Farklı Islah Programlarından Gelen Çileklerde Fenotipik Çeşitlilik

Yıl 2017, Cilt: 22 Sayı: 2, 35 - 48, 04.12.2017

Kazim Gündüz , Safder Bayazit

Öz

Amerikan tarım bakanlığı tarafından desteklenen
proje kapsamında Rosaceae familyasından
4 türün (elma, şeftali, kiraz-vişne ve çilek) fenotipik tanımlama protokolleri
hazırlanmıştır. Çilek fenotipik protokolü 4 ıslah programı tarafından (Oregon,
Michigan, New Hampshire, Kaliforniya ve Florida) 4 kategoride (fenoloji ve
çiçek özellikleri, bitki özellikleri, meyve özellikleri ve meyve kimyasal
özellikler) tanımlanmıştır. Bu çalışmada amaç, Amerika, Avrupa ve Türkiye ıslah
programlarından gelen 42 eski ve yeni çilek çeşidinin fenotipik çeşitliliğini henüz
geliştirilen fenotipik tanımlama klavuzu kullanılarak değerlendirmektir. Çalışmada
ABD, EU ve TR ıslah programlarından gelen meyve yükü ve bitki gücü bakımından
üstün özelliklere sahip çeşitler ‘Albion’, ‘Arnavutköy’, ‘Camarosa’, ‘Fortuna’,
‘Redlands Hope’, ‘Rubygem’, ve ‘Senge Sengena’, olarak belirlenmiştir. ABD’den
gelen DN ‘Albion’ irilik, şekil, görünüş, meyve yükü, bitki gücü, parlaklık
gibi özellikler bakımından üstünlük gösterirken, iç renk derinliği bakımından
zayıf olduğu belirlenmiştir. KG çeşitlerinden ABD’ ‘den ‘Camarosa’, ‘Fortuna’,
‘Rubygem’, EU’den ‘Sabrosa’ ile AV’dan ‘Redlands Hope’, çeşitleri üstün
özelliklere sahip çeşitler olarak belirleniştir. TR’den ‘Arnavutköy’ çeşidi
meyve iriliği ve yumuşaklığı dışındaki özellikler bakımından üstün özelliklere
sahip çeşit olarak değerlendirilebilir. Çilek ıslahında bir özelliği kontrol
eden genlerin tanımlanması fenotipik çalışmalarda elde edilen veriler ile DNA
tanılama testlerinden elde edilen veriler birlikte kullanıldığında daha anlamlı
olabilir. 

