Sanat ve Edebiyat
John Langshaw Austin ve Ted Cohen’in Dil-Eylem (Sprechakt) Teorileri Çerçevesinde Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın “Ecir ve Sabır” Hikâyesine Atf-ı Nazar
Öz
Hüseyin Rahmi Gürpınar (1864-1944) romancı olarak daha
ziyade yazdıklarının muhtevası ile değerlendirilir; ele aldığı tipleri
canlandırmadaki ustalığı ve halk için sanatın gereği olarak eserine
konuşlandırdığı bilgi merkezli işleyiş ile tahlil edilir. Peki onun dilini bu
kadar etkileyici, tesirli ve hatta büyüleyici yapan nedir? Nasıl olur da
konuşan kişi yazar tarafından konuşturulan değil de bizzat kendisi konuşan,
mevcut olan, nefes alıp veren suretinde metne hâkim olur? Bu şüphesiz dilin
pragmatik katmana yakın olarak ve yer yer pragmatik katman içinde kullanılması
ile mümkündür. Ayrıca dili perlokasyonel ve illokasyonel arasında ustaca
biçimlendirmek de aynı başarının temininde önemli rol oynar. Bu hususları
Austin ve Cohen himmeti ile izaha etmek şüphesiz metin tahlili için gereken
nazarî zemini en kısa yoldan imar etmek cihetinde olacaktır.
Anahtar Kelimeler
Hüseyin Rahmi Gürpınar John Langshaw Austin Ted Cohen Dil-Eylem
Kaynakça
- Austin, John Langshaw (1962): How To Do Things With Words. Oxford: Oxford University Press; Deutsch (1972): Zur Theorie der Sprechakte, Stuttgart: Reclam)
- Beardsley, Monroe C. (1958): Aesthetics. Problems in the Philosophy of Criticism. New York: Harcourt Brace und World, S.114-147.
- Beardsley, Monroe C. (1962/1983): „The Metaphorical Twist“, in: Philosophy and Phenomenological Research 22, S. 293-307; (1983/l996): „Die metaphorische Verdrehung“. In: Haverkamp, Anselm (ed.), in Theorie der Metapher, S.120-141.
- Cohen, Ted (1973): Illocutions and Perlocutions, in: Foundations of language 9/ 1972-1973, S.492-503.
- Cohen, Ted (1975): „Figurative Speech and Figurative Acts“. In: The Journal of Philosophy 71 (1975), S.669-684. = Johnson, Mark (ed.) (1981), S.182- 199. Üb: „Figurative Rede und figurative Akte“. In: Haverkamp, Anselm (ed.) (1998), S.29-48.
- Cohen, Ted (2008): Thinking of Others: On the Talent for Metaphor, Princeton.
- Duman, Mehmet Akif (2018): Von der Rhetorik zum belâgat, vom mecâz zur Metapher (Die Suche nach einer terminologischen Äquivalenz zum Begriff Der Metapher im Türkischen durch Vergleich von Rhetorik und belâgat), Berlin: Logos Verlag.
- Fermandois, Eduardo (2000): Sprachspiele, Sprechakte, Gespräche: Eine Untersuchung der Sprachpragmatik (Epistemata - Würzburger wissenschaftliche Schriften. Reihe Philosophie), Königshausen u. Neumann.
- Glendinning, Simon (1998): On Being with Others: Heidegger, Derrida, Wittgenstein, Routledge.
- Gürpınar, Hüseyin Rahmi: (1967): “Ecir ve Sabır”, Başlangıcından Bugüne Türk Hikâye Antolojisi, Haz. Yaşar Nabi, Mustafa Baydar, Sunullah Arısoy, İstanbul: Varlık Yay, s.10-9
- Martinich, A. P. (1984): „A Theory of Metaphor“. In: Journal of Literary Semantics 13, 35-56. = in: Martinich, A. P. (ed.) (1985/1996): The Philoso¬phy of Language. Oxford: Oxford University Press.
- Searle, J. (1975/ 1982): Indirect Speech Acts, in Peter Cole and Jerry L. Morgan (eds.), Syntax and Semantics, Vol. 3: Speech Acts, Academic Press, S.59-82; Deutsch (1982): In, Ders. Ausdruck und Bedeutung, Frankfurt a.M., S.51-79.
- Searle, John R. (1969): Speech Acts- An Essay in the Philosophy of Language, Cambridge: Cambridge University Press.
- Searle, John R. (1979): Expression and Meaning. Studies in the Theory of Speech Acts, Cambridge.
