Mardin ili ikinci ürün koşullarında yetiştirilen bazı atdişi mısır (Zea mays indentata Sturt.) çeşitlerinin tane verimi ve verim özelliklerinin belirlenmesi

Yıl 2025, Cilt: 30 Sayı: 1, 141 - 153, 26.04.2025

Mehmet Emin Turan , Celal Yücel

https://doi.org/10.37908/mkutbd.1591973

Cited By: 1

Öz

Bu çalışma, Mardin/Kızıltepe ekolojik koşullarında yaygın olarak ikinci ürün tarımı yapılan bazı atdişi melez mısır (Zea mays indentata Sturt.) çeşitlerinin (DKC6050, DKC5709, DKC6664, P0900, PR32T83, P1441 ve P0937) tane verimi ve teknolojik özelliklerin belirlenmesi amacıyla yürütülmüştür. Araştırmada incelenen özelliklerden koçan uzunluğu hariç, diğer tüm özellikler bakımından çeşitler arasında istatistiki olarak önemli farklar bulunmuştur. Çalışmada genotiplere göre değişmekle birlikte %50 tepe püskülü çıkarma süresinin 48.0-57.0 gün, bitki boyunun 217.38-236.80 cm, ilk koçan yüksekliğinin 60.0-66.0 cm, koçan uzunluğunun 18.0-21.0 cm, kocandaki tane sayısının 558.75-760.0 adet, koçan ağırlığının 200.95-230.08 g, koçan tane ağırlığının 169.38-202.43 g, tane koçan oranın %84.29-88.29, bin tane ağırlığının 263.55-311.25 g, hektolitre ağırlığının 72.40-75.40 kg hl-1, hasatta tanedeki nem değerin %19.00-23.50, tane veriminin 1252.0-1452.0 kg da-1, nişasta içeriğinin %72.32-77.68 ve ham protein içeriğinin %5.20-5.78 arasında değiştiği saptanmıştır. Araştırma sonucunda Kızltepe Mardin ikinci ürün koşullarında P0937 çeşidinin tane verimi bakımından, DKC6664, P0900 ve PR32T83 çeşitlerinin nişasta içeriği bakımından, P1441 ve PR32T83 çeşitlerinin ise HP oranı bakımından ilk sırada yer aldığı saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Mısır (Zea Mays indentata Sturt.) , İkinci Ürün , Tane Verimi , Tane Kalitesi , Çeşit

Proje Numarası

yok

Determination of grain yield and yield characteristics of different some dent corn (Zea mays indentata Sturt.) cultivars in Mardin province second crop condition

Öz

In this study, it was carried out to determine the yield and quality components of different seven hybrid dent corn (Zea mays indentata Sturt.) cultivars (DKC6050, DKC5709, DKC6664, P0900, PR32T83, P1441 and P0937) grown as a second crop in Mardin/Kızıltepe ecological conditions. Statistically significant differences were found among the cultivars in terms of all traits, except the ear length, which was examined in the study. In the study, it was determined that days to 50% tasseling was 48.0-57.0 day, plant height was 217.38-236.80 cm, first ear height was 60.0-66.0 cm, ear length was 18.0-21.0 cm, number of grains on per ear was 558.75-760.0, ear weight was 200.95-230.08 g, kernel weight per aer 169.38-202.43 g, kernel/ear rate %84.29-88.29, 1000 kernel weight was 263.55-311.25 g, hectoliter values was 72.40-75.40 kg hl-1, harvest grain moisture was 19.0-23.50.0%, the grain yield was 1.252-1.452 t ha-1, starch ratio was 72.32-77.68% and crude protein ratio 5.20-5.78%, although it varies according to the genotypies. As a result of the research, it was determined that P0937 cultivar ranked first in terms of grain yield, DKC6664, P0900 and PR32T83 cultivars ranked first in terms of starch content, P1441 and PR32T83 cultivars ranked first in terms of crude protein ratio under Kızltepe Mardin second crop conditions.

Anahtar Kelimeler

Corn (Zea Mays indentata Sturt.) , Cultivars , Second Product , Grain Yield , Grain Quality

