Öz
The endeavor to the creation of terminal behaviors in society rooted in the late Ottoman history, in other words in the emergency of the Turkish journalism. It is unrejectable fact that since Takvim-i Vekayi, newspapers published in Turkish had a certain political, social and cultural effects, first directly on the Ottoman elite and then indirectly on the public and even these effects, in time, contributed to the transformation of the Ottoman mentality. This method, taking advantage from journals in the creation of terminal behaviors in society, found a place itself in the process from the late Ottoman Empire to the early Republican Turkey. This article deals with six popular science periodicals published before the alphabet revolution; namely Fen Mecmuası, Demiryolları Mecmuası, Mühendis Mektebi Mecmuası, Telsiz Mecmuası, Fen Âlemi ve Tabiat Âlemi. Aforementioned periodicals are giving information on how they saw their role in the pages entitled introduction, foreword, to our honorable readers, and preface. Thus the roles they tried to play in the construction of a new society are determined. These roles also reveal that the view of the periodicals –and their publishers- to the period and society
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Kaynakça
- (1925). Başlangıç. Tabiat Âlemi. 1, 1-4.
- (1925). İfade-i Meram. Demiryolları Mecmuası. 1, 1.
- (1925). İfade-i Meram. Fen Âlemi, 1, 1.
- (1925). Muhterem Kârîlerimize. Fen Mecmuası. 1, 1.
- (1927). Başlarken. Telsiz. 1, 2.
- (1927). İfade-i Meram. Mühendis Mektebi Mecmuası. 1, 1-2.
- Akyüz, K. (1990). Modern Türk Edebiyatının Ana Çizgileri. İstanbul: İnkılap Kitabevi Yayınları.
- Duman, H. (2000). Osmanlı-Türk Süreli Yayınları ve Gazeteleri (1828-1928). İstanbul: Enformasyon ve Dokümantasyon Hizmetleri Vakfı Yayınları.
- Koloğlu, O. (1987). “Süreli Yayınların Bilim Fikri ve Kurumların Oluşmasına Katkısı”. 1. Milli Türk Bilim Tarihi Sempozyumu, (Yay. Haz. Ekmeleddin İhsanoğlu) İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yay., s.255-267.
- Lewis, B. (2007). Modern Türkiye’nin Doğuşu. (Çev. Metin Kıratlı) Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Namık Kemal. (1305/1889-1890). Mukaddime-i Celal. İstanbul: Matbaa-i Ebuzziya.
- Özdemir, N. (2007). Osmanlı Tüketim Kültürü, Eğlence ve Yazılı Medya İlişkisi. Milli Folklor. 73, 12-22.
- Sarton, G. (1997). Bilim Tarihinde Yöntem. (Der. Remzi Demir) Ankara: Doruk Yayınları.
- Tanpınar, A.H. (2012). Ondokuzuncu Asır Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Dergah Yayınları.
Öz
Süreli yayın marifetiyle toplum üzerinde istendik davranış oluşturma çabası Osmanlı son dönemlerine, başka bir deyişle Türk basınının ortaya çıkışına dayanmaktadır. Takvim-i Vekayi’den itibaren, Türkçe yayımlanan gazetelerin önce aydınlar üzerinde doğrudan, sonra halk arasında dolaylı olarak siyasi, içtimai ve kültürel tesirler icra ettiği ve hatta bu tesirlerin zamanla bir zihniyet değişimine katkı sağladığı yadsınamaz. İşte bu yöntem, halkta istendik davranış oluşturma metodu olarak süreli yayınlardan yararlanma, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e uzanan süreçte de uygulamada kendine yer bulmuştur.
Bu çalışmada, harf inkılabı öncesi yayımlanmış altı bilim dergisi ele alınmıştır: Türk Mühendisler Ocağı’nın Fen Mecmuası, Demiryolları Mecmuası, Mühendis Mektebi Mecmuası, Telsiz Mecmuası, Fen Âlemi ve Tabiat Âlemi.
Sözü edilen süreli yayınların yayımlandıkları dönemde kendilerine nasıl bir rol biçtiklerine dair bilgiler, her periyodiğin ilk sayısında Başlangıç, Başlarken, Muhterem Kârîlerimize ve İfade-i Meram gibi başlıklar altında yazılan giriş yazılarından derlenmiştir.
Böylelikle erken Cumhuriyet döneminin harf inkılâbı öncesi yayımlanmış akademik, popüler veya mesleki bilim dergilerinin kendilerine biçtikleri roller ve bu roller üzerinden de ilgili dergilerin -dolayısıyla yayımcılarının- yaşadıkları döneme ve topluma bakışları, tespit edilmeye çalışılmıştır.Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Kaynakça
- (1925). Başlangıç. Tabiat Âlemi. 1, 1-4.
- (1925). İfade-i Meram. Demiryolları Mecmuası. 1, 1.
- (1925). İfade-i Meram. Fen Âlemi, 1, 1.
- (1925). Muhterem Kârîlerimize. Fen Mecmuası. 1, 1.
- (1927). Başlarken. Telsiz. 1, 2.
- (1927). İfade-i Meram. Mühendis Mektebi Mecmuası. 1, 1-2.
- Akyüz, K. (1990). Modern Türk Edebiyatının Ana Çizgileri. İstanbul: İnkılap Kitabevi Yayınları.
- Duman, H. (2000). Osmanlı-Türk Süreli Yayınları ve Gazeteleri (1828-1928). İstanbul: Enformasyon ve Dokümantasyon Hizmetleri Vakfı Yayınları.
- Koloğlu, O. (1987). “Süreli Yayınların Bilim Fikri ve Kurumların Oluşmasına Katkısı”. 1. Milli Türk Bilim Tarihi Sempozyumu, (Yay. Haz. Ekmeleddin İhsanoğlu) İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yay., s.255-267.
- Lewis, B. (2007). Modern Türkiye’nin Doğuşu. (Çev. Metin Kıratlı) Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Namık Kemal. (1305/1889-1890). Mukaddime-i Celal. İstanbul: Matbaa-i Ebuzziya.
- Özdemir, N. (2007). Osmanlı Tüketim Kültürü, Eğlence ve Yazılı Medya İlişkisi. Milli Folklor. 73, 12-22.
- Sarton, G. (1997). Bilim Tarihinde Yöntem. (Der. Remzi Demir) Ankara: Doruk Yayınları.
- Tanpınar, A.H. (2012). Ondokuzuncu Asır Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Dergah Yayınları.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 20 Ekim 2015 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2015 Cilt: 12 Sayı: 31 |
Kaynak Göster
.