Zamanın İzinde Kenti Deneyimlemek: Kent ve Bellek Üzerine Oto-Etnografik Bakışlar

Yıl 2017, Cilt: 4 Sayı: 1 - Etnografi, 92 - 114, 15.06.2017

Çağdaş Ceyhan Züleyha Özbaş Anbarlı Nalan Ova

Öz

Bu çalışmada, kendine dair olanın yazıya dönüştürüldüğü, öznelliği ve araştırmacı etkisini reddetmeyen oto-etnografi aracılığıyla, üç karakterin iki farklı kente dair sahip oldukları deneyimler, anılar ve yaşantılar bir anlatı haline getirilmiştir. Belleğin ve yaşanılanın izinde karakterler, hem kendi tarihselliklerini, hem de ülkenin travmatik dönüşümünü, onlarda dolaylı olarak hissettirdiklerini açığa çıkarmaya çalışmışlardır. Bu doğrultuda çalışma kapsamında, Aralık 2015 ve Mart 2016 tarihleri arasında çalışmanın yazarları tarafından ayrı ayrı alan notları tutulmuş, ardından söz konusu bu notlar yazarlar tarafından bir araya getirilerek temalaştırılmıştır. Alan notları kentin şimdiye ait olanın gözlenmesi ve daha önceki kente ilişkin deneyimlerle örülerek yazılmaya çalışılmıştır. Kent deneyimi ve Eskişehir ile Ankara’ya ait olan kişisel kayıp duyguları içsel bir bakışla ele alınmıştır. Üç farklı karakterin anıları ve alan notları kenti deneyimlemek üzerinden birleşmiş, kesişmiştir. Bununla birlikte çalışma, piyasa koşullarının ve neoliberal muhafazakarlığın hissedildiği bir dönüşüme maruz kalmanın yarattığı haller, değişimin hızı ve bireylerin bunu denetleyememesi ve aynı zamanda egemen güçlerin kent ekolojisine yoğun olarak sızmasının yazarlar üzerinde yarattığı duygulanım üzerinden yapılandırılmıştır. Bu bağlamda bu çalışmada oto-etnografi, kişisel olanı yazıyor olmanın ötesinde politik olanı açığa çıkarmanın bir aracıdır. Yazma süreci, hissedilen ama kavranamayan değişimin tüm açıklığıyla kavranmasını sağlamıştır. Alan notları  bir deneyim olarak kente ait olan imgeleri, kişisel ve politik olarak açığa çıkarmanın bir yolu olarak görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

otoetnografi, kent, bellek, deneyim, mekân

Urban Experience in Search of Time: Auto-Ethnographic Views on City and Memory

Öz

This text consists of an auto-ethnographic narrative, which combines the experiences and memories of three characters in two cities. The auto-ethnographic method includes personal writings, and embraces subjectivity and the influence of the researcher. The characters trace their own experiences and memories in their historicity, and reveal their emotions in the process of a traumatic transformation of their society. The three writers of this text kept separate field notes independently from December 2015 to March 2016, and combined and thematized them later. The field notes consisted of recent observations of the present phase of the cities, and the writers’ former urban experiences in those cities. The urban experience and feelings of personal loss belonging to Eskişehir (middle-sized city) and Ankara (capital city) have been handled with an inherent perspective. The memories and field notes of the three characters intersect in their urban experience, where the transformation of market conditions, neoliberal conservatism dominate. Their experiences are determined by their subjection to such fast and powerful transformation without their will and control, and the intense penetration of power into the cells of urban ecology. Auto-ethnography does not only demonstrate the personal, but also reveals the political in it. The self-writing process helps an apprehension of the transformation, which is otherwise felt but not grasped. The field notes work as a means to reveal the urban images in a personal and political way.

