2008-2017 Yılları Arasında Sosyobilimsel Konulara İlişkin Yapılan Çalışmaların İncelenmesi

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 1, 16 - 36, 30.01.2020

Cansu Özcan , Fitnat Kaptan

Öz

Eğitim sisteminde
fen eğitiminin amacı, öğrencilerin bilgi, değer, tutum ve becerilerin daha
işlevsel bir amaçla oluşturulmasıyla, problem çözme becerilerinin gelişimine
katkı sağlamaktır. Bunu gerçekleştirmek adına, öğrencilerin sosyobilimsel
konular hakkında tartışma ve karar verme becerilerinin öne çıkarılması
gerekmektedir. Çalışma bu boyutuyla düşünüldüğünde, Fen Bilimleri öğretim
programının vizyonu olan, fen okuryazarı birey yetiştirme hedefinde
sosyobilimsel konuların incelenmesi son derece önemlidir (Zeidler, Sadler,
Simmons, & Howes, 2005). Bu çalışmada, sosyobilimsel konularla ilgili
yapılan araştırmaların ilk olarak dokuman incelemesi yapılmış sonrasında elde
edilen verilerin analizinde, betimsel analizden yararlanılmıştır. Bu bağlamda,
örneklem 2008-2017 yılları arasında yürütülen erişime açık tez ve makalelerin
ölçüt kriterlerine göre seçilmesiyle tamamlanmıştır. İncelenen çalışmalarda,
örneklem olarak öğretmen adaylarının seçildiği; sosyobilimsel konular hakkında
en fazla işlenen temaların argüman ve bilgi düzeyi olduğu saptanmıştır.
Çalışma sonucunda, incelen çalışma bulgularında genellikle sosyobilimsel
konulara ilişkin bilgi düzeyinin düşük olduğu bulunmuştur. Tüm bulgular elde
edilmesi neticesinde, program ögelerine göre önerilere yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

