1950-1960 Arası Türkiye'de Uygulanan Sosyo-Ekonomik Politikalar/ Socıo-Economıc Polıcıes Applıed In Turkey Between The Years Of 1950-1960

Yıl 2012, Cilt: 9 Sayı: 19, 47 - 63, 26.11.2013

Osman Kanca

Öz

Abstract

Democratic Party has given an and to one party-rule lasting for 27 years in 1950. During DP rule reign, the policy was spreaded to the public so while making a positive contribution to the Turkish political life it also provided to make a national, liberal, socio-economic structure than from a repressive state understanding nation. The most remarkable features of the period were agricultural reform, freedom in foreign trade, the increase of investment expenditures, giving priority to private sector industrialization, legacy of social policy laws to the workers. In terms of these situations, the strict politic system in Turkey is ended, and the country witnessed its most remarkable changing. In study, the socio-economic policies during Democratic Party were studied. While doing the research some macroeconomic indicators were used. As this study is a situation determination research in both the social and economic the first half of the period were observed as fine. But, as of the second part of the reign, it is difficult to say that mentioned developments could be provided exactly.

Key Words: Democratic Party, Socio-Economic Policies, Politics History, Adnan Menderes

Demokrat Parti 1950 yılında 27 yıllık tek parti iktidarına seçimle son vermiştir. DP iktidarı döneminde siyaset, halkın tabanına yayılmış böylelikle Türk siyasal hayatına pozitif katkıda bulunurken baskıcı devletçi anlayıştan milli, liberal bir sosyo-ekonomik yapının doğmasını sağlamıştır. Tarım reformu, dış ticaretin serbestleştirilmesi, yatırım harcamalarının yükselişi, sanayileşmede özel sektöre öncülük verme, işçilere yönelik sosyal politika yasalarının çıkarılması dönemin en belirgin özellikleri arasında yer almaktadır. Bu bağlamda Türkiye'de katı politik yapı son bulmuş ve ülke tarihinin en önemli değişimine tanık olmuştur. Çalışmada DP dönemindeki sosyo-ekonomik politikalar incelenmiştir. Bu inceleme gerçekleştirilirken bazı makro ekonomik göstergelerden yararlanılmıştır. Çalışmanın bir durum tespit araştırması olmasından hareketle anılan dönemin ilk yarısında gerek sosyal gerekse ekonomik gidişatın iyi olduğu izlenmiştir. Ancak dönemin ikinci yarısı itibariyle üstteki gelişmelerin tam anlamıyla sağlanabildiğini söylemek güçtür.

Anahtar Kelimeler: Demokrat Parti, Sosyo-Ekonomik Politikalar, Siyasal Tarih, Adnan Menderes.

