LÜTFİ FİKRİ BEY’İN ANKARA İLE İSTANBUL’U UZLAŞTIRMAK İDDİASIYLA 1920 YILINDA KURDUĞU BİR İTTİFAK: MÜSALEMET İTTİFAKI

Yıl 2019, Cilt: 16 Sayı: 44, 14 - 44, 23.10.2019

Ahmet Gazel

Öz

Osmanlı Devleti büyük umutlarla girdiği
Birinci Dünya Savaşı’nı kaybetmiş ve 30 Ekim 1918 tarihinde Mondros Ateşkes
Antlaşması’nı imzalayarak savaştan çekilmiştir. Barış antlaşması ile ilgili
olarak görüşmeler devam ederken eski Dersim Mebusu Lütfi Fikri Bey barış
yapılma sürecinde herkesin birlik içinde hareket etmesini sağlamak gayesiyle
bir birlik kurmak için harekete geçmiştir. Lütfi Fikri Bey birliğin duyurusunu
2 Haziran 1920 tarihli gazetelerle ilan etmiştir.

Lütfi Fikri, 23 Haziran 1920 tarihli
gazetelerde “Müsalemet İttifakı” adını verdiği birliğin nizamnamesini
yayımlamıştır. Nizamnameye göre, İttifak sulhun ülke açısından en az zararla
imzalanmasını hedeflediği için barışın imzalanmasına kadar devam edecek,
barışın imzasından sonra ise başka bir cemiyete dönüşebilecektir.

Lütfi Fikri, Sevr Antlaşması imzaladıktan
sonra ittifakın faaliyetlerini, belki antlaşmanın daha ehven şartlarda onaylanmasını
sağlamak için İstanbul-Ankara arasında yapılacak bir görüşme ve uzlaşmaya
yönlendirmiştir. Bu konuda Sadrazam Damat Ferit Paşa ile de görüşmüş, ancak bir
sonuç alamamıştır. Yerine Ankara ile uzlaşmak üzere Tevfik Paşa tayin
edilmiştir. Tevfik Paşa, Ankara ile görüşmek için bir heyet gönderilmesine
karar vermiştir. Bazı gazetelerin Lütfi Fikri’nin de heyette yer alacağına dair
haberleri görülse de Lütfi Fikri bu heyette yer almamıştır. Bu tarihten sonra
Müsalemet İttifakı’na dair bir habere rastlanmaktadır.  

Lütfi Fikri Bey’in kurduğu Müsalemet
İttifakı dönemin gazeteleri taranarak ortaya konmuştur. Zira diğer kaynaklarda
konuya ilişkin detaylı bilgi bulunmamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Lütfi Fikri, Sevr Antlaşması

Kaynakça

• Ahmet Ali Gazel, “II. Meşrutiyet Döneminde Projede Kalmış Bir Fırka Teşebbüsü: Müceddidin Fırkası,” Tarih ve Toplum, Cilt: 36, Sayı: 211, Temmuz 2001, s. 46-49.-Ahmet Ali Gazel, Lütfi Fikri’nin Tanzimat’ı, Konya 2007.-Ahmet Hurşit Tolon, Birinci Dünya Savaşı Sırasında Taksim Anlaşmaları ve Sevr’e Giden Yol, Ankara 2004.-Ali Birinci, “Lutfi Fikri”, Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt: 27, Ankara 2003, s. 233-234.-Lütfi Fikri Bey’in Günlüğü, (Yayına Hazırlayan: Yücel Demirel), İstanbul 1991.-Metin Ayışıgı, Mareşal Ahmet İzzet Paşa, Ankara 1997.-Murat Aydoğdu, Mütareke Döneminin Son İstanbul Hükümeti - Son Ahmet Tevfik Paşa Hükümeti (21 Ekim 1920-4 Kasım 1922), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul 2006.-Murat Çulcu, Hilafetin Kaldırılma Sürecinde Cumhuriyetin İlanı ve Lütfi Fikri Davası, II, İstanbul 1992.-Mustafa Turan, Milli Mücadele’de Siyasi Çözüm Arayışları, Afyon 1999.-Nurten Çetin, Son Sadrazam Ahmet Tevfik Paşa, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Konya 2011.-Nurten Çetin, Son Sadrazam Ahmet Tevfik Paşa, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Konya 2011.-Oğuz Aytepe, “Milli Mücadelede Bilecik Görüşmesi”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı: 33-34, Kasım 2004,-Sina Akşin, İç Savaş ve Sevr’de Ölüm, İstanbul 2010.-Tarık Zafer Tunaya, Türkiye’de Siyasal Partiler, II, İstanbul 1999.
• II- Süreli Yayınlar-Alemdar -Dersaadet-İkdam-İleri-Peyam-ı Sabah-Vakit