Dinleme Öncesi ve Dinleme Sonrası Verilen Soruların 5. Sınıf Öğrencilerinin Dinlediğini Anlama Beceri Düzeyine Etkisi/The Effects of Pre and Post Lıstenıng Questıons on the Lıstenıng Comprehensıon Levels of 5th Grade Students

Yıl 2013, Cilt: 10 Sayı: 23, 27 - 45, 25.10.2013

Sait Tüzel , Erdal Keleş

Öz

Özet

Dinleme becerisi ilk edinilen dil becerisi olmasına karşın hem batılı kaynaklarda hem de ulusal kaynaklarda “ihmal edilen” dil becerisi olarak adlandırılmaktadır. Dinleme becerisinin ihmal edilmişliği yalnızca pedagojik uygulamalar bağlamında değildir. Türkçe eğitimi alan yazını incelendiğinde dinleme becerisinin üzerinde en az araştırma yapılan temel dil becerisi olduğu görülmektedir.  Dinleme öncesi ve dinleme sonrası verilen soruların 5. sınıf öğrencilerinin dinlediğini anlama beceri düzeyine etkisini ortaya koymayı amaçlayan bu çalışmada nicel araştırma yaklaşımlarından karşılaştırma modelinden yararlanılmıştır. Karşılaştırma durumları ise (1) dinleme öncesi sorular verilerek yapılan dinleme etkinliği ile (2) dinleme sonrası sorular verilerek yapılan dinleme etkinliği şeklinde belirlenmiştir. Araştırmanın çalışma grubu, İstanbul'un Ümraniye ilçesine bağlı bir ortaokulda öğrenim görmekte olan 5. Sınıf (n=68) öğrencileridir. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre, dinleme metinlerinden önce sorular verildiğinde, bilgi tipi sorulara cevap verme oranı yükselmiş eleştirel düşünme tipi sorulara cevap verme oranı düşmüştür. Dinleme metinlerinden sonra sorular verildiğinde ise eleştirel düşünme tipi sorulara cevap verme oranı yükselmiş bilgi tipi sorulara cevap verme oranı düşmüştür. Ayrıca metin öncesinde verilen soruların dinlediğini anlama beceri düzeyine olan etkisinin, metni dinledikten sonra verilen sorulara göre öyküleyici metinlerde daha küçük; bilgilendirici metinlerde ise daha büyük olduğu bulgusuna ulaşılmıştır. Araştırmadan elde edilen bulgulardan hareketle, soruların dinleme etkinliğinden önce veya sonra verilmesinin, öğrencilerin dinlediğini anlama düzeylerini metin türü ve soru tipi değişkenleriyle birlikte etkilediği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Dinleme, anlama, bilgi sorusu, çıkarım sorusu, eleştirel düşünme sorusu.

Abstract

Despite the fact that listening is the first acquired language skill, it is called as “ignored” language skill both in western and national sources. The ignorance of listening skills is not only within the scope of pedagogic applications. Analyzing the Turkish Education literature, listening skill has been observed to be the least searched skill among basic language skills. The comparison method which is among quantitative research methods was benefited from in the study that aimed to reveal the effects of the questions given before and after listening the texts on 5 th grade students' listening comprehension. The comparison cases were determined as the listening activity carried out through the questions given before listening the text (1) and the questions given after listening the text (2). The participants of the study were 5th grade students (n=68) studying at a secondary school in Umraniye, Istanbul.  Through the findings, it was revealed that when the questions were given before listening the texts, the percentage of giving answers to knowledge-based questions has increased but the percentage of giving answers to questions related to critical thinking has decreased. However, when the questions were given after listening the texts, the percentage of giving answers to questions related to critical thinking has increased but the percentage of giving answers to knowledge-based questions has decreased. Besides, the impact of questions given before the text was revealed to be lower in narrative texts and higher in informative texts when compared to the questions given after listening the texts. Through the findings, it was revealed that giving the questions after and before the listening activity affects students' listening comprehension level with the variables of text and question types.

 

Key words: listening, comprehension, knowledge-based question, inference question, critical thinking question.

