HEGEMONİK ERKEKLİK TRAFİKTE: ÜNİVERSİTELİ GENÇLERİN SÜRÜCÜ DAVRANIŞLARINA İLİŞKİSEL BİR BAKIŞ

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 2 - Erkekllikler - 2, 388 - 414, 27.12.2021

Olgu Karan , Ayşegül Kocamüminler Şevval Tanman

https://doi.org/10.17572/mj2021.2.388414

Öz

Bu çalışmanın amacı hegemonik erkekliğin üniversite öğrencilerinin sürücü davranışlarını arkadaş ve aile ortamında nasıl etkileyip yeniden ürettiğini ilişkisel bir perspektifle incele-mektedir. Bu araştırmanın önemi, hegemonik erkeklik ile sürücü performansları arasındaki ilişkiye odaklanan ve Türkiye’de trafik sosyolojisi alanında yapılan ilk çalışma olmasıdır. Söz konusu araştırmanın verisi, 2018 yılında Ekim ile Aralık ayları arasında Başkent Üniver-sitesi öğrencisi olan 52’si kadın 31’i erkek toplam 83 öğrenciden oluşan odak grup görüşme-lerinden elde edilmiştir. Bu bulgulardan çıkan sonuca göre, hegemonik erkeklik, erkeklerin kadınlarla ve diğer erkeklerle arasındaki hiyerarşilerde ve duygular ekonomisinde üretilmek-tedir. Araba erkeğin ailesinden bağımsızlaştığı, arkadaşlık gruplarının oluştuğu, erkeklik sınav ve yarışlarının, toksik hegemonik erkeklik performanslarının sergilendiği ve erkeğin kendine ait “özel alan”ı olarak kimliğini inşa ettiği fiziksel bir mekâna dönüşmektedir. He-gemonik erkekliğin şekillendirdiği ve yeniden üretildiği araba kültüründe marjinal erkeklik-lerin ve kadınlıkların küçümsendiği bulgulanmakla birlikte, sürücülerin büyük kısmının cin-siyetlerinden bağımsız olarak erkeksi performanslar sergiledikleri gözlemlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Trafik Sosyolojisi, araba kültürü, hegemonik erkeklik, üniversiteli sürücüler

Destekleyen Kurum

Başkent Üniversitesi BAP

Proje Numarası

12475

HEGEMONIC MASCULINITY ON THE ROAD: A RELATIONAL PERSPECTIVE TO THE CAR DRIVING PERFORMANCES OF UNIVERSITY STUDENTS IN TURKEY

Öz

This study aims to investigate, from a relational perspective, how hegemonic masculinity affects young people's car driving behaviors, how it is shaped within the patriarchal system and regenerates itself within the scope of “hegemonic masculinity”. The research consists of focus group interviews with 83 students, including 52 women, 31 men, who are enrolled at Başkent University in 2018. The findings state that gender roles are also produced in traffic spatially. The car turns into a physical space where man becomes independent from the family, friendship groups are formed, masculinity tests and races are performed, and dangerous toxic masculinity performances are exhibited. Cars turn out to be a "private space" of men in traffic. The symbolic power of men is relationally produced via dialogs in the front seats of the car and within the traffic between drivers by defining what women cannot do well all the time. The sociocultural structuring process of gender in traffic is characterised by women's "inability" to drive. Car culture becomes a masculine dominated arena where women are despised, their self-confidence is broken, and face physical and psychological violence. Accordingly, women car drivers are required to embrace norms of hegemonic masculinity to be on the road.  

Anahtar Kelimeler

sociology of traffic, car culture, hegemonic masculinity, university student drivers

