere dair önemli bilgiler verir. Destanında Bin dokuz yüz on dört tarihini not düşen Feymani, Ermeni zulmü nedeniyle büyük dedelerinin Van'dan başlayıp Osmaniye'de son bulan zorlu göçe dair yaşananlar notlar ile o dönemlerde Doğuda ve Güneyde yaşanan Ermeni soykırımına dair olayların izini görmek mümkündür.

Anahtar Kelimeler

Âşık Edebiyatında Eleştiri, Çukurova Yöresi, Soykırımı

Kaynakça

• Artun, E. (2005). Âşıklık Geleneği ve Âşık Edebiyatı. İstanbul: Kitabevi Yayl.
• Çamurdan, A. (1978). Kurtuluş Savaşı'nda Doğu Kilikya Olayları. Ankara: Önder Matbaası.
• Çobanoğlu, Ö. (2000). Âşık Tarzı Kültür Geleneği ve Destan Türü. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Ener, K. (1996). Çukurova Kurtuluş Savaşı'nda Adana Cephesi. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Gizlice, A. (2012). Osmaniye ve Yukarı Çukurova Ağıtları. Osmaniye: Osmaniye Folklor Araştırmaları Derneği Kültür Yayınları.
• Karabekir, K. (1994). Ermeni Dosyası. İstanbul: Emre Yayınları.
• Köprülü, F. (2004). Saz Şairleri. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Yavuz, B. (1994). Kurtuluş Savaşı Döneminde Türk-Fransız İlişkileri 1919-1922. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• www.siyasetdergisi.com.tr. (Erişim Tarihi 15. 05. 2012)
• Âşık Feymanî “Osman Taşkaya”, (2012) Görüşme Tarihi: 03 Ocak 2012, Yer: Osmaniye.