Elektronik Beyanname Sisteminin SWOT, AHP ve MARCOS Yöntemleri Kullanılarak Analizi: Bilecik İli Örneği

Yıl 2024, Cilt: 6 Sayı: 2, 144 - 163, 31.12.2024

Özüm Eğilmez , Gözde Koca , Huzeyfe Zafer Akcan

https://doi.org/10.57082/mpsr.1577061

Öz

Bilgisayar teknolojilerinin gelişmesi ve özellikle de internet teknolojilerinde ilerleme, vergi toplamaya yetkili kurumların da değişmesine yol açmıştır. Dijitalleşen ortamda devletler de geleneksel devlet anlayışından dijital devlet anlayışına doğru gelişme kaydetmişlerdir. Gelişim ve değişim içinde beyannamelerin depolama ve arşivleme maliyetleri, uzun uzadıya biriken mükellef sıraları, vergi dairesindeki yoğunluk ve personel sıkıntıları gibi olumsuz durumlardan kurtaran Elektronik Beyanname (e-beyanname) sistemi oluşturulmuştur. E-beyanname ile birlikte daha verimli, zamandan ve maliyetten tasarruf sağlayan ve vergi dairesine gelmeye gerek kalmadan işlemlerin halledilmesine olanak sağlayan bir sisteme geçilmiştir. Bu çalışmanın amacı da bu sistemi bir bütün olarak ele alıp daha fazla geliştirilebilmesi, daha verimli hale gelebilmesi ve kullanıcılar açısından daha efektif olabilmesi açısından en iyi stratejiyi belirleyebilmektir. Bu amaç doğrultusunda ilk olarak uzman görüşleri ile e-beyanname sistemi SWOT (Strength-Weaknesses-Opportunities-Threats) analizi ile değerlendirilmiş, sistemin güçlü ve zayıf yanları ile fırsat ve tehditleri tespit edilmiş ve ayrıca bu unsurlara karşılık gelen geliştirme stratejileri belirlenmiştir. SWOT maddeleri, stratejilerin önceliklendirilmesinde yardımcı olabilmesi için Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) yöntemlerinden olan AHP yöntemi kullanılarak ağırlıklandırılmıştır. Bu kriterlerin ağırlıkları ışığında e-beyanname sistemini daha iyi hale getirebilecek stratejilerin sıralanması konusunda yine ÇKKV yöntemlerinden MARCOS yöntemi kullanılmıştır. Sonuçta; “E-Beyanname Sistemini daha verimli ve bağımsız kılabilmek için tablet ve akıllı telefonlarda kullanılabilen mobil uygulaması yapılmalı” ifadesi en önemli strateji olarak belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