 

Anahtar Kelimeler

Dinleme, anlama, bilgi sorusu, çıkarım sorusu, eleştirel düşünme sorusu.

Kaynakça

• Aras, B. (2010). İlköğretim Türkçe Derslerinde Dinleme Anlama Becerisinin Geliştirilmesi. Türkçe Öğretimi Kongresi Kitabı (s. 239-246). İstanbul: MEB Devlet Kitapları Döner Sermaye İşletmesi Müdürlüğü.
• Aydın Yılmaz, Z. (2007). Sınıf Öğretmenlerine Türkçe Öğretimi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Aytan, T. (2011). Aktif Öğrenme Tekniklerinin Dinleme Becerisi Üzerindeki Etkileri, (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Konya: Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Türkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı Türkçe Eğitimi Bilim Dalı.
• Calp, M. (2005). Özel Öğretim Alanı Olarak Türkçe Öğretimi. Konya: Eğitim Kitabevi.
• Doğan, Y. (2012). Dinleme Eğitimi . Ankara: Pegem Akademi.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel.
• Katrancı, M. (2012). Üstbiliş Stratejileri Öğretiminin Dinlediğini Anlama Becerisine ve Dinlemeye Yönelik Tutuma Etkisi, (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İlköğretim Ana Bilim Dalı.
• Kırbaş, A. (2010). İşbirlikli Öğrenme Yönteminin İlköğretim Sekizinci Sınıf Öğrencilerinin Dinleme Becerilerini Geliştirmesine Etkisi, (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı.
• Kocaadam, D. (2011). Not Alarak Dinleme Eğitiminin İlköğretim 7. Sınıf Öğrencilerinin Dinleme Becerisi Üzerindeki Etkisi, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Türkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı.
• MEB. (2012). Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu Okuma Becerileri Dersi Öğretim Programı. Ankara: MEB Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• McLaughlin, M. & DeVoogd, G. (2004). Critical literacy as comprehension: Expanding reader responce. İnternational Reading Association, 52-62. (Doi Number: 10.1598/JAAL.48.1.5)
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative Data Analysis: An Expanded Sourcebook (2nd Edition). Calif: Sage Publications.
• Opitz, M., & Zbaracki, M. (2004). Listen hear! 25 effective listening comprehension strategies. Portsmouth, NH: Heinemann.
• Özbay, M. (2003). Türkçe Öğretiminde İhmal Edilmiş Bir Alan: Dinleme Eğitimi. Ankara: ANAÇEV Yayınları.
• Özbay, M. (2012). Anlama Teknikleri: II Dinleme Eğitimi. Ankara: Öncü Kitap.
• Özbay, M., & Melanlıoğlu, D. (2012). Türkçe Öğretim Programlarının Dinleme Becerisi Bakımından Değerlendirilmesi. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 7/1 Winter , 87-97.
• Pinnell, G. S., & Jagger, A. M. (2003). Oral language: Speaking and listening in elementary classrooms. J. Flood, D. Lapp, J. R. Squire, & J. Jensen içinde, Handbook of research on teaching the English language arts (s. 881-913). Mahwah, NJ: Erlbau.
• Şahin, C. (2012). Dinleme Metinlerinden Önce ve Sonra Sorulan Soruların İlköğretim 7. Sınıf Öğrencilerinin Dinlediğini Anlama Becerisine ve Hatırlama Düzeyine Etkisi, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Türkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı Türkçe Eğitimi Bilim Dalı.
• Temur, T. (2010). Dinleme Metinlerinden Önce ve Sonra Sorulan Soruların Üniversite Öğrencilerinin Dinlediğini Anlama Beceri Düzeyine Etkisi. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi , 303-319.
• Varışoğlu, B. Şahin, A. Göktaş, Y. (2013). Türkçe eğitimi araştırmalarında eğilimler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(3): 1767-1781.
• Yılmaz, İ. (2007). Türkçe Öğretiminde Dinleme Becerisini Geliştirmeye Yönelik Önerilen Etkinliklerin Değerlendirilmesi, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Niğde: Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türkçe Eğitimi AnaBilim Dalı.