Anahtar Kelimeler

Demokrat Parti, Sosyo-Ekonomik Politikalar, Siyasal Tarih, Adnan Menderes

Kaynakça

• Ahmad, F. (1994). Demokrasi Sürecinde Türkiye 1945-80, Hil Yayınları, İstanbul.
• Akşin, S. ve diğerleri (2000). Türkiye Tarihi 4, Çağdaş Türkiye 1908-1980, Cem Yayınevi, İstanbul.
• Albayrak, M. (2007). “Demokrat Parti Döneminde Milli Korunma Kanunu Uygulamaları (1955-1960)”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Sayı 67-68-69, Cilt: XXIII, ss.1-20.
• Altan, M. (2006). Darbelerin Ekonomisi, Hemen Kitap, İstanbul.
• Boratav, K. (1995). İktisat politikaları:1980-1994, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, Cilt:13, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Burçak, R. S. (1979). Türkiye'de Demokrasiye Geçiş (1945-1950), Ankara.
• Çelebi, E. (2001). “Türkiye'de Devalüasyon Uygulamaları (1923-2000)”,Doğuş Üniversitesi Dergisi, Sayı:3,s.59.
• D.P. (1951). Yeni İktidarın Çalışmaları, 22 Mayıs 1950–1 Ağustos 1951, Ankara.
• Dağlı, N. ve Aktürk, B. (1988). Hükümetler ve Programları, TBMM Yayınları, Ankara.
• DİE (2003). İstatistik Göstergeler 1923-2002. Ankara: T.C. Başbakanlık DİE Yayınları, No. 2790.
• Doğan, M. (1957). Adnan Menderes Konuşmaları, Cilt.1-2, Ekicigil Matbaası, İstanbul.
• Eroğul, C. (1990). Demokrat Parti Tarihi ve İdeolojisi, İmge Yayınevi, Ankara.
• İstanbul İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi (1973). Türk Ekonomisinin 50 Yılı, Fatih Yayınevi, İstanbul.
• Karluk, R. (1997). Türkiye Ekonomisi-Tarihsel Gelişim Yapısal ve Sosyal Değişim, Beta Yayınevi, İstanbul.
• Kartal C., B. (2003). “ Türk Siyasal Hayatında Beyaz İhtilal 1950 Seçimleri”, Atatürk Dergisi, Cilt.3, Sayı:4, s.278.
• Kazgan, G. (2002). Tanzimattan 21. Yüzyıla Türkiye Ekonomisi, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 1. Bs., İstanbul.
• Kazgan, G. (1999). Tanzimattan XXI. Yüzyıla Türkiye Ekonomisi, Altın Kitaplar Yayınevi, 1. Baskı, İstanbul.
• Kazgan, H. ve diğerleri (1999). Osmanlı'dan Günümüze Türk Finans Tarihi 2. Cilt-Cumhuriyetten Günümüze, İMKB Yayınları, İstanbul,.
• Kazgan, G. (1988). Ekonomide Dışa Açık Büyüme, Altın Kitaplar Yayınevi, İstanbul.
• Kepenek, Y. ve Yentürk, N. (2000). Türkiye Ekonomisi, Remzi Kitabevi, 10. Baskı. Ankara.
• Kılıçbay, A. (1992). Türk Ekonomisi, Ankara.
• Kongar, E. (1998). 21. Yüzyılda Türkiye, 11.Baskı, Remzi Kitabevi, İstanbul.
• Kuyucuklu, N. (1986). Türkiye İktisadı, Beta Yayınları, İstanbul.
• Maliye Bakanlığı (1995). Bütçe Gider ve Gelir Gerçekleşmeleri (1924-1995), (Ankara: Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü, gözden geçirilmiş ikinci baskı).
• Rozaliyev, Y. N. (1978). Türkiye'de Kapitalizmin Gelişme Özellikleri, Onur Yayınları. Ankara.
• Sanal, T. (2002). Türkiye'nin Hükümetleri, Sanal Bilgi Yayınevi, Ankara.
• Savcı, B. (1970). “ 27 Mayıs Dinamiğinden Yönelimler”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, Cilt:25, Sayı:2, s.3.
• Sertel, Y. (1999). Türkiye'de Dışa Dönük Ekonomi ve Çöküş, Alan Yayıncılık, 1. Baskı. İstanbul.
• Shaw, S. (1975). “ History of the Ottoman Empire and Modern Turkey”, Vol:2, Cambridge, London.
• Sınger, M. (1971). “ The Economic Advance Of Turkey 1938-1960”, Turkish Economic Society Pub., İstanbul.
• Şahin, H. (1995). Türkiye Ekonomisi, Ezgi Kitabevi, 5. Baskı, Bursa.
• Talas, C. (1992). Türkiye'nin Açıklamalı Sosyal Politika Tarihi, Bilgi Yayınevi, Ankara.
• Taş, R. (1995). “ Türk Mali Sisteminin Uzun Dönem 1923-1980 Gelişiminin yapısı ve Oransal Analiz Yöntemleriyle Değerlendirilmesi”, A.Ü. SBS Dergisi, Cilt:50, s.355-382.
• Taş, M. (2004). “Menderes Döneminin Ekonomi Politiği ve 1958 İstikrar Programı”, Mevzuat Dergisi, Sayı:76, s.1.
• TBMM Tutanak Dergisi (1950). Devre: IX, Cilt:1, TBMM Basımevi, Ankara.
• Tokgöz, E. (1997). Türkiye'nin İktisadi Gelişme Tarihi (1914-2001), İmaj Yayınevi, Ankara.
• Topuz, H. (1972). Türk Basın Tarihi, Gerçek Yayınevi, İstanbul.
• TÜİK (2007). İstatistik Göstergeler 1923-2006. Ankara.
• Ulus, Büyük İsmet İnönü, 16 Mayıs 1950.
• Ulus, Yeni Bir Devir Açılıyor, 21 Mayıs 1950.
• Yücel, M. S. (2001). Demokrat Parti, Ülke Kitapları–10,İstanbul.
• www.tbmm.gov.tr./hukumetler/HP19.htm