Beat Edebiyatının Tutsak Flâneur'ü ya da Metalar Çağında Var Olmaya Çabalayan Armağan: Jim Jarmusch'un Paterson'u Üzerine Sinefilozofi

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 2, 325 - 343, 08.01.2025

Deniz Kurtyılmaz

Öz

Jim Jarmusch'un Paterson (2016) filmi, New Jersey'deki Paterson şehrinde yaşayan ve şehirle aynı adı taşıyan bir otobüs şoförü ve şairin basit hayatına odaklanmaktadır. Film, özellikle Baudelaire'in flâneur kavramı, Amerikan Beat edebiyatının temel karakteristikleri ve bir hediye olarak sanat ile meta mübadelesi arasındaki zıtlık merceğinden bakıldığında, verimli bir felsefi inceleme için zengin bir metin olarak kristalleşmektedir. Bu makale, Paterson’u bu teorik çerçeveye yerleştirerek Jarmusch'un eserinin felsefi temellerini aydınlatmayı amaçlamaktadır. Paterson'un Kıta Avrupası'ndan Amerika'ya uzanan felsefi, estetik ve kültürel süreklilikleri nasıl yansıttığına dair içgörü, ayrıntılı bir sinefilozofik inceleme yoluyla elde edilecektir. Sanatın, bireysel varoluşun ve günlük rutin yaşamın doğası üzerine bir düşünüm mahiyetindeki çalışma, filmin kahramanı Paterson'un, sonunda, armağan olarak sanat ile meta değişimi arasında sağlam bir denge/köprü kurmayı başarabildiğini gösterecektir.

Anahtar Kelimeler

Flâneur, Beat kuşağı, armağan, Paterson, Jim Jarmusch

The Captive Flâneur of The Beat Literature or The Gift Struggling to Exist in The Age of Commodities: Cinephilosophy on Jim Jarmusch's Paterson

Öz

Jim Jarmusch’s Paterson (2016) focuses on the life of a bus driver and poet living in Paterson, New Jersey, which shares the same name with the city. The film is a rich text for fruitful philosophical examination when viewed through Baudelaire’s concept of the flâneur, the central characteristics of American Beat literature, and the dichotomy between art as a gift and commodity exchange. This article aims to illuminate the philosophical foundations of Jarmusch's work by placing the film within this theoretical framework. Through a detailed cinephilosophical examination, it is aimed to gain insight into how Paterson reflects the philosophical, aesthetic, and cultural continuities extending from Continental Europe to America. This essay attempts to offer meditation on the nature of art, individual existence, and daily life, and it is demonstrated that the film's protagonist, Paterson, eventually manages to establish a balance between gift and commodity exchange.

