NİZAMÜLMÜLK’ÜN YÖNETİM ANLAYIŞI ÇERÇEVESİNDE KAMU YÖNETİMİNE KATKILARI

Yıl 2019, Cilt: 1 Sayı: 2, 29 - 51, 30.12.2019

Ahmet Tunç , Merve Çarkıt

Öz

Nizamülmülk, vezirlik yaptığı 30 yıl boyunca, Büyük
Selçuklu Devleti’nin kurumlarını, kendi yönetim anlayışına uygun olarak yeniden
yapılandırmıştır. Bu süreçte devlet yönetimine yönelik fikirleri, karşılaşılan
sorunları iyi analiz edebilmesi, makul ve gerçekçi çözümler üretebilmesi ile
hem devletin hem kendi makamının gücünü beslemiştir. Böylece hem başarılı bir
devlet adamı hem de fikir adamı olmasıyla Büyük Selçuklu Devleti, onun yönetimi
altında, önemli başarılar kazanmış ve yükseliş dönemini yaşamıştır. Onun görev
süresi boyunca devlet yönetiminde sahip olduğu ayrıcalıklar dikkate
alındığında, yalnızca bu olgu bile Nizamülmülk’ün bir devlet adamı olarak
önemini ortaya koymaktadır. Bu önem ışığında hazırlanan bu çalışma,
Nizamülmülk’ün yönetim alanında yaptığı düzenlemelerin onun yönetim anlayışının
temeli olarak belirlenmiş din, adalet, düzen ve liyakat ilkeleri çerçevesinde
oluştuğu iddiasındadır.  Bilgilerin
hazırlanması aşamasında nitel araştırma yöntemlerinden faydalanılmış ve uygun
literatür taraması sonucu elde edilen bilgiler ışığında sonuca ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Nizamülmülk, Siyasetname, Yönetim

Kaynakça

• Agacanov, S. G., (2006). Selçuklular, Ekber N. Necef ve Ahmet R. Annaberdiyev (Çev), İstanbul: ÖtükenAkçakaya, M., (2016). Türk İslam Tarihinde Yönetim Bilgeleri, Ankara: GaziAktan, C. C., (1986). Bir Vergi Tahsil Usulü Olarak İkta Sistemi, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, 44, 165-173.Arjomand, S.A., (2004). “Seljuk”, Encyclopedia of Islam and the Muslim World, Richard C. Martin (Ed), Macmillan Referans ABD, New York.Atçeken, Z. ve B., Yaşar, (2016). Selçuklu Müesseseleri ve Medeniyeti Tarihi, Konya: Eğitim Baltacı, C. (1976). XV-XVI. Asırlarda Osmanlı Medreseleri: Teşkilat, Tarih, İstanbul: İrfan.Cahen, C., (1994). Osmanlılardan Önce Anadolu’da Türkler, İstanbul: E.Canatan, K., (2009). Geleneksel Siyaset ve Devlet Felsefesinin Bir Yorumu Olarak “Siyasetname” - Büyük Devlet Adamı Nizamülmülk’ün Devlet ve Siyaset Anlayışı Üzerine-”, Turkish Studies, 4(7), 194-220.Canatan, K., (2014). İslam Siyaset Düşüncesi ve Siyasetname Geleneği, İstanbul: Doğu.Çetin, O., (2015). Türk-İslam Devletleri Tarihi, Bursa: Emin.Ekiz, C., (2010). The Problematic of Administration in “Siyasatnama (The Book of Government), TODAİE’s Review of Public Administration, 4(4), 36.Ertuğrul, A., (2006), Nizamü’l-Mülk’ ün Siyasetnâmesi’ nin Mevcut Bazı Neşirlerine Dair, İSTEM, 4(7), 99-116.Gordlevski, V., (1988). Anadolu Selçuklu Devleti, Azer Yaran, (Çev.) Ankara: Onur.Kabaklı, A., (2006). İslamla Kaynaşmış Türk Edebiyatı, İstanbul: Türk Edebiyat Vakfı..Kafesoğlu, İ., (1973). Büyük Selçuklu İmparatoru Sultan Melikşah, , İstanbul: Başbakanlık Kültür Müsteşarlığı Kültür.Kafesoğlu, İ., (2008). Türk İslam Sentezi, İstanbul: ÖTÜKEN.Kurpalidis, G.M., (2007). Büyük Selçuklu Devletinin İdari, Sosyal ve Ekonomik Tarihi, İstanbul: ÖTÜKEN.Köseoğlu, N., (2004), Hukuka Bağlılık Açısından Eski Türkler’ de İslam’ da ve Osmanlı’ da Devlet, İstanbul: ÖTÜKEN.Menekşe, Ö., (2005). İslam Düşünce Tarihinde Devlet Anlayışı: Mâverdi Ve Nizâmülmülk Örneği, Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 5(3), 193-211.Merçil, E., (1991), Müslüman Türk Devletleri Tarihi, Basımevi, Ankara: Türk Tarih Kurumu.Niyazi, M., (2010), İslam Devlet Felsefesi, İstanbul: ÖTÜKEN.Nizamülmülk, (2009), Siyasetname, Mehmet Taha Ayar (Çev.), İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür.Ocak, A., (2002), Selçukluların Dini Siyaseti (1040-1092), İstanbul: Tarih ve Tabiat Vakfı.Ortaylı, İ., (2000). Türkiye İdare Tarihine Giriş, Kitabevi, Ankara: TurhanÖzaydın, A., (2007). Nizamülmülk, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul, C. 33,194-196.Pala, İ., (2006). Nasihatname, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi,, İstanbul, C. 32, 409-410.Piyadeoğlu, C., (2012). Güneş Ülkesi Horasan: Büyük Selçuklular Dönemi, İstanbul: Bilge Kültür SanatSevim, A., (1989). Biyografilerle Selçuklu Tarihi, Ankara: Türk Tarih Kurumu Shultz, W.C., (2004). “Nizam al-Mulk (C:1018-1092), Encyclopedia of Islam and the Muslim World, Richard C. Martin (Ed.), New York: Macmillan Referans ABD. Şimşir, M., (2015). Nizamülmülk’ ün Siyasetnamesi ve İstihbarata Yönelik İlke ve Yöntemleri, KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 17 (28), 68-79.Taneri, A., (1997). Türk Devlet Geleneği (Dün-Bugün), İstanbul: Türk Milli Eğitim Bakanlığı.Taşkıran, H., (2015). Selçuklu Devletlerinde Suikastlar, İstanbul: Selenge.Tetley, G.E., (2009). The Ghaznavıd And Seljuq Turks: Poetry as a Source for Iranian History, Routledge, Oxon.Turan, Ö., (1965). Selçuklular Tarihi ve Türk-İslam Medeniyeti, Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü.Walbridge, J., (2004). “Madrasa”, Encyclopedia of Islam and the Muslim World, Richard C. Martin(Ed.), New York: Macmillan Referans ABD