Dulkadirli Beyliği'nin Eratnalılar ile Münasebetleri / Relations With Dulkadirli Principality Eratnalilar

Yıl 2014, Cilt: 11 Sayı: 25, 81 - 97, 09.04.2014

Abdullah Kaya

Öz

Halep ve Antep arasında bulunan Bozok Türkmenleri, XII. yüzyıl sonlarına doğru İlhanlı hakimiyetinin zayıflamasıyla Anadolu içlerine doğru göç etmeye başladılar. Çoğunluğu Bayat, Beğdilli ve Avşar Türkmenlerinden olan gruplar kendi aralarında birleşerek, Memluk Sultanı Melik Nasır'ın da yardımıyla Malatya, Maraş ve Sivas'a kadar ilerleyip bu topraklar üzerinde beyliklerini kurmayı başardılar. Oğuzların Bozok koluna mensup olan bu Türkmenler, Memlukların uç beyliği gibi bazen onların yardımıyla bazen de kendi kendilerine Ermeni bölgelerine ve Anadolu içlerine doğru seferler yapıyorlardı.

Memluklular ile Eratnalılar arasında tampon bir bölge konumunda olan Dulkadirliler, zaman zaman Eratnalılar'ın sınırlarına çeşitli saldırılar düzenleyerek, yağma faaliyetlerinde bulunmuşlardı. Dulkadirliler, Memluklu himayesinde olduğundan dolayı Emir Eretna bu saldırıları durdurmak için çoğu zaman Memluklulara başvurmuştu. Karaca Bey, halifenin ihtarı üzerine bu akınları bir süre durdursa da ileriki zamanlarda meydana gelen gelişmeler bu iki beylik arasında birçok çekişme ve savaşın yaşanmasına sebep olmuştu.

Anahtar kelimeler: Dulkadirli, Eratna, Türkmen, Memluklar, Anadolu.

 

Abstract

The Turkmens of the Bozok section of Oguzs who were in the Aleppo and Antep started to immigrate to the inner parts of Anatolia during the declining of the Ilkhans in Anatolia in the ends of the XII^th century. These groups more of them were Bayat, Avşar and Begdilli Turkmens having united in their own gap, achieved to establish their principalities at these lands while advancing Malatya, Maraş and Sivas with the help of Mamluk Sultan Melik Nasır. Those Turkmens who were the members of the Bozok section of Oguzs would made military campaign forward to the inners of Anatolia and Armenian regions either willingly or together as a border principality of the Mamluks.

The Dulkadhir principality that was the buffer zone between Mamluks and Eretnas sometimes attacked to the borders of the Eretnas as looting activities. Emir Eretna had often applied to Mamluk Sultanate to block these attacks because the Dulkadirs were under the protection of Mamluk. Even though Karacabey stopped those attacks for a while after the warning of the Caliphate, some events which happened in the future caused many contentions and wars between these two principalities.

Key Words: Dulkadırlı, Eratna, Turkmen, Memluks, Anatolia.

Anahtar Kelimeler

Dulkadirli, Eratna, Türkmen, Memluklar, Anadolu.