sosyobilimsel konular, sosyobilimsel konuların öğretimi

Kaynakça

• Bu çalışmada incelenen tez ve makalelerin kaynaklarıAl, S. (2015). Pre-servıce scıence teachers’ perceptıons of socıoscıentıfıc ıssues: global warmıng as a case. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. (UT10)Baltacı, S. (2013). Fen ve teknoloji öğretmen adaylarının sosyobilimsel bir konudaki (gdo’lu besinler) öğretim öz yeterlilikleri ve bu yeterliliklerin epistemolojik ı̇nançlar ı̇le ı̇lişkileri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitü, Bolu. (UT7)Cansız, N. (2014). Developing preservice science teachers' socioscientific reasoning through socioscientific issues-focused course. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. (UT9)Cebesoy, B.Ü. ve Dönmez-Şahin, M. (2013). Fen bilgisi öğretmen adaylarının sosyobilimsel konulara yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. M.Ü Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 37(37), 100-117. (UM2)Cinici, A. (2016) Balancing the pros and cons of GMOs: socio-scientific argumentation in pre-service teacher education, International Journal of Science Education, 38:11, 1841-1866. (UM3)Cook, K. L. (2012). Can we really make a difference? Exploring pre-service teachers’ experience wıth socio-scientific issues aiming for democratic participation in science. Doctor of Philosophy Thesis, Indiana University, Indiana. (UAT1)Demiral, Ü. (2014). Fen bilgisi öğretmen adaylarının sosyobilimsel bir konudaki argümantasyon becerilerinin eleştirel düşünme ve bilgi düzeyleri açısından incelenmesi: GDO örneği. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Trabzon. (UT8)Eş, H., Işık Mercan, S , Ayas, C . (2016). Türkiye için yeni bir sosyo-bilimsel tartışma: Nükleer ile yaşam. Turkish Journal of Education, 5 (2), 47-59. (UM4)Harman, G., Çökelez, A . (2017). Okul öncesi öğretmen adaylarının kimya, fizik ve biyoloji kavramlarına yönelik metaforik algıları. Eğitim Bilimleri Dergisi, 46 (46), 75-95. (UM6)Iordanou, K., & Constantinou. C. P. (2014). Developing pre-service teachers’ evidence-based argumentation skills on socio-scientific issues. Learning & Instruction, 34, 42-57. (UAM3)İşbilir, E. (2010). Investigating pre-service science teachers’s quality of written argumentations about socioscientific ıssues in relation to epistemic beliefs and argumentativeness. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara. (UT2)Karahan, E. (2017). Case studies of secondary school teachers designing socioscientific ıssues- based ınstruction and their students’ socioscientific reasoning. Doctor of Philosophy Thesis, Unıversıty Of Mınnesota, ABD. (UAT2)Keast, S., & Marangio, K. R. (2015). Values and knowledge education (VaKE) in teacher education: Benefits for science pre-service teachers when using dilemma stories. In Y. Suan (Ed.), The XVI International Organisation for Science and Technology Education Symposium (IOSTE BORNEO 2014) (Vol. 167, pp. 198 - 203). (UAM4)Kutluca, A. Y. (2012). Fen ve teknoloji öğretmen adaylarının klonlamaya ilişkin bilimsel ve sosyobilimsel argümantasyon kalitelerinin alan bilgisi yönünden incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu. (UT6)Kutluca, A. Y., Aydın, A . (2017). Fen bilgisi öğretmen adaylarının öz-yeterlik inançlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi: oluşturmacı öğretimin etkisi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16 (1), 217-236. (UM5)Muğaloğlu, E., Küçük, Z. , Güven, D. (2016). Pre-service science teachers’ self-efficacy beliefs to teach socio-scientific ıssues. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29 (1), 95-110. (UM8)Nuangchalerm, P. (2009). Development of socioscientific issues-based teaching for preservice science teachers. Journal of Social Sciences, 5(3): 239-243. (UAM1)Öztürk, N., (2011). Fen bilgisi öğretmen adaylarının sosyobilimsel konulara ilişkin kritik düşünme yeteneklerinin, epistemolojik inançlarının ve üstbilişsel farkındalıklarının incelenmesi: Nükleer enerji santralleri örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. (UT3)Robertshaw, B. & Campbell, T. (2013). Constructing arguments: Investigating pre-service science teachers’ argumentation skills in a socio-scientific context. Science Education International, 24(2), 195- 211. (UAM2)Sıbıç, O. (2017). Preservıce scıence teachers’ vıews towards socıoscıentıfıc ıssues and socıoscıentıfıc ıssue- based ınstructıon. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknı̇k Ünı̇versı̇tesı̇, Fen Bı̇lı̇mlerı̇ Enstı̇tüsü, İstanbul. (UT12) Soysal, Y. (2012). Sosyobilimsel argümantasyon kalitesine alan bilgisi düzeyinin etkisi: genetiği değiştirilmiş organizmalar. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu. (UT5)Sönmez, A., & Kılınç, A. (2012). Preservice science teachers’ self-efficacy beliefs about teaching GM Foods: The potential effects of some psychometric factors. Necatibey Journal of Science and Mathematics Education, 6(2), 49-76. (UM1)Topçu, M. S. (2008). Fen öğretmen adaylarının sosyobilimsel konular hakkındaki kritik düşünme yetenekleri ve bu yetenekleri etkileyen faktörler. