Mehmet Akif Ersoy'un Şiirlerinde Halk Dilinin Kullanımı/The Using Of Public Speech in the Poems of Mehmet Akif Ersoy

Yıl 2009, Cilt: 6 Sayı: 11, 189 - 210, 24.01.2014

Arif Yılmaz

Öz

Halk diline özgü sözcük ve ifade biçimlerinin şiir dili içerisinde yer alması, daha çok halk şiiri örnekleriyle mümkün olmuştur. Bununla birlikte, halk dili ögelerinin bazı divan şairleri ile modern şairlerin şiir dili tercihleri arasında görülmesi az rastlanılan bir durum değildir. Halk dili ögelerini şiir dilinde yer veren yeni Türk edebiyatının önemli simalarından biri de millî şairimiz Mehmet Akif Ersoy'dur.

Bu çalışmamızda öncelikle halk dili, konuşma dili, ağız ile argonun kavramsal çerçevesi çizilmeye çalışırken, söz konusu ögeler ile edebî metin ilişkisi üzerinde de durulmuştur. Halk dili yapılarının Akif şiirlerindeki kullanımına dair bazı hususiyetleri tespit etmek, yorumlamak amaçlanmış ve bu yapılar belli bir dikkatle sunulmuştur.

Safahat'ta yer alan şiirlerdeki halk dili kullanımlarının bütününe yakını, örneklendirmeleriyle birlikte çalışmamızda yer bulabilmiştir. Sonuç olarak görülmüştür ki, Mehmet Akif Ersoy, duygu ve düşünce dünyasını halka daha kolay açabilmek, halka yaklaşmak, halkla bütünleşmek, hayalden uzak gerçekçi bir anlatımı yakalamak, bununla da ifadeye samimiyet kazandırmak gibi gayelerle halk dilini şiirlerinde yoğun bir şekilde kullanmıştır. Hatta bu gaye için günlük konuşma dilinde sık rastlanılan argo ve küfürlü sözleri kullanmaktan da çekinmemiştir.

Anahtar sözcükler: Mehmet Akif Ersoy, halk kültürü, halk dili, argo.

Abstract

The use of the words and the expression style specific to public speech has been seen in the examples of folk poetry. In addition, it is not rare to see that some divan poets and modern poets preferred the elements of public speech for their poem language. Mehmet Akif Ersoy, our national poet, was one of the most significant figures in the Turkish literature who gave place to the elements of public language in his poems.

In the present study, while it was primarily aimed to draw the conceptual framework of public speech, colloquial language, dialect and slang, the relationship between the abovementioned items and literary text was also emphasized. It was aimed to determine and comment on some of the features of the use of public speech structures in Akif's poems and these structures were carefully presented.

Almost all the public speech expressions in the poems in Safahat are included in the present study together with their examples. Consequently, it was seen that Mehmet Akif Ersoy intensively used public speech in his poems in order to express his emotional and intellectual world to public more easily, to get close to public, to become integrated with public, to acquire a realistic style and therefore to add sincerity to his style. He did not abstain from using even slang and abusive words which are frequently seen in colloquial language in order to accomplish this aim.

Key Words: Mehmet Akif Ersoy, folk culture, public speech, slang.

Anahtar Kelimeler

Mehmet Akif Ersoy, halk kültürü, halk dili, argo

Kaynakça

• Aydoğan, B. (1997). “Mehmet Akif Ersoy'un Meyhane ve Mahalle Kahvesi Şiirleri Üzerine Bir Değerlendirme”. Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Dergisi, 85–106.
• Çobanoğlu, Ö. (2005). “Sanatsal Bir Dışavurum Formu Olarak Argo Kavramının Halkbilimsel Çözümlemesi.” Bal-Tam (Balkan Türkoloji Araştırmaları Merkezi) Türklük Bilgisi 3 (Prizren). 232-237.
• Devellioğlu, F. (1990). Türk Argosu. (7. Baskı). Ankara: Aydın Kitabevi Yayınları.
• Devellioğlu, F. (1993). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat. (11. Baskı). Ankara: Ak Kitabevi Yayınları.
• Dictionnaire Le Nouveau Petit Robert (1994). Paris.
• Dundes, A. (1997). “Folklor Nedir?” Milli Folklor, 36, 74-76.
• Dundes, A.(1998). “Halk Kimdir?” Milli Folklor, 37, 139- 153.
• Elmas, N. (1997). Mehmet Akif Ersoy, Sanatı ve Sanat Anlayışı-Üslubu. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ertem, R. (1981). Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi 4. İstanbul: Dergah Yayınları.
• Ersoy, M.A. (1999). Safahat. Ankara: Eğitim ve Kültür Daire Başkanlığı Yayınları.
• Ersoy, M.A. (2000). Safahat (Tıpkı Basım-1928-), İstanbul: Çağrı Yayınları.
• Eyuboğlu, İ.Z. (1991). Türk Dilinin Etimoloji Sözlüğü. (2. Baskı), İstanbul: Sosyal Yayınlar.
• Gökçek, F. (1995). Mehmet Akif Ersoy'un Şiiri Üzerinde Bir İnceleme. Yayımlanmamış Doktora Tezi İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
• Korkmaz, Z. (1986). “Mehmet Akif'te Dil ve Üslup Özellikleri”. Türk Dili, 420, 554-564.
• Kurnaz, C. (2006). “Halkın Çağdaş Şairi”. Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim, 73, 34-44.
• Paşa, A.V. (2000). Lehçe-i Osmani. Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Pospelov, G.N. (1995). Edebiyat Bilimi. İstanbul: Evrensel Kültür Kitaplığı.
• Sami, Ş. (1987). Kamûs-i Türki (2. Baskı). İstanbul: Çağrı Yayınları.
• (TLFi) Le Trésor de la Langue Française Informatisé, http://atilf.atilf.fr/dendien/scripts/tlfiv4/showps.exe?p=combi.htm;java=no; (Erişim Tarihi: 1.8.2009)
• Terzioğlu, Ö. (2006). “Anonim Bir Halk Edebiyatı Ürünü Olarak Argo”. Milli Folklor, 71, 102-104.
• Türk Dil Kurumu (2005). Türkçe Sözlük, (10. Baskı). Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Türk Dil Kurumu (2009a). Türkiye Türkçesi Ağızları Sözlüğü, http://www.tdk.gov.tr (Erişim Tarihi: 1.8.2009).
• Türk Dil Kurumu (2009b). Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü. http://www.tdk.gov.tr (Erişim Tarihi: 1.8.2009).
• Zülfikar, H. (1986). “Mehmet Akif Ersoy'un Şiir Dili Üzerine”. Türk Dili, 420, 512-520.