Malazgirt Savaşının Kaderine Etki Eden Gelişme Kapsamında İstihbarat Teşkilatının Değerlendirilmesi

Yıl 2019, Cilt: 16 Sayı: 44, 1 - 13, 23.10.2019

Sedat Bilinir

Öz

1071
Malazgirt Savaşının hemen öncesinde yaşanan gelişmelere yakından bakıldığı
zaman savaşın kaderine olan etkisi daha net görülebilmektedir. Sultan Alp Arslan
1070 yılında Mısır Fatımî Halifeliği bünyesinde vezirlik yapmış olan
Nasırü’d-devle’den aldığı bir davet üzerine Mısır’a sefer düzenleme kararı
almıştı. Bu sefer ile Fatımi Halifeliğine son vermek ve Mısır’ı Büyük Selçuklu
Devleti topraklarına katmak amaçlanmaktaydı. Ancak sefere çıkıldıktan sonra hiç
hesapta olmayan gelişmeler birbirini izlemeye başladı. Bunlardan bir tanesi
Sultan Alp Arslan’a direnecek gücü olmayan, küçük çapta kalelerin direniş
göstermesi ve Sultana zaman kaybettirmesiydi. Özellikle seferin tüm kaderine
etki eden ve çalışmamızın da merkezinde yer alan Halep Mirdasî Emiri Mahmud b.
Nasr’ın ilginç direnişiydi. İlginç olarak nitelendirmemizin sebebi, Mahmud’un
Sultan Alp Arslan’a itaatini arz etmesi, adına hutbe okutması, değerli
hediyeler göndermesi fakat tüm bunlara rağmen kaleden çıkıp huzuruna
gitmemesiydi. Bu gelişme Mısır’ın ele geçirilmesi hedefini olumsuz etkilemiş
olsa da Malazgirt savaşı için olumlu gelişmelere vesile olmuştu! Ayrıca bu konu
çerçevesinde Sultan Alp Arslan’ın istihbarat hakkındaki uygulamaları ve
fikirleri ele alınmaya çalışılmıştır.  

Anahtar Kelimeler

Malazgirt, Alp Arslan, istihbarat, romanos diogenes, mirdasi

Kaynakça

• Abdülmevlâ M. A. (1985). Benu Mirdasi’l-Kilabîyyun fi Haleb ve Şimali’ş-Şam. İskenderiye: Dârü’l Mâʿrifeti’l Câmiyye.
• Abû’l-Farac. (1999). Abû’l-Farac Tarihi (Bar Hebraeus). (Cilt I). (Ömer Rıza Doğrul, çev.) 3. Baskı. Ankara: TTK.
• Ahmed b. Mahmud. (2011). Selçuknâme. (Erdoğan Merçil, Haz.). İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayınevi.
• Azîmî. (2006). Azîmî Tarihi. (Ali Sevim, Çev.). 2. Baskı. Ankara: TTK.
• Delibalta Y. (2016). Selçuklularda İstihbarat Faaliyetleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul.
• El-Hüseynî. (1999). Ahbârü’d-devleti’s-Selçukiyye. (Necati Lügal, Çev.). 2.Baskı. Ankara: TTK.
• Ersan M. ve Alican M. (2017). Selçukluları Yeniden Keşfetmek. 3.Baskı. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Harekât İ. (1992). Berid. DİA. (Cilt. V, ss.498-501).
• Honigman E. (1970). Bizans Devleti’nin Doğu Sınırı. (Fikret Işıltan, çev.). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• İbn Fazlan. (2016). Seyahatnâme. (Ramazan Şeşen, Trc.). İstanbul: Bedir Yayınevi.
• İbn Kesîr. (1995). el-Bidâye ve’n-Nihâye. (Cilt. XII). (Mehmet Keskin, çev.) İstanbul: Çağrı Yayınları.
• İbnü’l Adîm. (1989). Bugyetü’t-taleb fi târihi Haleb. (Ali Sevim, Çev.). Ankara: TTK.
• İbnü’l Adîm. (2014). Zübdetü’l Haleb min Tarihî Haleb. (Ali Sevim, Çev.). Ankara: TTK.
• İbnü’l Verdi. (2017). Tetimmetü’l-Muhtasar fi Ahbari’l-Beşer. (Mustafa Alican, Trc.). 2. Baskı. İstanbul: Kronik Yayınevi.
• İbnü’l-Esir. (1989). el-Kâmil fi’t-tarih. (Cilt. X). (Abdülkerim Özaydın, çev.). İstanbul: Bahar Yayınları.
• Kafesoğlu İ. (1989). Alp Arslan. DİA. (Cilt. II, ss. 526-530).
• Kazvînî H. M. (2015). Târîh-î Güzîde. (Erkan Göksu, Edt.). İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayınları.
• Merçil E. ve Sevim A. (1995). Selçuklu Devletleri Tarihi. Ankara: TTK.
• Mîrhând. (2018). Ravzatu’s-Safâ. (Erkan Göksu, Trc.). 2.Baskı. Ankara: TTK.
• Müneccimbaşı. (2017). Câmiu’d-düvel. (Ali Öngül, Haz.). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Nizamülmülk. (2010). Siyasetnâme. (Sadık Yalsızuçanlar, Haz.). İstanbul: Antik Dünya Klasikleri.
• Özgüdenli O. (2013). Selçuklular I. İstanbul: İsam Yayınları.
• Reşîdü’d-dîn Fazlullah. (2011). Cami’ü’t-Tevârih. (Erkan Göksu, Çev.). 2. Baskı. İstanbul: Selenge Yayınevi.
• Sevim A. (1971). Malazgirt Meydan Savaşı. Ankara: TTK.
• Sevim A. (2000). Suriye ve Filistin Selçukluları Tarihi. Ankara: TTK.
• Sıbt İbnü’l Cevzi. (2011). Mir’âtü’z-Zamân fî Târihî’l-Âyân. (Ali Sevim, Çev.). Ankara: TTK.
• Sun-Tzu. (2008). Savaş Sanatı. (Adil Demir Çev.). 3. Baskı. İstanbul: Kastaş Yayınları.
• Şimşir M. (2015). Nizamülmülk’ün Siyasetnamesi ve İstihbarata Yönelik İlke ve Yöntemleri. Cilt.17, Sayı.28. Karaman: KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi. ss.68-79.
• Turan O. (2011). Selçuklular Zamanında Türkiye. 11. Baskı. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Turan R. (2012). Malazgirt’te Bir Medeniyet Savaşı ve Türkiye Devleti’nin Doğuşu. (Refik Turan, Edt.). Selçuklu Tarihi El Kitabı. (ss. 127-134). Ankara: Grafiker Yayınları.
• Urfalı Mateos. (2000). Urfalı Mateos Vekayi-nâmesi ve Papaz Grigor’un Zeyli. (Hrant D. Andreasyan, Çev.). 3.Baskı. Ankara: TTK.
• Usta A. (2018). Doğunun ve Batının Hâkimleri Selçuklular. İstanbul: Yeditepe Yayınları.
• Vasiliev A. A. (1943). Bizans İmparatorluğu Tarihi. (Arif Müfid Mansel, Çev.). (Cilt. I). Ankara: Maarif Matbaası.
• Zakkar S. (1971). The Emirate of Aleppo (1004-1094), Beirut-Lebanon: Published, Dar Al-Amanah.