BEYKOZ MECİDİYE KASRI’NIN KİTÂBESİNE AİT GÖZLEMLER

Yıl 2021, Sayı: 21, 48 - 59, 22.12.2021

Ali Rıza Özcan

Öz

Öz

Kitâbeler, yazıldıkları dönemin tarihine ışık tutmanın yanında dilini ve sanatını da yansıtan vazgeçilmez vesikalardır.
İstanbul, tarihî eserlerini süsleyen kitâbeleriyle dünya üzerindeki en zengin şehirlerden biridir.
Beykoz Mecidiye Kasrı, İstanbul’un Beykoz ilçesinde yer alan tarihî bir kasırdır. Boğaziçi’ndeki en eski saray yapılarından
biri sayılan Beykoz Mecidiye Kasrı, Dolmabahçe ve Beylerbeyi saraylarından önce inşa edilmiştir. Ayrıca bu kasır,
Boğaziçi’nin ilk kâgir ve yeni üslûpta inşa edilmiş yapısı olup Batılılaşma dönemi Osmanlı mimarlığının bir örneğidir.
Kasrın kitâbesinin metni, dönemin önemli şairlerinden biri olan Zîver Paşa’ya aittir. Kitâbenin metninde Sultan Abdülmecid’e
ithaf edilen övgülerden sonra Kavalalı Mehmed Ali Paşa’nın vefatı ve kasrın Said Paşa tarafından tamamlanması
sanatlı sözlerle ifade edilmiştir.
Tarihî süreçte kırılarak parçalara ayrılan kitâbe, 2019 yılında Dolmabahçe Sarayı restorasyon ekibi tarafından tamir
edilmiş, kırılan mermer parçalar bir araya getirilerek kitâbe tamamlanmıştır. Eksik kısımlara mermer parçalar ilave edilmiş,
kırılma sebebiyle hasar gören kitâbenin harfleri mevcut metne uygun olarak eklenmiştir. Restorasyonda eksik harfler,
kitâbede yer alan harflerin kalıpları kullanılarak usta bir hakkâk ve ta’lik yazı uzmanı olan bir hattatın nezaretinde
tamamlanmıştır.

Abstract
Inscriptions are indispensable documents that shed light on, as well as reflect the language and art of the period in
which they were written. Istanbul is one of the richest cities in the world with inscriptions adorning its historical artifacts.
Beykoz Mecidiye Pavilion is a historical pavilion located in the Beykoz district of Istanbul. Considered one of the oldest
palace structures on the Bosphorus, Beykoz Mecidiye Pavilion was built before the Dolmabahçe and Beylerbeyi palaces.
In addition, this pavilion is the first masonry building constructed in the new style on the shores of the Bosphorus and an
example of Ottoman architecture in the Westernization period.
The text on the inscription at the pavilion belongs to Zîver Pasha, one of the important poets of the period. In the text
of the inscription, after praises made to Sultan Abdülmecid, the death of Muhammad Ali Pasha of Egypt and the completion
of the pavilion by Said Pasha were expressed with artistic words.
The inscription, which was broken into pieces in the historical process, was repaired by the Dolmabahçe Palace restoration
team in 2019, the broken marble pieces were brought together and the inscription was completed. Marble pieces
were added to the missing parts, and the letters of the inscription, which were damaged due to breakage, were completed
according to the existing text. During the restoration, the missing letters were completed by using the mold of the letters
on the inscription under the supervision of a master calligrapher who is an expert in engraving and ta’liq script.

Anahtar Kelimeler

Beykoz Kasrı, Kitabe, Hat, Celî Ta’lîk, Restorasyon, Sultan Abdülmecid, Ziver Paşa, Kadıasker Mustafa İzzet Efendi, Kavalalı Mehmed Ali Paşa

Kaynakça

• AKSOY Hasan, “Zîver Paşa”, TDV. İslâm Ansiklopedisi, C. 44, Ankara, 2013, s.474-475
• ALPARSLAN Ali, “Kitabe”, TDV. İslam Ansiklopedisi, C.26, Ankara 2002, s. 76-81.
• ARTAN Tülay, “Beykoz Kasrı”, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, Kültür Bakanlığı ve Tarih Vakfı Ortak Yayını, C. 2., İstanbul, 1994, s.199-200.
• GÜN Fahrettin, Beykoz Mecidiye Kasrı, TBMM Milli Saraylar Yayını, İstanbul, 2017
• ÖDEKAN Ayla, “Beykoz Kasrı”, TDV. İslâm Ansiklopedisi, 6. Cilt, 1992, s. 67-68.
• ÖZCAN Ali Rıza, İstanbul’un Yüz Kitabesi, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür AŞ. Yayınları, İstanbul, 2011.
• RADO Şevket, Türk Hattatları, İstanbul, trhsz.
• Galitekin, Ahmed Nezih. Beykoz Kitâbeleri. Cilt 1. İstanbul: Beykoz Belediyesi Kültür Yayınları, 2008, 168-169.
• Koçu, Reşad Ekrem. “Beykoz Kasrı”, İstanbul Ansiklopedisi. Cilt 5, İstanbul: Hüsnütabiat Matbaası, 1961: 2659.
• Pakalın, M. Zeki. “Beykoz Kasrı”, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü. Cilt 1, İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 1993: 215-216.