Türkiye’de Kadının İnsan Hakları ve Anayasal Yansıması / Women’s Human Rights and Constitutional Reflections in Turkey

Yıl 2016, Cilt: 13 Sayı: 33, 298 - 315, 14.04.2016

Şafak Kaypak , Mehmet Kahraman

Öz

İnsanlığın en büyük özlemlerinden birisi, insan haklarından herkesin eşit olarak faydalanmasıdır ve insanlar arasında ırkına, rengine, cinsiyetine, dinine, siyasi kanaatlerine bakılmaksızın herkesi aynı statüye tabi kılmayı istemekle başlamıştır.  “İnsan hakları”, insanlık tarihinin başlamasıyla birlikte doğan ve insanlığın gelişimiyle birlikte ilerleme gösteren en temel haklardır. İnsan haklan kavramı, insanın sırf insan olması dolayısıyla, doğuştan itibaren sahip olduğu ve devlet ve bireyler tarafından dokunulamayan haklar bütününü ifade eder. Doğal hukuk kökenli olmaları dolayısıyla insan haklan, bir çeşit doğal hak olarak kabul edilir. Batı’da kanlı mücadeleler sonucu elde edilen insan haklarının hep erkekler için olduğu düşünülmüş ve insan ırkının yarısını teşkil eden kadınlar bu haklardan dışlanmıştır. Bu dışlanma, genel olarak “feminizm” olarak nitelendirilen kadınların da haklar bakımından erkelere eşit olmasını savunan akımın doğmasına sebep olmuştur. Dolayısı ile bu haklar birden ortaya çıkan haklar olmayıp tarihsel süreç içerisinde meydana gelen değişimlerden etkilenmiştir. Bu sürecin anayasalara yansımaları olmuştur. Bu çalışmada, Türkiye’de kadın haklarının bir insan hakkı olarak gelişimi ve anayasal yansıması ele alınmaktadır. 

