MİLLİ SARAYLAR ALTIN VARAK ATÖLYESİ VE II. MAHMUD TABLOSU ÇERÇEVESİNİN RESTORASYONU

Yıl 2021, Sayı: 20, 137 - 145, 04.08.2021

Arzu Kural

Öz

Altın varak, hem dünyada hem de ülkemizdeki saray, köşk ve kasırların dış mekânlarında metal yüzeyler olan kubbe, alem, korkuluklar ve apliklerde; iç mekânlarda ise tavan ve duvar kalemişi süslemelerinde; ana iskeleti ahşap olan taşınabilir masa, koltuk ve sandalye takımlarında; ayna, hat ve tablo çerçeveleri ile kornişler gibi birçok alanda süsleme olarak kullanıl-mıştır. Bu eserlerde bitkisel motiflerden akantus, defne yaprağı, gül ve çiçek; hayvansal motiflerden kartal, kaplumbağa ve kuş çeşitlerinin yanı sıra müzik aletleri; kılıç, top, tüfek, mızrak gibi silahlar; istiridye ve inci motifleri mobilyalar üzerinde sitilize edilmiştir. Osmanlı Devleti’nin simgesi olan tuğranın da eser süslemelerinde sıklıkla kullanıldığı görülmektedir.
Varaklı eserler, ani iklimsel değişikliklerden kolaylıkla etkilenebilmektedir. Dış mekânlarda tercih edilen yağ bazlı varak tekniği; alemler, korkuluklar, aplikler gibi alanlarda kullanılmakta olup yağmur, kar, güneş ve deniz tuzundan zarar görürler. İç mekânlarda ise mat görünüm istenen yüzeylerde yağ bazlı varak tekniği ve parlak görünüm istenen yerlerde klasik su bazlı varak tekniği ile yapılmış olup ana iskeleti ahşap olan eserler, bulundukları alandaki nem, rutubet ve durağan havadan etki-lenebilmektedir. Durağan hava; mantar, küf, böceklenme ve ahşabın ek yerlerinde açılmalara da sebebiyet verebilmektedir. Bu nedenle sergi alanlarında hava, ısı ve nemi ayarlayan cihazların bulundurulması, eserlerin kalorifer ve klima benzeri ısıtı-cılardan uzakta sergilenmesi ve güneş ışınlarından korunması gerekmektedir. Doğal havalandırma da önemli bir unsurdur.
Bu çalışmada, altın varaklı eserlerin restorasyonunda kullanılan klasik su bazlı varak, yağ bazlı varak, kumlama, lake, is boya ve gümüş varak tekniklerinin uygulanma detayları açıklanacak ve bir eser örneği üzerinden restorasyon aşaması hakkında bilgi verilecektir.

Anahtar Kelimeler

Altın Varak, Atölye, Saray Restorasyonu, Tarihi Eser, Milli Saraylar, Bolo, Klasik Su Bazlı Varak

Kaynakça

• Kural, Arzu. Restoratör, Altın Varak Atölyesi Sorumlusu, Millî Saraylar.