Proje Numarası

12475

Kaynakça

• Ann, O. (1972). Sex, gender and society. London: Temple Smith.
• Bağırgan, N., Karaşahin, M. (2009). Bulanık mantık ile trafik güvenliği modellemesi. Teknik Dergi, 20(97), 4635-4651.
• Balkmar, D. (2012). On men and cars: An ethnographic study of gendered, risky and dange-rous relations. (Doktora tezi, Linköping University, Linköping, İsveç). Erişim: http://liu.diva-portal.org/smash/record.jsf?pid=diva2%3A552946&dswid=3749
• Batıgün, A.D., ve Yasak, Y. (2015). Sürücü öfke düşünceleri ölçeği’nin Türkçeye uyarlan-ması. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 55, 1, 243-261.
• Bourdieu, P. (1990). The logic of practice. Stanford, CA: Stanford University Press.
• Bourdieu, P. (1991). Language and symbolic power. Cambridge: Harvard University Press.
• Bourdieu, P. (2015). Eril tahakküm. (çev, Bediz Yılmaz). İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• Bozok, M. (2009). Feminizmin erkekler cephesindeki yankısı erkekler ve erkeklikler üzerine eleştirel incelemeler. Cogito, Yapı Kredi Yayınları. 58, s. 269-284.
• Butler, J. (2008). Cinsiyet belası: Feminizm ve kimliğin altüst edilmesi. (çev: B. Ertür). İs-tanbul: Metis Yayınları.
• Butler, J. (1990). Gender trouble, feminist theory, and psychoanalytic discourse, in Nichol-son, L (Ed). Feminism/Post-modernism, New York: Routledge.
• Büyükbaş, S., Tekin, E , Tekeş, B. (2019). Akıllı telefon bağımlılığı ile sürücü davranışları arasındaki ilişki. Trafik ve Ulaşım Araştırmaları Dergisi, 2 (1) , 16-29.
• Cengiz, K, Tol, U., Küçükural, Ö. (2004). Hegemonik erkekliğin peşinden. Toplum ve Bilim, (101), 50-71
• Connell, R. W. (1987). Gender and power: Society, the person and sexual politics. Stanford: Stanford University Press
• Connell, R., 1995. Masculinities. Sydney: Polity Press
• Connell, R. W. (1998). Masculinities and globalization. Men and masculinities, (1), 3-23.
• Çakıcı, Z, Murat, Y. (2017). Trafik işaretlerinin bilinirliği üzerine bir çalışma: Denizli örne-ği. Bitlis Eren Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, (1), 21-30
• Çubuk, K, Hatipoğlu S. (2006). Trafik güvenliği ve aşırı hız. Gazi üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, 21(4), 699-702
• Demez, G. (2005). Kabadayıdan sanal delikanlıya değişen erkek imgesi. İstanbul: Babil Yayınları.
• Delice, M , Demir, İ . (2016). Ülkelerin eminiyet kemeri takma oranları ile trafik kazaların-daki ölüm oranları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Ensti-tüsü Dergisi , 8 (2) , 611-627.
• Duran, E., Ordu, O., Tekeş, B. (2018). İstanbul Şile’de sürücü ve yolcuların emniyet kemeri kullanımı: Gözlem çalışması. Trafik ve Ulaşım Araştırmaları Dergisi , 1 (2) , 16-32.
• Elander, J., West, R., & French, D. (1993). Behavioral correlates of individual differences in road-traffic crash risk: an examination of methods and findings. Psychological bulle-tin, 113(2), 279.
• Eşiyok, B., Yasak Y., Korkusuz İ. (2007). Trafikte öfke ifadesi: Sürücü öfke ifadesi envante-ri’nin geçerlik ve güvenilirliği. Türk Psikiyatri Dergisi,18(3), 231-243.
• Fındık, G., Lajunen, T., Özkan, T., (2018). Profesyonel sürücülerde mesleki stres ve sapkın sürücü davranışları ilişkisinde tükenmişlik seviyesinin aracı rolü”, Trafik ve Ulaşım Araştır-maları Dergisi, (1), 1-13.
• Gümüş, G., Öztürk, İ., & Tekeş, B. (2018). Psikolojik semptomların trafikte heyecan arama ile ilişkisinin incelenmesi (Sözlü sunum). 20. Ulusal Psikoloji Kongresi, 15 - 17 Kasım, An-kara-Türkiye.
• Karacasu M., Er, M. (2011). An analysis on distribution of traffic faults in accidents based on driver’s age and gender: Eskisehir case. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 20, 776-785.
• Karakaş, E. (2009). Elazığ şehrindeki trafik kazalarıyla iklim ilişkisinin analizi. Nature Sci-ences, 4 (3), 53-69.