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. (UT1)Turan, B. (2012). İlköğretim öğretmen adaylarının bilimsel düşünme alışkanlıklarının, sosyabilimsel konular kullanılarak belirlenmesi ve karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon. (UT4)Türkmen, H., Pekmez, E., Saglam, M . (2017). Fen Öğretmen Adaylarının Sosyo-Bilimsel Konular Hakkındaki Düşünceleri. Ege Eğitim Dergisi, 18 (2), 448-475. (UM7)Yapıcıoğlu, A. E. (2016). Fen bilimleri öğretmen eğitiminde sosyobilimsel durum temelli yaklaşım uygulamalarının etkililiğine yönelik bir karma yöntem çalışması. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. (UT13)Yolagiden, C. (2017). Öğretmen adaylarının fen öğrenme becerisi, fen okuryazarlığı ve sosyobilimsel konulara yönelik tutumları arasındaki ilişkisinin araştırılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Kahramanmaraş. (UT11)Yararlanılan kaynaklar Albe, V. (2008). Students’ positions and considerations of scientific evidence about a controversial socioscientific issue. Science & Education, 17(8-9), 805-827. Bal, Ş., Samancı, N. K. & Bozkurt, O. (2007). University students’ knowledge and attitude about genetic engineering. Eurasia Journal of Mathematics, Science & Technology Education, 3(2), 119-126. Barsch, J. R. (1996). Barsch Learning Style Inventory. Academic Therapy Publication. Novato, CA: USA. Cebesoy, B.Ü. ve Dönmez-Şahin, M. (2013). Fen bilgisi öğretmen adaylarının sosyobilimsel konulara yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. M.Ü Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 37(37), 100-117. Çepni, S., Ayvacı, H. Ş. ve Bacanak, A. (2006). Fen eğitimine yeni bir bakış: Fen-Teknoloji- Toplum. Ankara: Pegem. Demir, B. ve Düzleyen, E. (2012). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin gdo bilgi düzeylerinin incelenmesi. X. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi. 27-30 Haziran 2012, Niğde. Demirel, Ö. (2017). Kuramdan uygulamaya eğitimde program geliştirme. Ankara: Pegem Akademi. Dolan, T., Nichols, B., & Zeidler, D. (2009). Using socio-scientific ıssues in primary classrooms. Journal of Elementary Science Education, 21, 1-12.Eş, H, Işık Mercan, S , Ayas, C . (2016). Türkiye için yeni bir sosyo-bilimsel tartışma: Nükleer ile yaşam. Turkish Journal of Education, 5 (2), 47-59. Evren, A. ve Kaptan, F. (2014). Fen eğitiminde sosyobilimsel durum temelli öğretim and önemi. EAB 2014 VI. Uluslararası Eğitim Araştırmaları, 5-8 Haziran 2014 (s. 389-402). Ankara: Hacettepe Üniversitesi.Forbes, C. T. ve Davis, E. A. (2008). Exploring preservice elementary teachers’ critique and adaptation of science curriculum materials in respect to socioscientific issues. Science & Education, 17, 829-854. Genç, M. & Genç, T. (2017). Türkiye’de sosyo-bilimsel konular üzerine yapılmış araştırmaların içerik analizi. E – Kafkas Eğitim Araştırmaları Dergisi, 4(2), 19-26. Harman, G, Çökelez, A. (2017). Okul öncesi öğretmen adaylarının kimya, fizik ve biyoloji kavramlarına yönelik metaforik algıları. Eğitim Bilimleri Dergisi, 46 (46), 75-95. Hodson, D. (2003). Time for action: science education for an alternative future. International Journal of Science Education, 25, 645–670Hughes, G. 2000. Marginalization of socioscientific material in science–technology– society science curricula: some implications for gender inclusivity and curriculum reform. Journal of Research in Scıence Teachıng, 37(5): 426–440. Iordanou, K., & Constantinou. C. P. (2014). Developing pre-service teachers’ evidence-based argumentation skills on socio-scientific issues. Learning & Instruction, 34, 42-57. İşbilir, E., Ertepınar, H. ve Çakıroğlu, J. (2012). Fen bilgisi öğretmen adaylarının sosyo-bilimsel konular hakkındaki bilimsel tartışmalarının epistemik inanışları açısından incelenmesi. X. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, 27-30 Haziran 2012, Niğde.Keast, S., & Marangio, K. R. (2015). Values and knowledge education (VaKE) in teacher education: Benefits for science pre-service teachers when using dilemma stories. In Y. Suan (Ed.), The XVI International Organisation for Science and Technology Education Symposium (IOSTE BORNEO 2014) ( pp. 198 - 203). Amsterdam Netherlands: Elsevier.Kolsto, S. D. (2001). 'To trust or not to trust,…'-pupils' ways of judging information encountered in a socio-scientific issue. International Journal of Science Education, 23(9), 877-901.Kolsto, S.D. (2006). Patterns in students’ argumentation confronted with a risk-focused socio-scientific issue. International Journal of Science Education, 28(14), 1689- 1716. Kutluca, A, Aydın, A . (2017). Fen bilgisi öğretmen adaylarının öz-yeterlik inançlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi: oluşturmacı öğretimin etkisi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16 (1), 217-236.Lee, H., Abd‐El‐Khalick, F., ve Choi, K. 2006. Korean science teachers‟ perceptions of the ġntroduction of socio‐scientific issues into the science curriculum. Canadian Journal of Math, Science and Technology Education, 6(2), 97-117. Lee, H., & Witz, K.G. ( 2009). Science teachers’ inspiration for teaching socio-scientific issues: Disconnection with reform efforts. International Journal of Science Education, 31, 931-960Mertens, T. R., & Hendrix, J. R. (1990). The popular press, scientific literacy in human genetics, and bioethical decision-Making. School Science & Mathematics, 90(4), 317-322.Muğaloğlu, E, Küçük, Z , Güven, D . (2016). Pre-service science teachers’ self-efficacy beliefs to teach socio-scientific ıssues. