Kronik Hepatit B ve C’li Hastalarda Karaciğer Hastalığın Farklı Evrelerinde Yaşam Kalitesinin Değerlendirilmesi

Yıl 2016, Cilt: 7 Sayı: 25, 27 - 40, 30.03.2016

Güray Can Hatice Can Bülent Yılmaz Uğur Korkmaz Hasan Celalettin Ümit Emrah Poşul Gülbin Ünsal Ahmet Tezel Ali Soylu Mevlüt Kurt

Öz

Amaç: Kronik hastalıklarda, hastaların büyük çoğunluğu hastalığın getirdiği ağrı, yorgunluk ve depresif semptomlarla birlikte sosyal yaşamlarında kısıtlılıklar, fiziksel aktivitelerini gerçekleştirmede güçlükler yaşamaktadır. Buna bağlı yaşam kalitesi etkilenmektedir. Kronik hepatitli hastalarda, hastalığının erken evrelerinde hiçbir semptom bulunmazken, ileri evrede siroza bağlı komplikasyonlar yaşam kalitesini belirgin şekilde bozabilir. Çalışmamızda farklı evrelerdeki kronik hepatit B (KHB) ve C (KHC)’li hastalarda yaşam kalitesinin karşılaştırılması planlanmıştır.

Gereç-Yöntem: Hastalığın farklı evrelerindeki toplam 175 kronik hepatit (129 KHB ve 46 KHC) hastası ve 20 sağlıklı gönüllü çalışmaya alındı. Hastalara SF-36 yaşam kalite indeksi anketi uygulandı.

Bulgular: Her iki hastalık için de SF-36’nın internal uyumluluğu yüksekti (Cronbach α KHB ve KHC için:0.95, kontrol için:0.90). KHB’de evre arttıkça fiziksel ve sosyal fonksiyonlarda daha çok kısıtlanma, canlılık ve enerjide daha fazla azalma ve sağlığının daha çok kötüleşeceğine inanma izlenmektedir. Genel olarak fiziksel ve mental sağlık ile genel yaşam kalitesi evre arttıkça anlamlı derecede azalmaktadır. KHC’de ise evre arttıkça sadece fiziksel sağlığın bozulmasından dolayı işte ve günlük etkinliklerde daha fazla kısıtlama olmaktadır. Univaryant regresyon analizinde, tanı ve hastalık evresinin yanında yaşadığı çevre, eğitim seviyesi, sigara ve medeni durum yaşam kalitesine etki eden faktörler olarak tespit edildi.

Sonuç: KHC ve KHB’de, hastalık süresinin uzun olması, beraberinde komplikasyonların gelişmesi ve psikolojik morbidite ile özellikle KHC’de ve siroz hastalarında tedavilerin yan etkileri hastalarda yaşam kalitesini ciddi oranda düşürmektedir. Yaşam kalitesinin arttırılması için tedavi opsiyonlarının hastaya göre oluşturulması ve yaşam kalitesini etkileyen diğer faktörlerin saptanıp en aza indirilmesi gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler: Kronik hepatit B; Kronik hepatit C; Yaşam kalitesi

Anahtar Kelimeler

Kronik hepatit B, Kronik hepatit C, Yaşam kalitesi

Kaynakça

• World Health Organization. Western Pacific regional plan for hepatitis B control through immunization. Philippines: Regional Office for the Western Pacific Manila; [http://www.wpro.who. int/publications/publications.htm]. Accessed 5 January 2009.
• Sorrell MF, Belongia EA, Costa J, Gareen IF, Grem JL, Inadomi JM, et al. National Institutes of Health Consensus Development Conference Statement: Management of hepatitis B. Ann Intern Med 2009;150:104-10.
• Tabak F. Acute viral hepatitis. In: Tabak F editor. Infectious Diseases. İstanbul; 2003.
• Lok AS. Chronic hepatitis B. N Engl J Med 2002;346:1682-3.
• Lok AS, McMahon BJ. Chronic hepatitis B. Hepatol 2007;13:507-39.
• Degertekin H, Gunes G. Horizontal transmission of hepatitis B virus in Turkey. Public Health 2008;122:1315-7.
• Gacche RN, Al-Mohani SK. Seroprevalence and risk factors for hepatitis C virus infection among general population in central region of Yemen. Hepat Res Treat 2012;2012:689726.
• Kıyan M. Hepatitis B Virus. In: Tekeli E, Balık I, editors. Viral hepatitis. İstanbul; 2003.
• Cordoba J, Flavia`M, Jacas C, Vargas V, Jacas C, Alonso J, et al. Quality of life and cognitive function in hepatitis C at different stages of liver disease. J Hepatol 2003;39:231-8.
• Foster GR, Goldin RD, Thomas HC. Chronic hepatitis C virus infection causes a significant reduction in quality of life in the absence of cirrhosis. Hepatol 1998;27:209-12.
• Ong SC, Mak B, Aung MO, Li SC, Lim SG. Health-related quality of life in chronic hepatitis B patients. Hepatol 2008;47:1108-17.
• Šumskienė J, Kupčinskas L, Šumskas L. Health-related quality of life measurement in chronic liver disease patients. Medicina (Kaunas) 2015;51:201-8.
• Kocyigit H, Aydemir O, Fisek G, Olmez N, Memis A. Validity and reliability of Turkish version of Short form 36: A study of a patients with romatoid disorder. Journal of Drug and Therapy 1999;12:102–6.
• Lam ET, Lam CL, Lai CL, Yuen MF, Fong DY, So TM, et al. Health-related quality of life of Southern Chinese with chronic hepatits B infection. Health Qual Life Outcomes 2009;7:52.
• Bondini S, Kallman J, Dan A,Younoszai Z, Ramsey L, Nader F, et al. Health-related quality of life in patients with chronic hepatitis B. Liver Int 2007;27:1119-25.
• Foster GR. Hepatitis C virus infection: Quality of life and side effects of treatment. J Hepatol 1999;31:250-4.
• Bonkovski HL, Wooley JM. Reduction of health-related quality of life in chronic hepatitis C and improvement with interferon therapy. The Consensus Interferon Study Group. Hepatology 1999;29:264-70.
• Hsu PC, Federico CA, Krajden M, Yoshida EM, Bremner KE, Anderson FH, et al. Health utilities and psychometric quality of life in patients with early- and late-stage hepatitis C virus infection. J Gastroenterol Hepatol 2012;27:149-57.
• Hoofnagle JH. Hepatitis C: the clinical spectrum of disease. Hepatology 1997;26:15S-20S.
• Younossi ZM, Guyatt G. Quality-of-life assessments and chronic liver disease. Am J Gastroenterol 1998;93:1037-41.
• Abdo AA. Health-related quality of life of Saudi hepatitis B and C patients. Ann Saudi Med 2012;32:397-403.
• Abdo AA. Hepatitis C and poor quality of life: is it the virus or the patient? Saudi J Gastroenterol 2008;14:109-13.
• Shakil AO, Conry-Cantilena C, Alter HJ, Hayashi P, Kleiner DE, Tedeschi V, et al. Volunteer blood donors with antibody to hepatitis C virus: clinical, biochemical, virologic, and histologic features. The Hepatitis C Study Group. Ann Intern Med 1995;123:330-7.
• Björnsson E, Verbaan H, Oksanen A, Frydén A, Johansson J, Friberg S, et al. Health-related quality of life in patients with different stages of liver disease induced by hepatitis C. Scand J Gastroenterol 2009;44:878-8.