• Karbeyaz, K., Balcı, I., Şimşek, Ü. (2019). Eskişehir’de yaşlılık dönemi ölümlü trafik kazala-rının 20 yıllık analizi. Osmangazi Tıp Dergisi , DOI: 10.20515/otd.512471.
• Lawton, R., & Parker, D. (1998). Individual differences in accident liability: A review and integrative approach. Human Factors, 40(4), 655-671.
• Kepekçi, E. (2012). (Hegemonik) erkeklik eleştirisi ve feminizm birlikteliği mümkün mü?. Kadın Araştırmaları Dergisi, 0 (11).
• Lykke, N. (2010). Feminist studies: A guide to intersectional theory, methodology and wri-ting. New York: Routledge.
• Messerschmidt, J. W. (2019). The salience of “hegemonic masculinity. Men and Masculini-ties, 22(1), 85-91.
• Messerschmidt, J. W. (2019). Hegemonik erkeklik: Formülasyon, yeniden formulasyon ve genişleme. İstanbul: Özyeğin Üniversitesi
• Mutlu, M., Alver, Y. (2014). Genç sürücülerin trafik kural ihlalleri ve sosyo-ekonomik yapı-ları arasındaki ilişkiler: Aydın ve Malatya örnekleri. Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 20 (9), 344-350.
• Namlı, R. (2015). Köprülü kavşaklar ve trafik güvenliği. Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Fen Bilimleri Dergisi, 31 (2), 129-134.
• Özbay, C. (2013). Türkiye’de hegemonik erkekliği aramak. Doğu Batı Dergisi, 63, 185-204.
• Sancar, S. (2009). Erkeklik: İmkansız iktidar. İstanbul: Metis.
• Sümer, N., Özkan, T. (2002). Sürücü davranışları, becerileri, bazı kişilik özellikleri ve psiko-lojik belirtilerin trafik kazalarındaki rolü. Türk Psikoloji Dergisi, 17, (50), s. 1-22.
• Taç, Ş.G. (2018). Karayolu ulaşımında meydana gelen trafik kazalarının önlenmesinde akıllı ulaşım sistemlerinin etkisi. Akıllı Ulaşım Sistemleri ve Uygulamaları Dergisi , 1 (2) , 12-21
• Tekeş, B., Öztürk, İ., Kökkülünk, İ., Kulaçoğlu, S., Pıçak, E., Veisoğlu, S. (2018). Algılanan stresin saldırgan sürücülük ve sürücü becerileriyle ilişkisi. 20. Ulusal Psikoloji Kongresi. Türkiye
• TOBFED “En iyi uzun yol arabaları” Erişim: 09 Ocak 2021. (https://tobfed.org/en-iyi-uzun-yol-otomobilleri/).
• TUİK. (2011) http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?tb_id=52&ust_id=15, Trafik Kaza Sayısı ve Sonuçları
• TÜİK. (2019). (http://www.tuik.gov.tr/PreIstatistikTablo.do?istab_id=1586).
• Türk, B. H. (2007). Eril tahakkümü yeniden düşünmek: Erkeklik çalışmaları için bir imkân olarak Pierre Bourdieu. Pierre Bourdieu: Sosyal Bilimlerde Açılımlar Konferansı. Türkiye
• Ursavaş, A., Ercüment, E. G. E. (2004). Uyku apne sendromu ve trafik kazaları. Uludağ Üni-versitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 30(1), 37-41.
• Uyurca, Ö., Atılgan, İ.(2018). Ankara ilinde meydana gelen trafik kazalarının incelenmesi. Kent Akademisi, 11 (33), 3, 618-626.
• Ünal, L., Özdek, N., Ünal, N., Keçeci, B. (2017). ‘Hep şu kadın sürücüler’ basmakalıbı, tra-fikte kadın olmak. International Journal of Traffic and Transportation Safety, 3, (1), 87-109.
• Veblen, T. (2015). Aylak Sınıfın Teorisi. Ankara: Heretik Yayınları
• Yavuz, Ş. (2015). Erkekliğin tutkulu hali: Tofaş modifiye gençliği. Masculinities: A Journal of Identity and Culture, 4, 70-104
• Walker, L., Butland, D., & Connell, R. W. (2000). Boys on the road: Masculinities, car cultu-re, and road safety education. The journal of men’s studies, 8(2), 153-169.
• West, C., & Zimmerman, D. H. (1987). Doing gender. Gender & society, 1(2), 125-151.
• Whitehead, S. M. (2002). Men and masculinities: Key themes and new directions. Cambrid-ge: Polity.
• https://www.sabah.com.tr/yazarlar/cumartesi/sandik/2017/05/13/kadin-suruculer-daha-az-kaza-yapiyor
• http://www.soforakademisi.com/suruculerin-yapmamasi-gereken-sapkin-davranislar/
• https://www.haberturk.com/ekonomi/makro-ekonomi/haber/132886-erkekler-mi-iyi-sofor-kadinlar-mi
• http://www.hurriyet.com.tr/gundem/kaza-mi-var-yuzde-93-surucu-erkektir-21275353
• https://www.ntv.com.tr/turkiye/trafik-kazalarinda-bir-yilda-6-bin-675-kisi-yasamini-yitirdi,ZJmH0zYickiMHbnH5zTzAA