EBEVEYN YETKİNLİĞİNİN DEMOGRAFİK DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ

Yıl 2015, Cilt: 12 Sayı: 29, 133 - 148, 21.04.2015

Sezai Demir

Öz

Bu araştırmanın amacı, ortaokulda çocuğu olan anne babaların ebeveyn yetkinlik inançları ile demografik özellikleri arasındaki ilişkiyi incelemektir.

Bu amaçla Malatya İl Merkezinde ve İl Merkezine bağlı Akçadağ ilçesinde bulunan ortaokul seviyesinde çocuğu olan 430 ebeveynden veri toplanmıştır (263 anne, 167 baba).

Anne babaların ebeveynlerin yetkinlik düzeylerini belirlemek için Caprara, Regilia, Scabini, Barbanelli ve Bandura (2004) tarafından geliştirilen ve Demir (2013) tarafından Türkçeye uyarlanan Algılanan Ebeveyn Yetkinlik Ölçeği-EYÖ (Perceived Parental Self-Efficacy Scale-PPSS) kullanılmıştır.  Ayrıca araştırmacı tarafından anne babaların yetkinlik düzeyleri ile yaş, cinsiyet, çocuk sayısı,  gelir durumu ve eğitim durumu arasındaki ilişkiyi belirlemek için kişisel bilgi formu düzenlenmiştir.

Verilerin analizinde SPSS 17.0 programı kullanılmıştır. Ebeveynlerin yetkinlik düzeylerinin cinsiyet, yaş, çocuk sayısı, gelir durumu ve eğitim durumu değişkenlerine göre farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemek üzere “t” testi ve “F” testi kullanılmıştır.

Yapılan analizler sonucunda; Demografik veriler ele alındığında ise ebeveyn yetkinliği ile cinsiyet değişkeni arasında babaların lehine bir farklılığın olduğu bulunmuştur. Ebeveyn yetkinliği ile yaş değişkeni arasında anlamlı bir fark bulunmadığı, eğitim düzeyi arttıkça ebeveyn yetkinlik düzeyinin de arttığı, aylık gelir düzeyi 500 – 1000 TL (en düşük aralıkta olanlar) arasında olan anne babaların ebeveyn yetkinlik puanlarının daha düşük olduğu, ebeveynlerin sahip oldukları çocuk sayısının ebeveyn yetkinlik düzeyine anlamlı bir katkısı bulunmadığı sonucu bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Yetkinlik, Ebeveyn Yetkinliği, Demografik Özellikler

