Mardin ili Kızıltepe ilçesi makarnalık buğday (Triticum durum desf.) yetiştirilen tarım alanlarının verimlilik durumlarının toprak ve tane mineral analizleriyle belirlenmesi

Yıl 2021, Cilt: 26 Sayı: 2, 306 - 315, 09.08.2021

Uğur Bilge Kerim Mesut Çimrin Abdullah Eren

https://doi.org/10.37908/mkutbd.893138

Öz

Amaç: Bu çalışmada Mardin ili, Kızıltepe ilçesi makarnalık buğday (Triticum durum Desf.) tarımı yapılan alanların verimlilik durumlarının toprak ve tane mineral analizleriyle belirlemesi amaçlanmıştır.

Yöntem ve Bulgular: Bu amaç için buğday tarımı yapılan alanlardan 10 ayrı noktadan ve her noktadan üç adet olmak üzere kök derinliği esasına göre 0-30 cm derinlikten toplam 30 adet arazi büyüklüğü ve topoğrafyası göz önünde bulundurularak toprak örnekleri ile buğday örnekleri alınmıştır. Alınan toprak örneklerinde, bünye, pH, % kireç (CaCO₃), % toplam tuz, organik madde (% OM), bitkiye yarayışlı fosfor (P), potasyum (K), çinko (Zn), demir (Fe), mangan (Mn), bakır (Cu), nikel (Ni) ve kadmiyum (Cd) miktarları belirlenirken, buğday tanelerinde, % Protein içeriği, azot (N), P, K, Zn, Fe, Mn, Cu, Ni ve Cd konsantrasyonları belirlenmiştir.

Genel Yorum: Elde edilen bulgulara göre topraklar Killi-Tın bünyeli, nötr ve hafif alkalin reaksiyonlu, kireçli, tuzsuz ve genelde organik maddece fakir olduğu belirlenmiştir. Toprakların P içeriklerinin yeterli, K ve Fe içerikleri ise yeterli ve yüksek, Mn ve Cu içeriklerinin yeterli olarak belirlenirken, Zn içeriklerinin ise noksan olduğu belirlenmiştir. Buğday tane örneklerinde yapılan analizlerde protein oranı % 11.00 ile 12.6 arasında ortalama % 11.8 olarak bulunmuştur. Buğday tanesi örneklerinin P, K, Mn ve Fe içeriklerinin yeterli, N ve Zn içeriklerinin ise yetersiz olduğu belirlenmiştir.

Çalışmanın Önemi ve Etkisi: Sonuç olarak, Mardin ili Kızıltepe ilçesi makarnalık buğday tarımı yapılan alanların beslenme sorunlarının olduğu, özellikle bütün topraklarada organik madde, N, Zn ve bazı topraklarda Cu noksanlığının bulunduğu ve yörede bilinçli bir bitki beslenme programlarının eksikliği belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Makarnalık (Triticum durum Desf.) buğday, toprak verimliliği, besin elementleri, ağır metaller, tane analizi

Determination of productivity status of agricultural lands growing durum wheat (Triticum durum desf.) in Kızıltepe district of Mardin province by soil and grain mineral analysis

Öz

Aims: In this study, it is aimed to determine the fertility status of the areas where durum wheat (Triticum durum Desf.) in Kızıltepe district cultivated Mardin province by soil and grain mineral analysis.

Methods and Results: For this purpose, taking into account the size and topography of the land, soil samples and wheat grains samples were taken from 10 different points on the basis of root depth (3 repeats from 0-30 cm depth) where wheat cultivation is carried out. In soil samples taken; texture, pH, lime (CaCO₃), total salt, organic matter (OM), plant-available phosphorus (P), potassium (K), zinc (Zn), iron (Fe), manganese (Mn) ), copper (Cu), nickel (Ni) and cadmium (Cd) amounts, Protein content, nitrogen (N), P, K, Zn, Fe, Mn, Cu, Ni and Cd concentrations were determined in wheat grains.

