Sınav ve İktidarın Meşruiyeti: "Ve Padişah Keloğlan'a Sorar..."

Yıl 2015, Cilt: 2 Sayı: 1 - Göç, 296 - 314, 15.06.2015

İbrahim Hakan Dönmez

Öz

Her sınav bir otoritenin varlığına işaret eder. Uygulayıcı tarafından belirlenmiş doğruların, muhataptan bir kez daha talep edildiği bir etkinlik olarak sınav, hem mitolojik hem de dini kaynaklarda yaşamı anlamlandırmanın gerekçesi olmanın yanında, otoritenin varlığının da dolaylı bir dayanağı olmuştur. Adil bir sınav düşüncesi, zihinsel bir illüzyonla var olan sistemin meşruluğu hissini uyandırmaktadır. Günümüz dünyasında insanlar arasındaki her tür sınıfsal eşitsizlik ancak eşit şartlarla yapılan sınav ile kabul edilebilir hale gelmektedir.

Bu çalışmada, iktidar açısından bir meşruiyet aracı olarak kabul ettiğimiz sınavın, tarih boyunca mitler ve onların izdüşümleri olan masallar yoluyla günümüze kadar nasıl taşındığı, içerisinde sınav kurgusunun bulunduğu bir Keloğlan masalının söylemsel analizi ile ortaya konmaya çalışılacaktır. Masalların işlevlerinden birisi de, var olan kurulu sisteme sağlamlık ve süreklilik vermektir. İşte Keloğlan’ın padişah tarafından sınava tabi tutulduğu masal, bunun bir örneği olarak ele alınacaktır. Yıllarca yönetimden dışlanan ve onun dışında kalan halkı temsil eden genel bir tip olarak Keloğlan, padişahın sınamasına muhatap olarak kurgusal düzeyde, hem toplumsal hiyerarşiyi tersine çevirmekte hem de bu tersine çevirme keyfi yanıtlara sahip cevaplanması ilk duyan tarafından imkânsız olan sorularla gerçekleştiği için kişiyi gerçekte kendi sınıfına mahkûm etmektedir. Böylece masal sayesinde, gerçek hayattaki sınıfsal eşitsizlik durumu kabul edilir kılınmaktadır.

Anahtar Kelimeler

İktidar, masal, keloğlan, meşruiyet, söylem

Examination and Legality of Government: "And Sultan asks Keloglan..."

Öz

Each examination indicates the existence of an authority. Examination which is an activity where the correct answers determined by the applicator are once again requested from the answerer, has been justification for giving meaning to life in both mythological and religious sources and also an indirect base for the existence of authority. The idea of a fair examination arouses a feeling of legality regarding the system which exists with a mental illusion. All kind of class inequality among people in today's world can only become acceptable with an examination performed under equal conditions.

In this study the transfer of examination which is accepted as a legality tool from the government’s point of view to our time by myths throughout history and tales which are projections of the myths, will be presented through a verbal analysis of Keloglan tale which includes a fictive examination. One of the functions of tales is to provide rigidness and continuity to the existing established system. This tale in which Keloglan is subject to examination by Sultan will be handled as an example to this function. Keloglan as a general type which represents the public that has been excluded from governance turns the communal hierarchy upside down at fictional level by being answerer to the testing of the Sultan and at the same time, as this turn occurs with questions impossible to answer at once, it condemns the person to his/her class in reality. Therefore thanks to the tale, the class inequality in real life is rendered acceptable.

Anahtar Kelimeler

Power, tale, Keloglan, legitimacy, discourse

Kaynakça

• Alptekin, A. B. (2002). Taşeli Masalları. Ankara: Akçağ Yayınevi.
• Alangu, T. (2009). Keloğlan Masalları. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Bahtin, M. (2005). Rabelais ve Dünyası. Ç. Öztek (Çev). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Başgöz İ. (1996) “Protesto: Folklorun Beşinci İşlevi (Fonksiyonu)”, Folkloristik: Prof. Dr. Umay Günay Armağanı, Feryal Matbaacılık, Ankara.
• Buch, W. (2003). Masal ve Efsane Üzerine, Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar içinde, , 304-313 (Yay. Haz.: Gülin Öğüt Eker vd). A.O. Öztürk (Çev.). Ankara: Milli Folklor Yayınları.
• Çıblak, N. (2005). V. Propp'un Masal Çözümleme Metodu. Türk Dili, Sayı: 638, 127-140.
• Degh, L. (2003) “Halk Anlatısı”, içinde, (Yay. Haz.: Gülin Öğüt Eker vd). Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar, s. 91-127. Z. Karagülle (Çev.), Ankara: Milli Folklor Yayınları.
• Demir, T. (2011). Medya ve ergen.Türk Pediatri Arşivi, Sayı: 46, 22-24.
• Dundes, A. (2003) “Doku, Metin ve Konteks”, içinde (Yay. Haz.: Gülin Öğüt Eker vd) Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar, s.67-90. M. Ekici (Çev.). Ankara: Milli Folklor Yayınları.
• Foucault, M. (2006). Hapishanenin Doğuşu. M. A. Kılıçbay (Çev.). Ankara: İmge.
• Harmancı, M. (2012). Keloğlan’ın Mitik Aynadaki Görüntüsü, Millî Folklor, Yıl 24, Sayı: 94, 72-80.
• İçöz F. (2014). Sadece Hak Edenler İçin Bir Öykü: Tüm Masalların Tek Cadısı, Monograf Edebiyat Eleştiri Dergisi, Sayı: 2, 148-169.
• Neuman, W. Lawrence (2014). Toplumsal Araştırma Yöntemleri (Nitel ve Nicel Yaklaşımlar) I, Ankara: Yayın Odası ltd.
• Postman, N. (2009). Teknopoli Değişen Dünya Düzeni, M.E.Yılmaz (Çev.), İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Röhrich, L.(2003). Halk Anlatısı Araştırmasında Anlam Arayışı, (Yay.Haz: Gülin Öğüt Eker vd). Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar içinde, s.128-146, K.M. Korkmaz (Çev.), Ankara: Milli Folklor Yayınları.
• Sarı, A. ve Ercan, A. Cemile (2008). Masalların Psikanalizi. Ankara: Salkımsöğüt Yayınları.
• Saydam, M. B. (1997). Deli Dumrul’un Bilinci. İstanbul: Metis Yayınları.
• Sezer M. Ö. (2010). Masallar ve Toplumsal Cinsiyet. İstanbul: Evrensel Basın Dağıtım.
• Skinner, M. C. (2010). Mitler ve Efsaneler. İ. Yeğen (Çev.). İstanbul: Parşömen Yayınları.
• Sözen, E. (1996). Haber Söylemi ve İdeoloji . Yeni Türkiye Medya Özel Sayısı, Sayı: 2/12, 1541-1550.
• Swartz, D. (2011) Kültür ve İktidar (Pierre Bourdieu’nün Sosyolojisi), E.Gen (Çev.), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Titscher, S. vd. (2000). Methods of Text and Discourse. Lawrence Erlbaum Associates, New Jersey.
• Özer, Ö (2011). Haber Söylem İdeoloji (Eleştirel Haber Çözümlemeleri). Konya: Literatürk Yayınları.
• http://www.masal.biz/keloglanin-hayati-987.html (Erişim Tarihi: 01.07. 2014).
• http://www.e-masal.net/keloglan-ve-padisahin-kizi-masal/ (Erişim Tarihi: 01.07. 2014)