Kaynakça

• Kaynakça
• Ardelt, M. ve Eccles, J.S (2001) “Effects of Mothers’ Parental Self- Efficacy Beliefs and Promotive Parenting Strategies on Inner-City Youth”. Journal of Family Issues, 22, 944-972
• Bandura, A. (2009) Self- Efficacy in Changing Societies, (Fourth Print), New York, Cambridge University Press.
• Bandura, A. (2000). “Exercise Of Human Agency Through Collective Efficacy”. Current Directions in Psychological Science, 9, 75–78.
• Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The Exercise of Control. New York: Freeman.
• Bandura, A.(1993) Perceived self-efficacy in cognitive development and functioning, Educational Psychologist, 28 (2) 117-148
• Bandura, A. (1982). Self-efficacy mechanism in human agency. American Psychologist, 32(2), 122–147.
• Barnard K.E (1994), Parent- child interaction model. In Marriner – Tomey A (Ed.) In Nursing Theorists and Their. (p. 406-422), St. Louis, Mosby.
• Caprara, G., Regalia, C., Scabini, E., Barbanelli, C. ve Bandura A. (2004) Assessment of filial, parental, marital, and collective family efficacy beliefs, European Journal of Psychological Assessment, 20,( 4), 247–261.
• Coleman, P. K., ve Karraker, K. H. (1998). “Self-Efficacy And Parenting Quality: Findings and Future Applications”. Developmental Review, 18, 30–46.
• Coleman, P., ve Karraker, K. H. (1997). “Self-efficacy and Parenting Quality: Findings and Future Applications”. Developmental Review,18, 47–85.
• Cutrona, C. E. ve Troutman, B. R. (1986). Social support, infant temperament, and parenting self-efficacy: A mediational model of postpartum depression. Child Development, 57, 1507-1518.
• Çelikkkaleli Ö., ve Çapri B. (2008) “Genel Yetkinlik İnancı Ölçeğinin Türkçe Formunun Geçerlilik Ve Güvenirlik Çalışmaları”, Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 17, Sayı 3, s.93–104
• de Montigny F. ve Lacharite C. (2005) “Perceived Parental Self-Efficacy: Concept Analysis”, Journal of Advanced Nursing. 49, 387-386.
• Demir, S. (2013). “Ebeveynlerin Yetkinlikleri İle Depresyon, Olumsuz Benlik Ve Anksiyete Düzeyleri Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi” Yayınlanmamış Doktora Tezi, Mersin Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Mersin
• Drake E.E., Humenick S.S., Amankwaa L., Younger J. ve Roux G. (2007). Predictors of maternal responsiveness. Journal of Nursing Scholarship, 39, (2), 119-125.
• Harty, M. (2006), Developmental and validation of task spesific measure of parenting self- efficacy for mothers of young children, CAAC Research Seminar, June, University of Preporia.
• Holloway, S. D., Suzuki, S., Yamamoto, Y. ve Behrens, K. Y. (2005). “Parenting Self-Efficacy Among Japanese Mothers”. Journal ofComparative Family Studies, 36(1), 61-76.
• Giallo, R., Kienhuis, M., Treyvaud, K. ve Matthews, J (2008) A psychometric evaluation of the parent self-efficacy in managing the transition to school scale, Australian Journal of Educational & Developmental Psychology, 8, 36- 48.
• Grimes, L. (2012) The role of parental self- efficacy and parental knowledge in parent –infant interactions during the transition to parenthood, Unpublished Doctorate’s Thesis, Bowling Green University, U.S.A
• Lum, J.J. ve Phares, V. (2005). Assessing the emotional availability of parents. Journal of Psychopathology and Behavioral Assessment, 27 (2), 211-226.
• Luoma, I., Koivisto, A. M. ve Tamminen, T. (2004). Fathers’ and mothers’ perceptions of their child and maternal depressive symptoms. Nordic Journal of Psychiatry, 58, 205-11.
• O’Neil, J.,Wilson, M.V., Shaw, D.S. ve Dishion, T.J. (2009) The relationship between parental efficacy and depressive symptoms in a diverse sample of low income mothers, J Child FamStud, 18, 643-652.
• Pepe, S., Sobral,J., Gomez-Fraguela, J.A. ve Villar-Torres, P. (2008) “Spanish Adaptation Of The Adolescents' Perceived Collective Family Efficacy Scale”, Psicothema, 20 (1), 148-154.
• Salonen, A.H., Kaunonen M., Astedt-Kurki ,P., Jarpenpaa A-L., Hannu I. ve Tarkka M-T. (2009). Parenting self-efficacy after childbirth, Journal of Advanced Nursing, 65(11), 2324-2336
• Sansom, L. (2010). Confident Parenting- Book Prospectus. Unpublished Master of Applied Positive Psychology’s Thesis, University of Pennsylvania.
• Spielman, P. ve Taubman - Ben-Ari, O. (2009) Parental self-efficacy and stress-related growth in the transition to parenthood: A comparison between parents of pre- and full-term babies, Health and Social Work, 34 (3), 201-212.
• Teti, D. ve Gelfand, D. (1991). “Behavioral Competence Among Mothers Of İnfant in The First Year. The Mediational Role of Maternal Self- Efficacy”, Child Develeopment, 62. 918-929.
• Trunzo, A.C. (2006) Engagement, parenting skills, and parent-child relations as mediators of the relationship between parental self-efficacy and treatment outcomes for children with conduct problems, Unpunlished Doctorate’s Thesis, University of Pittsburgh.
• Webster, D.R. (2002). College students’ perceptions of parent-child relationships and their correlates: Explanatory style and empathy. Dissertation Abstracts International, 63 (1-B), 571.
• Young, S.L (2011). Exploring the relationship between parental self- efficacy and social support systems. Unpublished Master of Science’s Thesis. Iowa State University.
• Zahn-Waxler, C., Duggal, S. ve Gruber, R. (2002) Parental psychopathology, In Marc H. Bonstein (Ed.) Handbook of Parenting (Second Edt.), Vol.4 (p. 295-327), New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates, Publishers.