- Searle, John R. (1979/1982): „Metaphor“. In: Ders. (1979), Cambridge University Press, S.76-116= in: Metaphor and Thought, 2.Aufl. Ed. Andrew Ortony, Cambridge: Cambridge University Press, S.83-112. Deutsch (1982): „Metapher“. In: Ders. (1982), Ausdruck und Bedeutung, Untersuchungen zur Sprechakttheorie, Frankfurt a.M., S.98-138.
- Searle, John R. (2005a): Bilinç ve Dil, Istanbul: Litera Yayıncılık.
- Searle, John R. (2005b): Söz Edimleri, Üb. Levent Aysever, Ankara: Ayraç Yayınları.
- Searle, John, R. (1987): Intentionalität. Eine Abhandlung zur Philosophie des Geistes, Frankfurt: Suhrkamp.
Yıl 2018,
Cilt: 1 Sayı: 4, 38 - 52, 30.12.2018
Öz
Kaynakça
- Austin, John Langshaw (1962): How To Do Things With Words. Oxford: Oxford University Press; Deutsch (1972): Zur Theorie der Sprechakte, Stuttgart: Reclam)
- Beardsley, Monroe C. (1958): Aesthetics. Problems in the Philosophy of Criticism. New York: Harcourt Brace und World, S.114-147.
- Beardsley, Monroe C. (1962/1983): „The Metaphorical Twist“, in: Philosophy and Phenomenological Research 22, S. 293-307; (1983/l996): „Die metaphorische Verdrehung“. In: Haverkamp, Anselm (ed.), in Theorie der Metapher, S.120-141.
- Cohen, Ted (1973): Illocutions and Perlocutions, in: Foundations of language 9/ 1972-1973, S.492-503.
- Cohen, Ted (1975): „Figurative Speech and Figurative Acts“. In: The Journal of Philosophy 71 (1975), S.669-684. = Johnson, Mark (ed.) (1981), S.182- 199. Üb: „Figurative Rede und figurative Akte“. In: Haverkamp, Anselm (ed.) (1998), S.29-48.
- Cohen, Ted (2008): Thinking of Others: On the Talent for Metaphor, Princeton.
- Duman, Mehmet Akif (2018): Von der Rhetorik zum belâgat, vom mecâz zur Metapher (Die Suche nach einer terminologischen Äquivalenz zum Begriff Der Metapher im Türkischen durch Vergleich von Rhetorik und belâgat), Berlin: Logos Verlag.
- Fermandois, Eduardo (2000): Sprachspiele, Sprechakte, Gespräche: Eine Untersuchung der Sprachpragmatik (Epistemata - Würzburger wissenschaftliche Schriften. Reihe Philosophie), Königshausen u. Neumann.
- Glendinning, Simon (1998): On Being with Others: Heidegger, Derrida, Wittgenstein, Routledge.
- Gürpınar, Hüseyin Rahmi: (1967): “Ecir ve Sabır”, Başlangıcından Bugüne Türk Hikâye Antolojisi, Haz. Yaşar Nabi, Mustafa Baydar, Sunullah Arısoy, İstanbul: Varlık Yay, s.10-9
- Martinich, A. P. (1984): „A Theory of Metaphor“. In: Journal of Literary Semantics 13, 35-56. = in: Martinich, A. P. (ed.) (1985/1996): The Philoso¬phy of Language. Oxford: Oxford University Press.
- Searle, J. (1975/ 1982): Indirect Speech Acts, in Peter Cole and Jerry L. Morgan (eds.), Syntax and Semantics, Vol. 3: Speech Acts, Academic Press, S.59-82; Deutsch (1982): In, Ders. Ausdruck und Bedeutung, Frankfurt a.M., S.51-79.
- Searle, John R. (1969): Speech Acts- An Essay in the Philosophy of Language, Cambridge: Cambridge University Press.
- Searle, John R. (1979): Expression and Meaning. Studies in the Theory of Speech Acts, Cambridge.
- Searle, John R. (1979/1982): „Metaphor“. In: Ders. (1979), Cambridge University Press, S.76-116= in: Metaphor and Thought, 2.Aufl. Ed. Andrew Ortony, Cambridge: Cambridge University Press, S.83-112. Deutsch (1982): „Metapher“. In: Ders. (1982), Ausdruck und Bedeutung, Untersuchungen zur Sprechakttheorie, Frankfurt a.M., S.98-138.
- Searle, John R. (2005a): Bilinç ve Dil, Istanbul: Litera Yayıncılık.
- Searle, John R. (2005b): Söz Edimleri, Üb. Levent Aysever, Ankara: Ayraç Yayınları.
- Searle, John, R. (1987): Intentionalität. Eine Abhandlung zur Philosophie des Geistes, Frankfurt: Suhrkamp.
Toplam 18 adet kaynakça vardır.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Aralık 2018 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2018 Cilt: 1 Sayı: 4 |