Anahtar Kelimeler

Flâneur, Beat Generation, gift, Paterson, Jim Jarmusch

Kaynakça

• Akarsu, B. (1979). Çağdaş felsefe: Kant'tan günümüze felsefe akımları. Ankara: İnkılap.
• Anderson, W. (Director). (2012). Moonrise kingdom [Motion Picture]. Focus Features.
• Bakewell, S. (2017). At the existentialist café: Freedom, being, and apricot cocktails with Jean-Paul Sartre, Simone de Beauvoir, Albert Camus, Martin Heidegger, Maurice Merleau-Ponty and others. London: Chatto&Windus.
• Baudelaire, C. (1998). The flowers of evil. (J. McGowan, Trans.) Oxford: Oxford University Press.
• Baudelaire, C. (2013a). Modern hayatın ressamı (7 ed.). (A. Berktay, Trans.) İstanbul: İletişim.
• Baudelaire, C. (2013b). Paris Sıkıntısı (6 ed.). İstanbul: İş Bankası.
• Bell, D. (1991). Modes of exchange: Gift and commodity. The Journal of Socio-Economics, 20(2), 155-167.
• Benjamin, W. (2014). Pasajlar. (A. Cemal, Trans.) İstanbul: Yapı Kredi.
• Chambers, R. (1991). Flânur as a hero (on Baudelaire). Australian journal of French studies, 28(2), 142-153.
• Chambers, R. (2015). An atmospherics of the city: Baudelaire and the poetics of the noise. New York: Fordham University Press.
• Charters, A. (2012). John Clellon Holmes and existentialism. In S. N. Elkholy (Ed.), The philosophy of the Beats (pp. 133-146). Kentucky: The University Press of Kentucky.
• Crowell, S. (2006). Husserlian phenomenology. In H. L. Dreyfus, & M. A. Wrathall (Eds.), A companion to phenomenology and existentialism (pp. 9-30). Oxford: Blackwell Publishing.
• Dittman, M. J. (2007). Masterpieces of Beat literature. London: Greenwood Press.
• Eroğlu, E. (2021, December 9). Hayatı uçlarda yaşayan özgür topluluk: Beat kuşağı. (Ç. M. Bakırcı, Editor) Retrieved August 1, 2024, from www.evrimagaci.org: https://evrimagaci.org/hayati-uclarda-yasayan-ozgur-topluluk-beat-kusagi-11190
• Eshleman, C. (1997). Padgett the collaborator. Chicago Review, 43(2), pp. 8-21. Retrieved from https://www.jstor.org/stable/25304155
• Evans, M. (2001). Persistence of the gift: Tongan tradition in transnational context. Ontario: Wilfrid Laurier University Press.
• Fischer, E. (2012). Sanatın gerekliliği: Marksist bir yaklaşım. (C. Çapan, Trans.) İstanbul: Sözcükler.
• Gair, C. (2008). The Beat generation: Beginner's guide. Oxford: Oneworld.
• Ginsberg, A. (1980). Composed on the tongue. California: Grey.
• Goodenough, J. (2005). Introduction I: A philosopher goes to the cinema. In R. Read, & J. Goodenough (Eds.), Film as philosophy: Essays in cinema after Wittgenstein and Cavell (pp. 1-28). New York: Palgrave MacMillan.
• Grøtta, M. (2015). Baudelaire’s media aesthetics: The gaze of the fâneur and 19th-century media. New York: Bloomsbury Academic.
• Hayes, J. M. (2012). Being-at-home: Gary Snider and the poetics of place. In S. N. Elkholy (Ed.), The philosophy of the Beats (pp. 47-64). Kentucky: The University Press of Kentucky.
• Holladay, H. (2007). "Cassady, Neal". Encyclopedia of Beat literature, 41-44. (K. Hemmer, Ed.) New York: Facts On File.
• Hyde, L. (2008). Armağan: Sanatsal yaratıcılık dünyayı nasıl değiştirir? (E. Ayhan, Trans.) İstanbul: Metis.
• Jarmusch, J. (Director). (2016). Paterson [Motion Picture]. Amazon Studios.
• Kerouac, J. (1957). On the road. New York: Viking Press.
• Kılıç, M. (2017). Türk romanında eleştirel düşüncenin iki yorumu: Aylak Adam ve Aylaklar. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitiüsü.
• Lane, V. (2017). The French genealogy of the Beat generation: Burroughs, Ginsberg and Kerouac’s appropriations of modern literature, from Rimbaud to Michaux. New York: Bloomsbury Academic.
• Lombardo, P. (2014). Memory and imagination in film: Scorsese, Lynch, Jarmusch, Van Sant. New York: Palgrave MacMillan.
• Marx, K. (2003). Kapital: Kapitalist üretimin eleştirel bir tarihi (3 ed., Vol. 1). (A. Bilgi, Trans.) İstanbul: Eriş.
• Mauss, M. (2002). The gift: The form and reason for exchange in archaic societies. New York: Routledge.
• Mazlish, B. (2015). The flâneur: From spectator to representation. In K. Tester (Ed.), The flâneur (pp. 43-60). New York: Routledge.
• Öztürk, S. (2016). Sinefilozofi: Kurosawa'nın Düşler'inde sinefilozofîk bir yolculuk. Ankara: Heretik.
• Rifat, M. (2016). Barthes, Proust, Baudelaire ve ötekiler. İstanbul: Yapı Kredi.
• Russel, J. (2002). The Beat generation. Harpenden: Pocket Essentials.
• Ryan, M., & Kellner, D. (2010). Politik kamera: Çağdaş Hollywood sinemasının ideolojisi ve politikası (2 ed.). İstanbul: Ayrıntı.
• Scholssman, B. (2005). Baudelaire’s place in literary and cultural history. In R. Llyod (Ed.), The Cambridge companion to Baudelaire (pp. 101-116). New York: Cambridge University Press.
• Suárez, J. A. (2007). Jim Jarmusch. Chicago: University of Illinois Press.
• Tester, K. (2015). Introduction. In K. Tester (Ed.), The flâneur (pp. 1-21). New York: Routledge.
• Üzüm, B. (2020, July 8). Tabuları reddeden sapkın çocuklar: Beat kuşağı. Retrieved August 1, 2024, from www.gazetesanat.com: https://www.gazetesanat.com/tabulari-reddeden-sapkin-cocuklar-beat-kusagi
• Weiner, A. (1992). Inalienable possessions: The paradox of keeping-while-giving. California: University of California Press.
• Wills, D. S. (2007, May 28). Buddhism and the Beats. Retrieved August 1, 2024, from www.beatdom.com: https://www.beatdom.com/buddhism-and-the-beats/
• Yüksel, U. S. (2017, August 31). Yeni başlayanlar İçin Beat kuşağı. Retrieved August 1, 2024, from www.arsizsanat.com: https://arsizsanat.com/yeni-baslayanlar-icin-beat-kusagi/