Sanat Eleştirisinde Ölçüt Sorunu

Yıl 2006, Cilt: 3 Sayı: 6, - , 04.03.2014

Nami Beştepe

Öz

Özet

Bu çalışma çağdaş sanat eleştirisinde "ölçüt" ün kullanımı üzerine­dir. Yapıt üzerine kurulan çağdaş sanat eleştirisinde ulaşılan sonuçların yapıt üzerinde kanıtlanması gerekirken, aynı zamanda, ulaşılan bu so­nuçların "neye göre" olduğunun belirtilmesinin de gerekli olduğu düşü­nülmektedir. Eleştirinin neye göre yapıldığının açıklanabilmesinin de bir ölçütü gerekli kıldığı söylenebilir. Çalışmada, ölçütün, çağdaş sanat eleş­tirisinin temel niteliklerinden biri olduğu düşüncesinden hareketle; ölçütün sanat dalına uygunluğu, eleştiride yapıtın değerlendirilmesinin yanı sıra ölçütün de açıklanması; eleştirmenin kullandığı ölçütü iyi biliyor olması ve doğru kullanıyor olması; bir yapıt bir ölçüte göre başarısız bulunabilir­ken, başka bir ölçüte göre başarılı bulunabileceği ve ölçütün yapıtı de­ğerlendirmede bir araç olduğu, yapıtın önüne geçmemesi gerektiği gibi eleştiri sürecinde ölçütün kullanımına ilişkin temel noktalar üzerinde du­rulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Eleştiri, sanat eleştirisi, ölçüt.

Abstract

This is a study on the use of "criteria" in modern art criticism. Constructed upon the work of art, the results obtained in modern art criticism need to be proven on the work itself, and at the same time, it is required to determine that "according to what" these results are to be identified. Explaining "according to what" the criticism is done requires sound criteria. In the study, regarding criteria as a basic element in mo­dem art criticism, the following matters about the fundemental points of using criteria in the process of art criticism have been dealt with: the suitability of criteria for the branch of art; the evaluation of the work of art as much as the explanation of criteria; a person's mastery of and ability to use the criteria; the matter of work of art that can be found unsuccessful according to certain type of criteria, and successful according to another and that criteria are only means in evaluating a work of art, and that it should not gain priority over the work itself.

Key Words: criticism, art criticism, criteria.

Anahtar Kelimeler

Eleştiri, sanat eleştirisi, ölçüt

Kaynakça

• Beardsley, Monroe C. (1979). The Classification of Critical Reason, A Modern Book of Esthetics : An Anthology, (ed. with introd. and notes by Melvin Rader), New York : Holt, Rinehart and Winston.
• Beştepe, Nami Eren. (2005). Plastik Sanatlarda Estetik Eleştiri (Resim Örneğinde), Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Carloni, J.C. ve Filloux Jean-C. (2000). Eleştiri Kuramları, (Çev. Tahsin Yücel), İstanbul: Multilingual.
• Cevizci, Ahmet. (2000). Felsefe Terimleri Sözlüğü, (Birinci Basım), istanbul: Paradigma Yayınları.
• Erinç, Sıtkı M. (1995). Resmin Eleştirisi Üzerine, (Birinci Basım), istanbul: Hil Yayınları.
• Erinç, Sıtkı M. (1998). Sanat Psikolojisine Giriş, (Birinci Basım), istanbul: Ayraç Yayınları.
• Erinç, Sıtkı M. (2003). "Eleştiri Yapmanın ve Eleştirmen Olmanın Koşullan", Anadolu Sanat, Anadolu Üniversitesi Süreli Sanat ve Kültür Dergisi, Sayı: 14, s. 33-36.
• Ersoy, Ayla. (1994). "Sanat Eleştirisinde Yöntem", Türkiye'de Sanat Plastik Sanatlar Dergisi, Sayıl2, s.46-47.
• inam, Ahmet. (2000). Yolculuk Hazırlıkları Felsefe Yazıları, (Birinci Basım), İstanbul: Pan Yayıncılık.
• Meydan Larousse (1971). (Ölçüt Maddesi), (Cilt 9), İstanbul: Meydan Yayıevi.
• Püsküllüoğlu, Ali. (1995). Türkçe Sözlük, (Birinci Basım), istanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Timuçin, Afşar. (2000). Felsefe Sözlüğü, (Üçüncü Basım), İstanbul: Bulut Yayınları.
• Tunalı, İsmail. (1979). "Sanat Eleştirisi Üzerine", Denemeler, İstanbul: iktisadi Yayınlar Lt.Şti.
• Türk Dil Kurumu (1998). Türkçe Sözlük, (Cilt II, K-Z), (Dokuzuncu Basım), Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Yücel, Tahsin. (1991). Eleştirinin ABC'si, İstanbul: Simavi Yayınları