E-Beyanname, SWOT, ÇKKV, AHP, MARCOS

Kaynakça

• Akgemci, T. (2008). Stratejik Yönetim. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Alagöz, S. M. (2013). Elektronik Beyanname Uygulamasına Yönelik Muhasebecilerin Tutumları. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
• Altunal, I., & Özbek, A. (2024). Muhasebe Meslek Mensuplarının Dijital Dönüşümde E-Dönüşüm Uygulamalarına Bakış Açılarının Değerlendirilmesi: Defter-Beyan Sistemi Üzerine Bir Araştırma. Muhasebe ve Denetime Bakış, 24(72), 125-144.
• Arslan M. & Biniş M. (2016). Türk Vergi Sisteminde Tebligat Ve Elektronik Tebligat. Yönetim Ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 14(1), 300-317.
• Arslan, E., & Artık, M. B. (2023). Muhasebe Meslek Mensuplarının Muhasebede Dijitalleşmeye Geçmelerini Etkileyen Faktörlerin Gri İlişkisel Analiz İle Tespit Edilmesi. Muhasebe ve Denetime Bakış, 23(70), 307-326.
• Aydoğan E. (2017). Elektronik Beyanname Sözleşmesinin Mükellef Tarafından İptal Edilmesi. Mali Çözüm Dergisi, Eylül-Ekim 2017, 203-208.
• Allahverdi, M., & Kuzucu, S. C. (2017). Azerbaycan Vergi Sistemi’nin E-Dönüşüm Süreci ve Vergi Gelirlerine Etkisi. Uluslararası Sosyal ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(7), 83-95.
• Admiş, Ö. (2019). Türkiye’de Elektronik Devlet Uygulamalarının Vergilendirme İşlemlerine Yansımaları. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Aydın Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
• Çakıroğlu, M. (2021). Uluslararası Pazara Giriş Stratejilerinin Çok Kriterli Karar Verme Yöntemlerine Göre İncelenmesi: Türkiye Örneği. (Doktora Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Çelebi, B. (2018). E-Devlet ve E-Maliye Kapsamında Gelir İdaresi Başkanlığı Projeleri. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dicle Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Diyarbakır.
• Cenikli, E. ve Şahin, D. (2013). Türk Gelir İdaresinde Otomasyon Projeleri. Journal of Internet Applications and Management, 4 (1), 37-52.
• Çetin, G. (2010). Bilişim Teknolojilerindeki Gelişmelerin Vergilemede Kayıt Düzeni Ve Denetim Uygulamalarına Etkisi. Ekonomi Bilimleri Dergisi, 2(1), 79-86.
• Dede, A. (2024). Dijital Vatandaşlığın Dokuz Boyutu ve E-Devlet Uygulamaları. EKEV Akademi Dergisi, (97), 15-27.
• Erol, Y. (2019). Stratejik Yönetimde SWOT Analizi ve Bir İşletmede Uygulanması, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Kültür Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Gelirler Genel Müdürlüğü (2004). Faaliyet Raporu, Maliye Bakanlığı, Ankara.
• Glick, B. (2022). UK government promises £1bn savings from latest digital strategy. [Erişim Tarihi: 31.10.2024, https://www.computerweekly.com/news/252521307/UK-government-promises-1bn-savings-from-latest-digital-strategy /]
• Gül, H. (2002) Kamu Kuruluşlarında Elektronik Hizmetlerin Yaygınlaştırılması (E-Devlet), Maliye Dergisi, 141, 1-33. Karaca, H., & Gümüş, A. (2023). Dijital Dönüşümde Muhasebe Meslek Mensuplarının Yaşadığı Sorunlar Ve Çözüm Önerileri: Nitel Bir Araştırma. Muhasebe ve Denetime Bakış, 23(70), 289-306.
• Memiş, M. Ü., Çürük, T., Ünal, Y., (2019). Elektronik Uygulamaların Vergi Denetimine Etkisi: Denetimin Tarafları Üzerine Bir Araştırma, Maliye Dergisi, 176, 474-504.
• Merter, M. E. (2016). Ülkemizde E-Beyanname Uygulamasının Vergi Denetiminin Etkinliği Üzerindeki Etkisi. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(2), 51-74.
• Onursal, M. (2019). Elektronik Vergi Uygulamalarının Vergi Uyumuna Etkisi: Mali Müşavirler Üzerinde Bir Araştırma. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Özel, S., & Türkel, A. (2018). AHP yöntemi kullanarak ERP sistemlerinin karşılaştırılması ve uygun sistemin belirlenmesi. Marmara Fen Bilimleri Dergisi, 30(3), 305-317.
• Özgen, F. B. (2008). İnternet – Bilgisayar Teknolojilerinin Önemi Ve Türkiye'de E-Vergilendirme Sistemi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21, 195-214.
• Pinho, C., J., & Macedo, M., I., (2008). Examining the antecedents and consequences of online satisfaction within the public sector: The case of taxation services, Transforming Government: People, Process and Policy, 2 (3), 177-193.
• Pinho, C.J., Macedo, M.I., & Monteiro, P.A. (2007). The impact of online SERVQUAL dimensions on certified accountant satisfaction The case of taxation services. EuroMed Journal of Business, 2(2), 154-172.
• Saaty, T. L. (1986). Axiomatic foundation of the analytic hierarchy process. Management science, 32(7), 841-855.
• Sağlamyürek, H. N. (2018). TCDD Yük ve Yolcu Taşımacılığının AHP Yöntemi ile Modellenmesi,(Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Erzincan Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzincan.
• Sandalcı, U. (2021). Mükelleflerin E-Maliye Uygulamaları Tercihinde Etkili Olan Faktörlerin İkili Lojistik Regresyon ile Analizi. Bingöl Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5 (1), 193-224.
• Stević, Ž., Pamučar, D., Puška, A., & Chatterjee, P. (2020). Sustainable supplier selection in healthcare industries using a new MCDM method: Measurement of alternatives and ranking according to COmpromise solution (MARCOS). Computers & industrial engineering, 140, 106231.
• Taytak, M., & Vural, K. (2019). Bilişim Sistemlerindeki Gelişmelerin Türkiye'de E-Vergi Uygulamaları Üzerine Yansımaları Ve Değerlendirilmesi. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 56(647), 65-100.
• Tektüfekçi, F. (2018). Türkiye’de E- Dönüşüm Sürecinde Elektronik Belge Ve Defter Kontrolü İle Denetimi Üzerine Bir İnceleme, İzmir Katip Çelebi Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(1), 101-119.
• Tolkun, S. (2021). Türk Vergi Sisteminde Dijital Dönüşüm ve Vergi Güvenliğinin Etkinliği Üzerindeki Rolü: Ampirik Bir Araştırma. (Doktora Tezi). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Uğur, A. A. & Çütcü, İ. (2009). E-Devlet ve Tasarruf Etkisi Kapsamında VEDOP Projesi. Sosyal ve Beşerî Bilimler Dergisi, 1 (2), 1-20.
• Ürel, G. (2012). Vergi usul kanunu uygulaması. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Üstünol Y., N. (2019). SWOT Analizinin Bulanık Analitik Hiyerarşi Süreci İle Sayısallaştırılması Üzerine Bir Uygulama, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hatay Mustafa Kemal Üniversitsi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Hatay.
• Yenigün, R. (2020). RFID Kütüphane Sistem Bileşenlerinin AHP Yöntemiyle Seçimi, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Amasya Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Amasya.
• Yereli, A. B., & Şahin, I. F. O., (2020). Vergi Otomasyon Sisteminin Yapay Zekâ İle Etkileşimi, Vergi Sorunları Dergisi, 378, 9-16.