Proje Numarası

yok

Kaynakça

• Acıbuca, E. (2021). Mardin ili ekolojik şartlarına uygun ikinci ürün tane mısır (Zea mays L.) çeşitlerinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Mardin Artuklu Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, 64 s.
• Akan, S. (2017). Muş ili ekolojik şartlarına uygun tane mısır (Zea mays L.) çeşitlerinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Bingöl Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 87 s.
• Alp, A., & Kahraman, Ş. (2017) Diyarbakır koşullarında ana ve ikinci ürün olarak yetiştirilen tane mısırın bazı tarımsal ve teknolojik özelliklerinin Biplot analiz yöntemiyle karşılaştırılması. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 27 (4), 507-515. https://doi.org/10.29133/yyutbd.299291
• Aman, J., Bantte, K., Alamerew, S., & Sbhatu, D.B. (2020). Correlation and path coefficient analysis of yield and yield components of quality protein maize (Zea mays L.) hybrids at Jimma, Western Ethiopia. Hindawi International Journal of Agronomy, Article ID 9651537, 7 pages. https://doi.org/10.1155/2020/9651537
• Anonim (2018). Sıcak iklim tahılları çeşit tescil raporları kitapçığı. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü, Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkez Müd., 31-59, Ankara. https://www.tarimorman.gov.tr/BUGEM/TTSM/Belgeler/Tescil/Teknik%20Talimatlar/S%C4%B1cak%20%C4%B0klim%20Tah%C4%B1llar%C4%B1/MISIR_TEKNIK_TALIMATI.pdf
• Anonim (2020). Mısırda kendi kendimize yeterli ülke konumuna gelmeliyiz. TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası, Mısır Raporu, 3 Nisan 2020. https://www.tmmob.org.tr/icerik/zmo-misirda-kendi-kendimize-yeterli-ulke-konumuna-gelmeliyiz
• Anonim (2021 a). Deneme alanı toprak analiz sonuçları. HKS Tarımsal ve Arge Labaratuvar Sonucu, Mardin.
• Anonim (2021b). Mardin ili bazı iklim parametreleri. Meteoroloji Genel Müdürlüğü, https://www.mgm.gov.tr/veridegerlendirme/il-ve-ilceler-istatistik.aspx?m=MARDIN
• Atakul, Ş., Kahraman, Ş., & Kılınç, S. (2014). Determination of some kernel maize genotypes yield and yield components a main crop in Diyarbakır conditions. International Mesopotamia Agriculture Congress, 22-25 September, p.387-392, Diyarbakır.
• Baytekin, H., Bengisu, G., & Okan, M. (1997). Şanlıurfa’da farklı iki lokasyonda ikinci ürün olarak yetiştirilen mısır çeşitlerinde verim ve bazı tarımsal karakterlerin saptanması. Türkiye II. Tarla Bitkileri Kongresi, s.148-152, Samsun.
• Bengisu, A.G. (1998). Harran ovası sulu koşullarında ikinci ürün olarak yetişirilen üç mısır çeşidinde bitki sıklığının verim ve bazı tarımsal karakterlere etkileri üzerinde bir araştırma. Doktora Tezi, Harran Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 138 s.
• Coşkun, Y., Coşkun, A., & Koşar, İ. (2013). Bazı at dişi mısır çeşitlerinin yarı-kurak iklim koşularında verim performansları. Ulusal KOP Bölgesel Kalkınma Sempozyumu, 14-16 Kasım, Konya.
• Çil, A., Çil, A.N., & Yücel, C. (2006). Bazı adi fiğ (Vicia sativa L.) hatlarının Harran ovası koşullarına adaptasyonu. Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 10 (1/2), 53-61. https://doi.org/10.29050/harranziraat.356483
• Deniz, C. (2021). Harran ovası koşullarında kışlık ara dönemde yetiştirilen yaygın fiğ, tahıl karışımlarında farklı ot hasat dönemlerinin verim ve kalite özelliklerine olan etkisinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Harran Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 77 s.
• Doğan, Y., Toğay, Y., & Toğay, N. (2014). Mardin Kızıltepe koşullarında farklı ekim zamanlarının mercimek (Lens culinaris Medic.) çeşitlerinde verim ve verim öğelerine etkisi. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 11 (2), 51-58.
• Doğan, S., & Doğan, Y. (2020). Mardin koşullarında kırmızı mercimek (Lens culinaris Medik.) genotiplerinin verim ve verim öğelerinin belirlenmesi. Euroasia Journal of Mathematics, Engineering, Natural & Medical Sciences, 7 (9), 23-30.
• Ekinci, R., & Duman, A. (2021). Mardin ve Batman ekolojik koşullarında bazı mısır (Zea mays L.) genotiplerinin ikinci ürün olarak performanslarının karşılaştırılması. Ziraat Mühendisliği 373, 51-60. https://doi.org/10.33724/zm.938160