Anahtar Kelimeler

Hak, İnsan Hakkı, Kadın, Kadın Hakları, Kadının İnsan Hakkı

Kaynakça

• Acar, F. (1998). Kadınların insan hakları: uluslararası yükümlülükler. (Der. O. Çiftçi), 20. Yüzyılın Sonunda Kadınlar ve Gelecek, Ankara: TODAİE İnsan Hakları ve Araştırma ve Derleme Merkezi Yayını, 23-31.
• Acar F. ve Arıner, H. Onur (2009). Kadınların insan hakları ve toplumsal cinsiyet eşitliği insan hakları eğitimine destek projesi, Ankara: İçişleri Bakanlığı Yayını.
• Akdur, R. (2008). İnsan hakları kapsamında kadın hakları, Powerpoint Sunu, Erişim: 10.5.2015.
• Akıllıoğlu, T. 1993. Temel haklar ve özgürlükler, Ankara: A.Ü.S.B.F. Yayınları.
• Akıllıoğlu, T. (1995). İnsan hakları I, Ankara: A.Ü. SBF İnsan Hakları Merkezi Yayını.
• Altuntaş, M. (2002). Türk anayasalarında insan hakları, Uzmanlık Tezi, Ankara: Başbakanlık İnsan Hakları Başkanlığı Yayını.
• Berktay, F. (2000). Kadınların insan hakları: insan hakları hukukunda yeni bir açılım, (Ed: K. Tankuter), İnsan Hakları, İstanbul: Cogito Yapı Kredi Yayınları.
• Berktay, F. (2004). Kadınların insan haklarının gelişimi ve Türkiye, Sivil Toplum ve Demokrasi Konferans Yazıları, No 7, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayını.
• Erdoğan, M. (1997). Anayasal demokrasi, Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Erdoğan, M. (2001). Türkiye’de anayasalar ve siyaset 3. Baskı. Ankara: Liberte Yayınları.
• Engin Z. (2013). İnsan haklarının evrimi ve sınıflandırılması, SODEV Sosyal Demokrasi Vakfı, http://www.sodev.org.tr, Erişim: 11.5.2015.
• Gözübüyük, Ş. ve Gölcüklü, A. Feyyaz (1996). Avrupa insan hakları sözleşmesi ve uygulaması, Ankara: Turhan Kitabevi.
• Gülmez, M. (2001). İnsan hakları ve demokrasi eğitimi, Ankara: TODAİE Yayını.
• İnsan Hakları Başkanlığı (2006). İnsan hakları. il ve ilçe insan hakları kurullarının etkinlik ve verimliliğinin arttırılması projesi, Başbakanlık İnsan Hakları Başkanlığı, Ankara: Matus Basımevi.
• Kaboğlu, İbrahim Ö. (1993). Özgürlükler hukuku, İstanbul: AFA Yayını.
• Kaboğlu, İbrahim Ö. (1996). Dayanışma hakları, İHDE Merkezi, Ankara: TODAİE Yayını.
• Kahraman, M. (2015). Anayasada kadın hakları, Powerpoint sunu, Kadına Şiddet ve Haklara Duyarlılık Paneli, 9 Mart 2015, Hatay Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğü.
• Kaypak, Ş. (2009). Avrupa Birliği sürecinde yerel haklar ve kente yansıması, I. Uluslararası Avrupa Birliği, Demokrasi, Vatandaşlık ve Vatandaşlık Eğitimi Sempozyumu 28–30 Mayıs 2009, Uşak. 1–19.
• Kaypak, Ş. (2015). Kadının insan hakları, Powerpoint sunu, Kadına Şiddet; Haklarda Duyarlılık Paneli, 9 Mart 2015 Hatay Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğü.
• Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü (2009). Türkiye’de kadının durumu, Ankara: Başbakanlık Yayını, http://www.ksgm.gov.tr/Pdf/türkiyedekadin.doc, Erişim: 15.7.2014.
• Kuçuradi, İ. (1982). İnsan haklarının felsefi temelleri, (Felsefe ve insan hakları), Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu Yayını.
• Kuyaksil, A. (2009). Türk anayasalarında kadın hakları ve gelişimi, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6 (11); 328-352.
• Moroğlu Nazan (2010), Türkiye’de kadının insan hakları, Powerpoint Sunu, 30 Nisan 2010, Boğaziçi Üniversitesi, Erişim: 11.5.2015.
• Mourgeon, J. (1990). İnsan hakları, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Odyakmaz, Z. (1989). Anayasalarımızda kadın hakları, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 5 (14), 455-466.
• Sancar, M. (2001). Demokrasi- insan hakları- hukuk devleti: zorlu bir birlikteliği çözümleme denemesi, Toplum ve Bilim, Kış 2000-2001, No 87, 7-27.
• Savcı, B. (1980). Yaşam hakkı ve boyutları, Ankara: AÜSBF Yayınları.
• Süral, N. (2002). Avrupa Topluluğunun çalışma yaşamında kadın-erkek eşitliğine dair düzenlemeleri ve Türkiye, Ankara: KSSGM Yayını.
• Şaylıkay M. (2006). Niye kadının insan hakları?, İndigo Dergisi, http://indigodergisi.com, Erişim: 10.5.2015.
• Taşkıran, T. (1973). Cumhuriyetin 50. yılında Türk kadın hakları, Başbakanlık Kültür Müsteşarlığı, Cumhuriyetin 50. Yıldönümü Yayınları, No 5, 120-121.
• TBMM (1982). Seçim, seçim sistemleri ve Türkiye’deki uygulamalar. Ankara: TBMM Kütüphane ve Dokümantasyon Müdürlüğü Yayınları, No 5, 72-86, Erişim: 13.5.2015.
• Tezcan, D., Erdem, M. Ruhan, Sancaktar, O. ve Önok, R. Murat (2011). İnsan hakları el kitabı, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Tezel, S. (1983). Atatürk ve kadın hakları, Türk Ticaret Bankası’nın Cumhuriyetin 60. Yılına Armağanı, Ankara: TTK Yayını.
• Turhan, A. (2013). İnsan hakkı kuşakları arasındaki tamamlayıcılık ilişkisi, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 4 (2), 357-358
• Türk, H. Sami (2000). Açılış konuşması, Hukukta Kadın Sempozyumu 30 Eylül-1Ekim 1999, Ankara: KSSGM Yayını, Erişim: 11.5.2015.
• Uygun, O. (1996). Türkiye’de demokrasi ve insan hakları, Ankara: TODAİE, İnsan Hakları Araştırma ve Derleme Merkezi.
• Uygun, O. (2000). İnsan hakları kuramı. (Ed: K. Tankuter), İnsan Hakları. İstanbul: Cogito Yapı Kredi Yayınları.
• Üskül, Z. Özlem (2003). Bireyciliğe tarihsel bakış, İstanbul: Büke Yayıncılık.
• http://www.kadinininsanhaklari.org, Erişim: 11.5.2015
• http://www.unicankara.org.tr, Erişim: 12.5.2015
• http://www.hurriyet.com.tr/gundem/29145803.asp, Erişim: 14.5.2015.