Anahtar Kelimeler

Çilek, fenotipik tanımlama, bitki özellikleri

Kaynakça

• Kaynaklar Bliss FA, 2010. Marker-assisted breeding in horticultural crops. Acta Hort. 859:339-350. Castro P, Bushakra JM, Stewart P, Weebadde CK, Wang D, Hancock JF, Finn CE, Luby JJ, and Lewers, KS 2015. Genetic mapping of day-neutrality in cultivated strawberry. Molecular Breeding, 35-79. Dokuzoğuz M, 1963. Önemli bazı çilek çeşitlerimiz üzerinde pomolojik araştırmalar. Ege Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Yayını, No:74, Bornova, İzmir. Erenoğlu B, Erbil Y, Ufuk S, 1998. Melezleme yolu ile çilek ıslahı-1: Atatürk bahçe kültürleri merkez araştırma enstitüsü, bilimsel araştırma ve incelemeler, Yayın No:100. Evans K, Guan Y, Luby J, Clark M, Schmitz C, Brown S, Orcheski B., Peace C, van de Weg WE, and Iezzoni AF, 2011. Large-scale standardized phenotyping of apple in RosBREED. Acta Hort. 945:233-238. Frett TJ, Gasic K, Clark JR, Byrne D, Gradziel T, Crisosto C, 2012. Standardized phenotyping for fruit quality in peach [Prunus persica (L.) Batsch]. J. Amer. Pom. Soc. 66:214-219. Gündüz K, Özdemir Ö, 2016. Çileklerde fenotipik tanımlama. Bahçe, 46:21-28. Hancock JF, Callow PW, Mathey MM, Mackey T, Gündüz K, Mookerjee S, Cai L, Salinas N, Bassil NV, Hummer KE, Finn CE, 2015. Phenotypic variability in a panel of strawberry cultivars from North America and the European Union. J Amer Pomol Soc 69:85-101. Iezzoni AF, Weebadde C, Luby J, Chengyan Y, van de Weg WE, Fazio G, Main D, Peace CP, Bassil NV, McFerson J, 2010. RosBREED: enabling marker-assisted breeding in Rosaceae. Acta Hort. 859:389-394. Kaşka N, Paydaş S, 1986. Çilek melezlemeleri üzerine çalışmalar. Bitki Islahı Simpozyumu Bildiri Özetleri, İzmir. Konarlı O, Kepenek K, Aygün H, 1984. Melezleme yoluyla elde edilen yeni çilek çeşitleri. Bahçe. 13(2): 5-13. Lerceteau-Köhler E, Guérin G, Laigret F, Denoyes-Rothan B, 2003. Characterization of mixed disomic and polysomic inheritance in the octoploid strawberry (Fragaria ×ananassa) using AFLP mapping. Theor. Appl. Genet. 107:619-28. Lerceteau-Köhler E, Moing A, Guérin G, Renaud C, Petit A, Rothan C, Denoyes B, 2012. Genetic dissection of fruit quality traits in the octoploid cultivated strawberry highlights the role of homoeo-QTL in their control. Theor. Appl. Genet. 124:1059-1077. Mathey MM, Mookerjee S, Gündüz K, Hancock JF, Iezzoni AF, Mahoney LL, Davis TM, Bassil NV, Hummer KE, Stewart PJ, Whitaker VM, Sargent DJ, Denoyes-Rothan B, Amaya I, van de Weg WE, Finn CE, 2013. Large-Scale standardized phenotyping of strawberry in RosBREED. Journal of the American Pomological Society , 205-216. Paydaş S, Kaşka N, 1992. melezleme ıslahı ile elde edilen bazı umutlu çilek çeşit adaylarının adana ve pozantı ekolojik koşullarındaki performansları. Türkiye 1. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi. Cilt 1(Meyve): 535-539. Rousseau-Gueutin M, Lerceteau-Köhler E, Barrot L, Sargent DJ, Monfort A, Simpson D, Arùs P, Guérin G, Denoyes-Rothan B, 2008. Comparative genetic mapping between octoploid and diploid Fragaria species reveals a high level of colinearity between their genomes and the essentially disomic behavior of the cultivated octoploid strawberry. Genetics 179:2045-2060. Sargent DJ, Cipriani G, Vilanova S, Gil-Ariza D, Arús P, Simpson DW, Tobutt KR, Monfort A, 2008. The development of a bin mapping population and the selective mapping of 103 markers in the diploid Fragaria reference map. Genome 51:120–127. Sargent DJ, Fernandéz-Fernandéz F, Ruiz-Roja JJ, Sutherland BG, Passey A, Whitehouse AB, Simpson DW, 2009. A genetic linkage map of the cultivated strawberry (Fragaria ×ananassa) and its comparison to the diploid Fragaria reference map. Mol. Breeding 24:293-303. Serçe S, Paydaş S, Kaşka N, Gündüz K, Özdemir E, Hancock JF, Makaracı AZ, 2007. Türkiye'deki mevcut çilek (Fragaria sp) gen kaynaklarının toplanarak değerlendirilmesi ve çekirdek koleksiyonlarının oluşturulması, TOVAG 103O121, Proje sonuç raporu. Serçe S, Gündüz K, Özdemir E, Kıyga Y, Orhan E, Ercişli S, 2008. Farklı sistemlerde yetiştirilen çileklerin (Fragaria ×ananassa Duch.) meyve eti sertlik ölçümleri arasındaki ilişkiler. Bahçe, 36: 9-16. Shulaev V, Sargent DJ, Crowhurst RN, Mockler TC, Folkerts O, Delcher AL, Jaiswal P, Mockaitis K, Liston A, Mane SP, Burns P, Davis TM, Slovin JP, Bassil N, Hellens RP, Evans C, Harkins T, Kodira C, Desany B, Crasta OR, Jensen RV, Allan AC, Michael TP, Setubal JC, Celton JM, Rees DJG, Williams KP, Holt SH, Rojas JJR, Chatterjee M, Liu B, Silva H, Meisel L, Adato A, Filichkin SA, Troggio M, Viola R, Ashman TL, Wang H, Dharmawardhana P, Raja R, Priest HD, Bryant DW, Fox SE, Givan SA, Wilhelm LJ, Naithani S, Christoffels A, Salama DY, Carter J, Girona EL, Zdepski A, Wang W, Kerstetter RA, Schwab W, Korban SS, Davik J, Monfort A, Denoyes-Rothan B, Arus P, Mittler R, Flinn B, Aharoni A, Bennetzen JL, Salzberg SL, Dickerman AW, Velasco R, Borodovsky M, Veilleux RE, Folta KM, 2011. The genome of woodland strawberry (Fragaria vesca). Nat. Genet. 43:109-118. Üstün P, Paydaş S, 1995. Bazı melez çilek çeşit adaylarının verim ve meyve kalitesi üzerine araştırmalar. Türkiye II. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi. Cilt 1(Meyve): 301-305. Weebadde CK, Wang D, Finn CE, Lewers KS, Luby JJ, Bushakra J, Sjulin TM, Hancock JF, 2008. Using a linkage mapping approach to identify QTL for day-neutrality in the octoploid strawberry. Mol. Plt. Breed. 127:94–101. Zorrilla-Fontanesi Y, Cabeza A, Dominguez P, Medina JJ, Valpuesta V, Denoyes-Rothan B, Sanchez-Sevilla JF, Amaya I, 2011. Quantitative trait loci and underlying candidate genes controlling agronomical and fruit quality traits in octoploid strawberry (Fragaria ×ananassa). Theor. Appl. Genet. 123:755-778. Zorrilla-Fontanesi Y, Rambla JLL Cabeza A, Medina JJ, Sanchez-Sevilla JF, Valpuesta V, Botella MA, Granell A, Amaya I, 2012. Genetic analysis of strawberry fruit aroma and identification of O-methyltransferase FaOMT as the locus controlling natural variation in mesifurane content. Plant Physiol. 159: 851- 870.