• Gül, İ., Akıncı, C., & Baytekin, H. (1998). Diyarbakır koşullarında ikinci ürün olarak yetiştirilen mısır çeşitlerinde verim ve bazı tarımsal karakterler ile karakterler arasındaki ilişkilerin saptanması. Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 2 (3), 1-40.
• Hartings, H., Berardo, N., Mazzinelli, G.F., Valoti, P., Verderio, A., & Motto, M. (2008). Assessment of genetic diversity and relationships among maize (Zea mays L.) Italian landraces by morphological traits and AFLP profiling. Theoretical and Applied Genetics International Journal of Plant Breeding Research, 117 (6), 831-842. https://doi:10.1007/s00122-008-0823-2
• İdikut, L., & Kara, S.N. (2013). Tane ürünü için yetiştirilen ikinci ürün mısır çeşitlerinin bazı verim öğeleri ile tane nişasta oranlarının belirlenmesi. KSÜ Doğa Bilimleri Dergisi, 16 (1), 8-15.
• İdikut, L., Ekinci, M., & Gençoğlan, C. (2020). Hibrid mısır çeşitlerinin koçan özellikleri ve tane kalite kriterlerinin belirlenmesi. Nevşehir Bilim ve Teknoloji Dergisi, 9 (2), 142-153. https://doi.org/10.17100/nevbiltek.767997
• Jagła, M., Szulc, P., Ambroży-Deręgowska, K., Mejza, I., & Kobus-Cisowska, J. (2019). Yielding of two types of maize cultivars in relation to selected agrotechnical factors. Plant, Soil and Environment, 65, 416-423. https://doi.org/10.17221/264/2019-PSE.
• Kabakcı, Y., & Tanrıverdi, M. (2000). Harran ovasında ikinci ürün olarak yetiştirilebilecek mısır çeşitlerinin belirlenmesi. Harran Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü 2000 Yılı Faaliyet Raporu, Akçakale, Şanlıurfa.
• Kahraman, Ş., Kılınç, S., & Atakul, Ş. (2014). Determination of a single hybrid corn genotypes performance in Diyarbakır conditions. International Mesopotamia Agriculture Congress, 22-25 September, 380-386 p, Diyarbakır.
• Kahraman, Ş. (2016). Diyarbakır koşullarında ana ve ikinci ürün tane mısır tarımında bazı tarımsal ve teknolojik özellikler üzerine araştırmalar. Doktora Tezi, Dicle Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 167 s.
• Kahraman, Ş., Atakul, Ş., & Kılınç, S. (2021). Diyarbakır ana ürün şartlarında bazı tane mısır çeşit adaylarının verim ve verim unsurlarının belirlenmesi. Bahri Dağdaş Bitkisel Araştırma Dergisi, 10 (2), 138-144.
• Kara, B., & Gür, İ. (2019). Trabzon ekolojik koşullarında bazı hibrit atdişi mısır çeşitlerinin (Zea mays indentata Sturt) performansları. Black Sea Journal of Agriculture 2 (2), 103-108.
• Kılınç, S., Atakul, Ş., & Kahraman, Ş. (2014). Determination of some hybrid maize genotypes adaptation and consistency capabilities. International Mesopotamia Agriculture Congress, 22-25 September, 418-423 p., Diyarbakır.
• Kılınç, S., Karademir, Ç., & Ekin, Z. (2018). Bazı mısır (Zea mays L.) çeşitlerinde verim ve kalite özelliklerinin belirlenmesi. KSÜ Tarım ve Doğa Dergisi, 21 (6), 809-816. https://doi.org/10.18016/ksutarimdoga.vi.463813
• Kılınç, S., Atakul, S., & Kahraman, Ş. (2021). Diyarbakır şartlarında bazı kendilenmiş mısır hatlarının değerlendirilmesi. Dicle Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 10 (1), 35-46.
• Kırnak, H., Gençoğlan, C., & Değirmenci, V. (2003). Harran ovası koşullarında kısıntılı sulamanın ikinci ürün mısır verimine ve bitki gelişimine etkisi. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 34 (2), 117-123.
• Kırtok, Y. (1998). Mısır: Üretimi ve kullanımı. Kocaoluk Basım ve Yayınevi, İstanbul, 448 s. Koca, Y.O., & Erekul, O. (2011). Bazı melez mısır çeşitlerinin performanslarının belirlenmesi. ADÜ Ziraat Fakültesi Dergisi, 8 (2), 41-45.
• Kusaksız, T., & Kusaksız Kutlu, E. (2018). The performances of some new dent maize (Zea mays L.) cultivars grown as main crop in a Mediterranean environment. Turkish Journal of Field Crops, 23 (2), 187-194. https://doi.org/10.17557/tjfc.489616
• Öktem, A., & Öktem, A.G. (2009). Bazı atdişi hibrit mısır (Zea mays L. indentata) genotiplerinin Harran ovası koşullarında performanslarının belirlenmesi. Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 13 (2), 49-58.
