Çukurova koşullarında 2. ürün susamın farklı gelişim dönemlerinde yapılan sulamaların verim ve yağ kalitesine etkileri

Yıl 2019, Cilt 24 Özel Sayı: 1st Int. Congress on Biosystems Engineering 2019, 112 - 119, 27.12.2019

Nigar Anğın Volkan Çatalkaya

Öz

Amaç: Çalışma, Çukurova koşullarında 2.ürün susamın farklı gelişim dönemlerinde yapılan sulamaların susam verimine ve yağ kalitesine etkilerinin belirlenmesi amacıyla 2015 yılında Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü deneme alanında tesadüf blokları deneme deseninde yürütülmüştür.
Yöntemler ve Bulgular: Denemede, bitki gelişim dönemlerine göre dokuz farklı sulama konusu ele alınmıştır. Konulu sulamalara seyreltme döneminde başlanmış ve çiçeklenme-kapsül bağlama dönemlerinde devam edilmiştir. Deneme sonucunda mevsimlik bitki su tüketim değerleri 146,3-628,3 mm, verim 112-253 kg da-1 olarak değişmiştir. Farklı sulama konularının susam bitkisindeki verim üzerine etkileri incelendiğinde; bitki boyunun 127-184 cm, yan dal sayısının 3,05–5,43 adet bitki-1, ilk kapsül bağlama yüksekliği 33,7-42,1cm, kapsül sayısı 128-295 adet bitki-1, sap kalınlığı 1,01-1,64 cm, bin dane ağırlığı 3,59-4,03 g olarak değiştiği görülmektedir. Farklı sulama konularının susam bitkisindeki protein, yağ ve yağ asitleri oranı üzerine etkileri incelendiğinde; protein oranları 24.3%-27.7%, yağ oranları 53.1%-55.9% olarak belirlenmiştir. Yağ asit değişimleri ise palmitik asit 9.19%-9.66%, stearik asit 4,76%-5.15%, oleik asit 39.4%-41,7%, linoleik asit 40,9%-44,3% arasında değişmiştir.
Genel Yorum: Genel olarak en düşük verim susuz konuda belirlenirken, sulamanın verim ve verim bileşenlerine etkisi istatistiksel olarak önemli bulunurken, yağ ve yağ asitleri değerleri istatistiksel olarak önemsiz bulunmuştur.
Çalışmanın Önemi ve Etkisi: Kıt olan su kaynaklarının korunması amacıyla ikinci ürün susamın verim ve kalite özellikleri dikkate alınarak sulamaya en hassas dönemini belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kısıtlı Sulama, Susam, Verim, Kalite

Destekleyen Kurum

TARIMSAL ARAŞTIRMALAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

Proje Numarası

TAGEM / TSKAD/14 /A13/P02 /10

Teşekkür

PROJEDE EMEĞİ GEÇEN TÜM ARKADAŞLARIMA TEŞEKKÜR EDERİM.

Kaynakça

• Anonim., 07.08.2010 tarih ve 27665 Sayılı Resmi Gazete. Türk Gıda Kodeksi Zeytinyağı ve Pirina Yağı Numune Alma Ve Analiz Metotları Tebliği. Tebliğ No: 2010/36. Ankara. Beyce, Ö., Madanoğlu, K.,1978. Bitki Su Tüketiminin Saptanması. Topraksu Araştırmaları Ana Projesi, No:433, Ankara, 42 S. Derviş, Ö., 1981. Çukurova Koşullarında Susam Su Tüketimi. Tarsus Bölge Topraksu Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Yayınları. Genel Yayın No: 103, Rapor No: 53, Tarsus. Derviş, Ö., 1986. Çukurova Koşullarında Buğdaydan Sonra İkinci Ürün Susamın Su Tüketimi. T.C.Tarım Orman ve Köyişleri Bakanlığı Köy Hizmetleri genel Müdürlüğü Tarsus Köy Hizmetleri Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Yayınları. Genel Yayın no: 117, Rapor Seri No: 67, Tarsus FAO, 2017. Sesame Production Data. www.fao.org/faostat Accessed 17.08.2019. FAO, 2018. Crop production statistics. www.fao.gov. Accessed 17.08.2019. İşler, N., 2018. Susam Yetiştiriciliği. http://www.mku.edu.tr/files/898-0b987bbd-8e8a-46cc-854c-c1a2740de2d1.pdf 17.08.2019 James, L. G., 1988. Prınciples Of Farm Irrigation System Design. John Wiley And Sons Inc.New York, 543 s. Kanber, R., 2002. Sulama. Ç.Ü Ziraat Fakültesi Genel Yayın No:174 Ders Kitapları Yayın No:A-52 Adana. Karaca, E., Aytaç. S., 2007. Yağ Bitkilerinde Yağ Asitleri Kompozisyonu Üzerine Etki Eden Faktörler. OMÜ Zir.Fak.Dergisi, 2007, 22(1):123-131. Röbbelen, G., Downey, R. K., Ashri, A., 1989. Oilcrops of the world. McGraw Hill, USA. Stryer, L., 1986. Biochemistry. 30 th pres. W. H. Freeman Comp. Inc., New York. TUIK, 2011. Bitkisel Ürün Istatistikleri. www.tuik.gov.tr Erişim 17.08.2019 Tan, Ş., 2012. Susam Tarımı. T.C.Gıda Tarım Ve Hayvancılık Bakanlığı Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü. Yayın No:146 İzmir. Weiss, E.A., 1983. Oilseed Crops. P.282-340. Longman Inc., New York. Uzun, B., 2007. Susam Tarımı Ve Islahında Sorunlar Ve Çözüm Önerileri. Türkiye VII. Tarla Bitkileri Kongresi, 25-27 Haziran, Erzurum.