Conclusions: According to the findings obtained, it was determined that the soils were clayey-loamy, neutral and slightly with alkaline reaction, calcareous, salt-free and generally poor in organic matter. It was determined that P contents of soils were sufficient; K and Fe contents were sufficient and high; Mn and Cu contents were sufficient; while Zn contents were deficient. In the analyzes done on wheat samples, the protein ratio was found to be 11.8%, between 11.00% and 12.6% on average. It was determined that the P, K, Mn and Fe contents of the wheat grain samples were sufficient, while the N and Zn contents were insufficient.

Significance and Impact of the Study: As a result, there are nutritional problems in the areas where durum wheat is cultivated in Mardin province, Kızıltepe district. Especially the organic matter, N, Zn in all soils and Cu in some soils, as well as the lack of a conscious plant nutrition program has been determined in the region.

Anahtar Kelimeler

Durum (Triticum durum Desf.) wheat, soil fertility, plant nutrient elements, heavy metals, grain analysis

Kaynakça

• Anonim (2019) TUİK Bitkisel Üretim İstatistikleri. https://www.tuik.gov.tr/. (Erişim Tarihi: 10.10.2020)
• Atlı A, Koçak N, Köksel H, Ercan R (1990) Türkiye’de yetiştirilen yerli ve yabancı buğday çeşitlerinin kaliteleri. Türkiye Ziraat Mühendisliği III. Teknik Kongresi, 8-12.
• Ayçiçek M, Yürür N (1997) Türkiye tarımında makarnalık buğday üretimi ve önemi. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi. 11: 267-275.
• Ayyıldız AŞ, Eren A (2020) Evaluatıon of Productıvıty Status of Dry Farmıng Soıls in Mardın Plaın Usıng Geographıcal Informatıon System Analyses. New Approaches and Applıcatıons in Agrıculture. pp 252-264 Bahçeci İ, Ayde İ (2008) Mardin-Kızıltepe Ovası yarı taşınabilir yağmurlama sulama sistemlerinin bazı performans parametrelerinin belirlenmesi. HR. Ü. ZF Dergisi. 12(1): 27-37.
• Balint AF, Kovacs G, Erdei L, Sutka J (2001) Comparison of the Cu, Zn, Fe, Ca and Mg contents of the grains of wild, ancient and cultivated wheat species. Cereal Research Communications. 29(3-4): 375-382. Barut H, Aykanat S, Eker S, Çakmak İ (2017) Ekmeklik Buğdaya Yapraktan Farklı Doz ve Zamanlarda Uygulanan Çinko ve Azotun Tanenin Besin Elementi İçeriğine Etkisi. Çukurova Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi. 32(2): 1-14.
• Bilge U, Çimrin KM (2013) Heavy metal pollution in soils adjacent to the Kızıltepe-Viranșehir road. Tarim Bilimleri Dergisi. 19(4): 323-329.
• Bozgeyik T, Çimrin KM (2020) Gaziantep İli Nizip İlçesi Antepfıstığı Ağaçlarının Yaprak ve Toprak Örnekleri ile Beslenme Durumunun Belirlenmesi. KSÜ Tarım ve Doğa Derg. 23 (3): 722-732.
• Cakmak I (2008) Enrichment of cereal grains with zinc: Agronomic or genetic biofortification?. Plant Soil. 302: 1-17.
• Çığ F, Karaman M (2019) Güneydoğu Anadolu orijinli yerel makarnalık buğday (Triticum durum Desf.) genotiplerinin bazı tarımsal karakterler bakımından değerlendirilmesi. Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi. 6(1): 10-19.
• Çimrin KM (2018) Gaziantep İli Kiraz (Prunus avium L.) Bahçelerinin Beslenme Durumları. Adyutayam Dergisi. 6(2): 8-17.
• Çimrin KM, Boysan S (2006) Van Yöresi Tarım Topraklarının Besin Elementi Durumları ve Bunların Bazı Toprak Özellikleri İle İlişkileri. Y.Y.Üniv. Ziraat Fak. Tarım Bilimleri Dergisi. 16 (2): 105-111.