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29 (1), 95-110.Nuangchalerm, P. (2009). Development of socioscientific issues-based teaching for preservice science teachers. Journal of Social Sciences, 5(3): 239-243Özdemir, N. ve Çobanoğlu, E. O. (2008). Türkiye’de nükleer santrallerin kurulması ve nükleer enerji kullanımı konusundaki öğretmen adaylarının tutumları. [Prospective teachers’ attitudes towards the use of nuclear energy and the construction of nuclear plants in Turkey] Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34, 218-232.Öztürk, N. (2011). Investigating pre-service science teachers’ informal reasoning, epistemological beliefs and metacognitive awareness regarding socioscientific issues: a case for nuclear power plant construction. Master’s thesis, Middle East Technical University, Ankara. Qin, W. & Brown, J.L. (2007). Public reactions to information about genetically engineered foods: Effects of information formats and male/female differences. Public Understanding of Science 16(4), 471–488. Pedersen, J. ve Türkmen, H. (2005). Pre-service teachers’ knowledge and perceptions of social issues. STS Today, 17(2), 2-12.Pedretti, E. (1999). Decision making and sts education: exploring scientific knowledge and social responsibility in schools and science centers through an issue-based approach. Journal of School Science and Mathematics, 99(4), 174-181. Ratcliffe, M. ve Grace, M. (2003). Science education for citizenship: Teaching socio-scientific ıssues. Maidenhead: Open University Press.Robertshaw, B. & Campbell, T. (2013). Constructing arguments: Investigating pre-service science teachers’ argumentation skills in a socio-scientific context. Science Education International, 24(2), 195- 211. Sadler, T. D. (2004a). Informal reasoning regarding socioscientific issues: A critical review of research. Journal of Research in Science Teaching, 41(5), 513-536. Sadler, T. D. (2004b). Moral and ethical dimensions of socioscientific decision- making as integral components of scientific literacy. The Science Educator, 13, 39-48. Sadler, T. D. (2011). Situating socio-scientific issues in classrooms as a means of achieving goals of science education. In Sadler, T. D. (Ed.), Socio-scientific issues in the classroom: Teaching, learning, and research (pp. 1-9). The Netherlands: Springer. Sadler, T. D., Chambers, F. W., & Zeidler, D.L. (2004). Student conceptualisations of the nature of science in response to a socio-scientific issue. International Journal of Science Education, 26(4), 387–409.Sadler, T. D., & Zeidler, D. L. (2005). The significance of content knowledge for informal reasoning regarding socioscientific issues: Applying genetics knowledge to genetic engineering issues. Science Education, 89(1), 71-93. Soysal, Y. (2012). Sosyobilimsel argümantasyon kalitesine alan bilgisi düzeyinin etkisi: genetiği değiştirilmiş organizmalar. Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu. Sönmez, A. (2011). Fen ve teknoloji öğretmen adaylarının GDO’lu besinler hakkındaki bilgileri, risk algıları, tutumları ve böyle bir konunun öğretimine yönelik öz yeterlilikleri. Yüksek Lisans Tezi, Ahi Evran Üniversitesi, Kırşehir. Uzunkol, E. (2012). Sınıf öğretmeni adaylarının genetiği değiştirilmiş organizmalara (GDO) ilişkin algılarının metaforlar aracılığıyla analizi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 1 (4), 94-101.Wu, Y. T. & Tsai, C. C. (2007). High school students’ informal reasoning on a socioscientific issue: Qualitative and quantitative analyses. International Journal of Science Education, 29(9), 1163-1187. Yager, R. E. (1996). History of science/technology/society as reform in the United States. In R E Yager (eds). Science/Technology/Society: As reform in science education. Albany: State University of New York Press. Yapıcıoğlu, A.E. ve Kaptan, F. (2017). Sosyobilimsel konu temelli öğretim yaklaşımı uygulamalarının etkililiğine yönelik bir karma yöntem çalışması, Eğitim ve Bilim, 42 (192), 113-137.Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin. Zeidler, D. L. (2001). Standard F: Participating in program development. E. Siebert & W. Mcintosh (Eds.), Pathways to the Science Standards: College Edition (pp. 18-22). Arlington: VA National Science Teachers Association. Zeidler, D. L. (2014). Socioscientific issues as a curriculum emphasis: Theory, research and practice. In: N. G. Lederman & S. K. Abell (Eds.), Handbook of research on science education (pp. 697–726). New York: Routledge.Zeidler, D. L., & Keefer, M. (2003). The role of moral reasoning and the status of socioscientific issues in science education: Philosophical, psychological and pedagogical considerations. In D. L. Zeidler (Ed.), The role of moral reasoning and discourse on socioscientific issues in science education (pp. 7-38). The Netherlands: Kluwer Academic Press. Zeidler, D. L. & Nichols, B. H. (2009). Socioscientific ıssues: Theory and Practice. Journal of Elementary Science Education, 21(2), 49-58.Zeidler, D. L., & Sadler, T. D. (2008a). The role of moral reasoning in argumentation: Conscience, character and care. In S. Erduran & M. Pilar Jimenez-Aleixandre (Eds.), Argumentation in science education: Perspectives from classroom-based research (pp. 201-216). The Netherlands: Springer Press. Zeidler, D. L., Walker, K. A., Ackett, W. A. and Simmons, M. L. (2002). Tangled Up İn Views: Beliefs İn The Nature Of Science And Responses To Socioscientific Dilemmas. Science Education, 86, 343-367.