Anahtar Kelimeler

auto-ethnography, city, memory, experience, space

Kaynakça

• Abélès, M. (2012). Devletin antropolojisi. (N. Ökten, Çev.). Ankara: Dipnot.
• Baudrillard, J. (2004). Tüketim toplumu. (H. Deliceçaylı, F. Keskin, Çev.). (2. Basım). İstanbul: Ayrıntı.
• Bakhtin, M. (2014). Karnavaldan romana. Edebiyat teorisinden dil felsefesine seçme yazılar. (C. Soydemir, Çev.). (2. Basım). İstanbul: Ayrıntı.
• Bayat, A. (2008). Sokak Siyaseti. İran’da yoksul halk hareketleri. (S. Torlak, Çev.). Ankara: Phoenix.
• Butler, J. (2015). İktidarın psişik yaşamı. Tabiyet üzerine teoriler. (F. Tütüncü, Çev.). (2. Basım). İstanbul: Ayrıntı.
• Connerton, P. (1999). Toplumlar nasıl anımsar? (A. Şenel, Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
• de Certeau, M. (2009). Gündelik hayatın keşfi I. Eylem, uygulama ve üretim sanatları. (L. A. Özcan, Çev.). Ankara: Dost.
• Denzin, N. K. (2001). The reflexive interview and a performative social science. Qualitative Research. 1(1). 23-46.
• Denzin, N. K. (2006). Analytic autoethnography, or déjà vu all over again. Journal of Contemporary Ethnography. 35(4). 419-428.
• Ellis, C. (2004). The Ethnographic I. A Methodological Novel About Autoethnography. Altamira Press.
• Ellis, C., Adams, T. E., Bochner, A. P. (2011). Autoethnography: An Overview. Historical Social Research. 36 (4). 273-290.
• Ellis, C. & Bochner, A. P. (2000). Autoetnography, personal narrative, reflexivity. Researcher as subject. Norman K. Denzin & Yvonna S. Lincoln (Ed.), içinde, Handbook of Qualitative Research. (Second Edition). (s. 733-768). Sage Publications..
• Erman, T. (2016). “Mış gibi site” Ankara’da bir TOKİ-gecekondu dönüşüm sitesi. İstanbul: İletişim.
• Geertz, C. (2010). Kültürlerin yorumlanması. (H. Gür, Çev.). Ankara: Dost. (Orijinal eserin yayın tarihi, 1973).
• Glesne, C. (2012). Nitel araştırmaya giriş. (A. Ersoy ve P. Yalçınoğlu, Çev.). Ankara: Anı.
• Hardt, M. & Negri, A. (2004). Çokluk. (B. Yıldırım, Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
• Harvey, D. (2013). Asi şehirler. Şehir hakkından kentsel devrime doğru. (A. D. Temiz, Çev.). İstanbul: Metis.
• Harvey, D. (2015). Sermayenin mekânları. Eleştirel bir coğrafyaya doğru. (B. Kıcır, D. Koç, K. Tanrıyar ve S. Yüksel, Çev.). (2. Basım). İstanbul: Sel.
• Harvey, D. (2016). Kent deneyimi. (E. Soğancılar, Çev.). İstanbul: Sel.
• Huyssen, A. (1999). Alacakaranlık anıları. Bellek yitimi kültüründe zamanı belirlemek. (K. Atakay, Çev.). İstanbul: Metis.
• Jacobs, J. (2011). Büyük Amerikan şehirlerinin ölümü ve yaşamı. (B. Doğan, Çev.). İstanbul: Metis.
• Jones, S. H. (2005). Autoethnography. Making the Personal Political. N. K. Denzin, Y. S. Lincoln (Ed.), The Sage Handbook of Qualitative Research. (3rd edition) içinde (s. 763-791). Sage.
• Kern, S. (2013). Zaman ve uzam kültürü (1880-1918). (A. Selman, Çev.). İstanbul: İletişim.
• Laclau, E. (2007) Popülist akıl üzerine. (N. B. Çelik, Çev.). Ankara: Epos.
• Laslett, B. (1999). Personal narratives as sociology. Contemporary Sociology. 28 (4), 391-401.
• Lazzarato, M. (2015). Göstergeler ve makineler. Kapitalizm ve öznellik üretimi (F. N. Demirci, Çev.). İstanbul: Otonom.
• Le Guin, U. (2013). Hep yuvaya dönmek. (C. Yardımcı, Çev.). (3. Basım). İstanbul: Ayrıntı.
• Lefebvre, H. (2010). Modern dünyada gündelik hayat.(I. Gürbüz, Çev.). (2. basım). İstanbul: Metis.
• Lefebvre, H. (2016). Şehir hakkı. (I. Ergüden, Çev.). İstanbul: Sel.
• Lefebvre, H. (2017). Kentsel devrim. (S. Sezer, Çev.). (5. Basım). İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Reed-Danahay, D. E. (1997). Introduction. D. E. Reed-Danahay (Ed.), Auto/Ethnography Rewriting the self and the social içinde (s. 1-17). Berg.
• Scott, J. C. (2008). Devlet gibi görmek. İnsanlık durumunu geliştirmeye yönelik projeler nasıl başarısız oldu? (N. Erdoğan, Çev.). İstanbul: Versus.
• Simmel, G. (2005). Modern kültürde çatışma. (T. Bora, N. Kalaycı ve E. Gen, Çev.). (3. Basım). İstanbul: İletişim.
• Stavrides, S. (2016). Kentsel heterotopya. Özgürleşme mekânı olarak eşikler kentine doğru. (A. Karatay, Çev.). İstanbul: Sel.
• Şenol-Cantek, F. (2001), “Fakir/haneler: Yoksulluğun “ev hali”, Toplum ve Bilim. s. 89. 102-131.
• Şentürk, Ü. (2016). Modern kent: mekânın yapay metamorfozu. Özgür Sarı ve Ali Esgin (Der.), içinde, Toplumsal analizler ekseninde kent fragmanları (s. 77-108). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Thompson, E. P. (2004). İngiliz İşçi Sınıfının Oluşumu. (U. Kocabaşoğlu, Çev.). İstanbul: Birikim Yayınları. (Orijinal eserin yayın tarihi, 1963).
• Virilio, P. (1998). Hız ve politika. (M. Cansever, Çev.). İstanbul: Metis.
• Wall, S. (2008). Easier said than done: Writing an autoethnography. International Journal of Qualitative Methods. 7(1), 38-53.
• Yılmaz, A. (2009). Bellek topografyasında özgürlük: Gelibolu savaş alanları ve mekânsal bir deneyim olarak hatırlama. Leyla Neyzi (Der.), içinde, Nasıl Hatırlıyoruz? Türkiye’de bellek çalışmaları (s. 187-216) İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.