• Özsisli, B. (2010). Kahramanmaraş koşullarında birinci ve ikinci ürün olarak yetiştirilen farklı mısır çeşitlerinde verim ve kalite özelliklerinin incelenmesi. Doktora Tezi, Sütçü İmam Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 130 s.
• Saraçoğlu, M. (2023). Fertigasyon yöntemiyle farklı miktarlarda uygulanan azotun mısır bitkisinin (Zea mays L. indentata) verim ve verim parametreleri üzerine etkilerinin belirlenmesi. Doktora Tezi, Harran Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 304 s.
• Sarikurt, B. (2005). Diyarbakır sulu koşullarında ikinci ürün olarak yetiştirilen bazı mısır çeşitlerinde verim ve bazı tarımsal karakterler ile karakterler arası ilişkilerin saptanması. Yüksek Lisans Tezi, Harran Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 52 s.
• Saruhan, M.A., & Öktem, A.G. (2021). Diyarbakır koşullarında farklı ekim zamanlarının bazı tane mısır (Zea mays L.) çeşitlerinde morfolojik ve teknolojik özellikler ile tane verimine etkisi. Bahri Dağdaş Bitkisel Araştırma Dergisi, 10 (2), 145-154. https://dergipark.org.tr/tr/pub/bdbad.
• Saruhan, V., Gül, İ., & Akıncı, C. (2007). A study of adaptation of some corn cultivars as grown second crop. Asian Journal of Plant Sciences, 6 (2), 326-331.
• Sesiz, A., Akıncı, C., & Turgut, M.M. (2010). GAP Bölgesinde ikinci ürün mısır tarımında azaltılmış ve doğrudan ekim uygulamalarının verime etkileri. Tarım Makinaları Bilimi Dergisi, 6 (3), 203-208.
• Soleymani, A., Khajedın, A.A., & Shahrajabıan, M.H. (2011). Grain yield and yield components of corn (Zea mays L.) hybrids in response to planting dates in semi-arid region in Isfahan. Research on Crops, 12 (1), 45-52.
• Şimşek, M., Gerçek, S., & Öktem, A. (2000). Farklı sulama yöntemlerinin mısır bitkisinde verim ve su tüketimine etkisi. GAP 3. Tarım Kongresi, 2-3 Ekim 2020, s 173-179, Şanlıurfa.
• Taş, T. (2020). Bazı atdişi hibrit mısır (Zea mays indentata Sturt) çeşitlerinin tane özellikleri ile tane verimi arasındaki ilişkilerin belirlenmesi. ISPEC Tarım Bilimleri Dergisi, 4 (2), 222-233. https://doi.org/10.46291/ISPECJASvol4iss2pp87-98
• Taş, T. (2021). GAP bölgesi koşullarında hibrit atdişi mısıra (Zea mays indentata Sturt.) uygulanan farklı azot gübresi seviyelerinin tane verimi ile kalitesi ve yaprağın klorofil içeriklerine etkisi. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 8 (3), 655-665. https://doi.org/10.30910/turkjans.909545
• TUİK (2024). Türkiye İstatistik Kurumu, 2023 Bitkisel Üretim İstatsitikleri. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Bitkisel-Uretim-Istatistikleri-2021-37249. (Erişim Tarihi: 14.11.2024).
• Ülger, A.C. Becker, H.C., & Kahnt, G. (1986). Reaktion verschiedener mais-Inzuchtlinien und Hybriden auf steigendes Stickstoffangebot. Journal of Agronomy and Crop Science, 159 (3), 157-163. https://doi.org/10.1111/j.1439-037X.1987.tb00080.x
• Ülger, A.C., Tansi, V., Sağlamtimur, T., Kizilşimşek, M., Çakir, B., Yücel, C., Baytekin, H., & Öktem, A. (1996). Güneydoğu Anadolu bölgesinde ikinci ürün mısırda bitki sıklığı ve azot gübrelemesinin tane ve hasıl verimi ve bazı tarımsal karakterlerine etkisi üzerinde araştırmalar. Başbakanlık Güneydoğu Anadolu Projesi Bölge Kalkınma Dairesi Başkanlığı. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi 203, Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP) Tarımsal Araştırma İnceleme ve Geliştirme Proje Paketi. Adana.
• Yurtsever, N. (2011). Deneysel istatislik metotları. Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğü Toprak Gübre ve Su Kaynakları Merkez Araştırma Enstitüsü Yayınları Genel Yayın No: 121 Teknik Yayın No 56, 800 s.
• Yücel, C. (1993). Çukurova koşullarında yetiştirilen melez mısır (Zea mays L.) çeşitlerinde bazı kök özellikleri ile tane verimi ve tarımsal özellikler arasındaki ilişkilerin saptanması. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 76 s.
• Yücel, C., Çil, A., & Çil, A.N. (2006).Harran ovası koşullarında bazı adi fiğ (Vicia sativa L.) çeşit ve hatların ot ve tane verimlerinin saptanması. Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 10 (1/2), 63-71.