Kaynakça

• Kaynakça
• Ahmet Refik (1989). Anadolu'da Türk Aşiretleri (966-1200). İstanbul: Enderun Kitabevi.
• Arifi Paşa (2011). Elbistan ve Maraş'ta Dulkadiroğulları Hükûmeti, (Ed.: Y. Alparslan ve S. Yakar), Kahramanmaraş: Ukde yayınevi.
• Atalay, B. (1973). Maraş Tarihi ve Coğrafyası, İstanbul: Dizerkonca Matbaası.
• Aka, İ. (1995). Timurlular, Ankara: Türkiye Diyanet Yayınevi.
• Akgündüz, A., Öztürk, S. Ve Baş, Y. (2008). “Dulkadir Beyliği Devrinde Darende”, Maraş Tarihi'nden Bir Kesit Dulkadir Beyliği Araştırmalar II, (Ed.: Alparslan Y., Karataş, M. Ve Yakar, S.), Kahraman Maraş.
• Akgündüz, A., Öztürk, S. Ve Baş, Y. (2002). Darende Tarihi, İstanbul: Somuncu Baba Araştırma ve Kültür Merkezi Yayınları.
• Altınöz, İ. (2009). Dulkadır Eyaletini Kuruluşu ve Gelişmesi, Kahraman Maraş: Halim Ofset.
• Aziz B. Erdeşir-i Esterabadî (1990). Bezm u Rezm (Eğlence ve Savaş), (Çev. Mürsel Öztürk), Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Bayram, M. (1994). Fatma Bacı ve Bacıyan-ı Rûm (Anadolu Bacıları teşkilatı), Konya: Damla Ofset Matbaacılık Ticaret A.Ş.
• Boyacıoğlu, R. (2001). Karamanoğulları Tarihi, Sivas: Dilek Ofset Matbaacılık.
• Demir, M. (2005). Türkiye Selçukluları ve beylikler Devrinde Sivas Şehri, Sakarya: Sakarya Kitabevi.
• Döğüş, S. (2008). “Osmanlıların Fethine Kadar Dulkadirli Türkmenleri”, Maraş Tarihinden Bir Kesit, Dulkadir Beyliği Araştırmaları I, (Ed.: Alparslan, Y., Karataş, M. ve Yakar, S.), Kahramanmaraş.
• Edhem (Eldem), H. (1982). Kayseri Şehri -Selçuklu Tarihinden Bir Bölüm-, (Haz. K. Göde), Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Göde, K. (1994). Eratnalılar (1327-1382), Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Gündoğdu, H. (1986). Dulkadırlı Beyliği Mimarisi, Ankara : Kültür Bakanlığı Yayınları.
• (Yaşar), H. H. (1935). Amasya Tarihi, (Yayına Haz.: M. Aydın), III, İstanbul: Aydınlık Basımevi.
• Holt, P.M. (1999). Haçlılar Çağı, XI. Yüzyıldan 1517'ye Yakındoğu, (Çev.: Özden Arıkan), İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay.
• Karadeniz, H. B. (2008). “Dulkadirli Beyliği Tarihine Kısa Bir Bakış”, Maraş Tarihi'nden Bir Kesit Dulkadir Beyliği Araştırmalar II, (Ed.: Alparslan, Y., Karataş, M. ve Yakar, S.), Kahramanmaraş.
• Kaya, S. (2008). “Elbistan ve Maraş'ta Dulkadir Oğulları hükümeti”, Maraş Tarihi'nden Bir Kesit Dulkadir Beyliği Araştırmalar I, (Ed.: Alparslan, Y., Karataş, M. ve Yakar, S.), Kahramanmaraş.
• Koca, S. (2002), “Anadolu Türk Beylikleri”, Genel Türk Tarihi, (Ed.: Güzel, H. C. Ve Birinci, A.), C.4, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
• Köprülü, F. (1986). Osmanlı İmparatorluğu'nun Kuruluşu, İstanbul: Ötüken yayınları.
• Merçil, E. (1991). Müslüman-Türk Devletleri Tarihi, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Öz, M.A. (1999). Bütün Yönleriyle Gürün, İstanbul: Dilek Ofset Matbaacılık.
• Özaydın, A. Ve Başar, F. (1994). İslam Tarihi, C.8, İstanbul: Kayıhan Yayınları.
• Seferoğlu Ş.K. ve Müderrisoğlu A., (1986). Türk devletleri Tarihi (Etnolojik Bir Deneme), Ankara: Yenigün Matbaası.
• Söyleme, F. (2008). “Osmanlı-Dulkadirli Siyasi ve Sosyal Münasebetleri”, Maraş Tarihi'nden Bir Kesit Dulkadir Beyliği Araştırmalar I, (Ed.: Alparslan, Y., Karataş, M. ve Yakar, S.), Kahramanmaraş.
• Sümer, F. (1999). Oğuzlar (Türkmenler) Tarihleri-Boy Teşkilatı-Destanları, İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayınları.
• Sümer, F. (1962). “Ağaçeriler”, Belleten, C.XXVI, Sayı 103, Ankara.
• Sümer, F. (1952). “Bayatlar”, Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, C.IV, İstanbul.
• Sümer, F. (1970). “Anadolu'da Moğollar”, Selçuklu Araştırmaları Dergisi- I, Ankara.
• Şikarî (1946). Karamanoğulları Tarihi, (Yay.: Mesud Koman), Konya: Halkevi Güzel Sanatlar Komisyonu.
• Takiyyûddin Ahmed B. Ali el-Makrizî (1982). Kitabü's-Süluk li-Ma'rifeti Düveli'l Müluk, (Neşr.: M. M. Ziyade), C.II/I, Kahire.
• Turan, O. (1993). Selçuklular ve İslamiyet, İstanbul: Boğaziçi yayınları.
• Uzunçarşılıoğlu, İ.H. (1968). “Sivas-Kayseri ve Dolaylarında Eretna Devleti”, Belleten, XXXII/ 126, Ankara.
• (Uzunçarşılı), İ. H. ve Rıvan Nafız (1998). Sivas Şehri, (Haz.: R. Toparlı), Sivas: Dilek Ofset Matbaacılık.
• Uzunçarşılıoğlu, İ.H. (1988). “Eretna”, İslam Ansiklopedisi, C.4, İstanbul.
• Uzunçarşılıoğlu, İ.H. (1937). Anadolu Beylikleri ve Akkoyulu, Karakoyunlu Devletleri, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Ünal M.A. (1989). XVI. Yüzyılda Harput Sancağı (1518-1566), Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Varlık, M. Ç. (1989). “Dulkadıroğulları Beyliği”, Doğuştan Günümüze Büyük İslam Tarihi, C.X, İstanbul.
• Yinanç, M.H. (1993). “Dulkadirlılar”, İslam Ansiklopedisi, C.III, İstanbul.
• Yinanç, M.H. (1340). “Maraş Emirleri”, TTEM, Sayı.84, İstanbul.
• Yinanç, R. (1989). Dulkadir Beyliği, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Yinanç, R. ve Elibüyük, M. (1988). Maraş Tahrir Defteri I, Ankara: Osmanlı Tarihi Araştırma veUygulama Merkezi Yayınları.
• Yinanç, R. (1994). “Dulkadıroğulları”, TDVİA, C.IX, İstanbul 1994.
• Yinanç R. (2002). “Dulkadiroğulları Beyliği”, Türkler, C.6., (Edi.: H. C. Güzel, K. Çiçek ve S. Koca), Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
• Yücel, Y. (1987). Kadı Burhaneddin, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Yücel, Y. (1970). Kadı Burhaneddin Ahmed ve Devleti, Ankara: Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yayınları.
• Yücel, Y. (1989). Anadolu Beylikleri Hakkında Araştırmlar Eratna Devleti-Kadı Burhaneddin Ahmed ve Devleti-Mutahharten ve Erzincan Emirliği, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Yücel, Y. (1988). Çobanoğulları Beyliği- Çandaroğulları Beyliği, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.