YILDIZ SARAYI’NDA BAŞLAYAN DİPLOMATİK HEDİYELEŞMELER IŞIĞINDA TÜRK-JAPON DOSTLUĞU

Yıl 2024, Sayı: 27, 37 - 71, 24.12.2024

Ömür Tufan

Öz

19. yüzyılda ekonomik, askerî, siyasi ve kültürel olarak Asya’nın yükselen bir değeri hâline gelen Japonya, bütün
dünyanın dikkatini üzerine çekmiştir. Sultan II. Abdülhamid (1876-1909), şehzadeliği döneminde Japonya ve Japon
halkına yönelik sevgi ve sempatisini saray çevresinde her fırsatta dile getirmiş, tahta geçtikten sonra da Japonya’ya olan
ilgi ve merakı artarak devam etmiştir. İstanbul’a gayriresmî ziyarette bulunan Japon heyetlerini Yıldız Sarayı’na davet edip
onlarla tanışmış, çok merak ettiği Japonya ve Japon İmparatoru Meiji hakkında bilgi almıştır. Sultan II. Abdülhamid,
Japonya ile Osmanlı İmparatorluğu arasında resmî temasların başlatılmasında önemli bir rol oynamıştır. Onun kişisel
çabalarıyla 1887 yılında Japonya Türkiye’ye ilk resmî heyetini göndermiştir. Bu heyete İmparator Meiji’nin akrabası olan
Prens Akihito Komatsu başkanlık etmiş ve beş kişilik maiyetiyle birlikte İstanbul’u ziyaret etmiştir. Sultan Abdülhamid,
Prens Akihito Komatsu ve beraberindekileri Yıldız Sarayı’nda kabul etmiş ve onurlarına bir ziyafet vermiştir. 1888’de Japon
İmparatoru Meiji’nin dostluk içerikli mektubu ile Japonya’nın en büyük nişanı, Sultan II. Abdülhamid’e diplomatik hediye
olarak takdim edilmiştir. Böylece Türk-Japon dostluğu, Yıldız Sarayı’nda Sultan II. Abdülhamid’in özel gayretleriyle en üst
seviyede başlamıştır. Akabinde karşılıklı hediyelerle bu dostluk pekiştirilmiştir. Japon İmparatoru’na dostluk ziyareti için
gönderilen 609 mürettebatlı Ertuğrul Fırkateyni, dönüş yolunda fırtınaya yakalanıp batmıştır. Bu elim deniz kazasından
sonra Türk ve Japon dostluğu, duygusal ve kalıcı bir gönül dostluğuna dönüşmüştür.

Anahtar Kelimeler

Sultan II. Abdülhamid, İmparator Meiji, Ertuğrul Fırkateyni, Akihito Komatsu, Kushimoto, Yıldız Sarayı, Büyük Krizantem Nişanı, Oshima, Japonya, Türkiye, Osmanlı

Kaynakça

• I. Arşiv Belgeleri
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA)
• Yıldız Parekende Evrakı Askeri Maruzat (Y.PRK-ASK)
• Yıldız Mütenevvi Maruzat (Y.M.TV)
• II. Kaynak Eserler
• Esenbel, Selçuk. “Yüzyılın Sonunda İstanbul’da Bir Japon Romantik: Yamada Torajiro ve Pera’nın ‘Japon Mağazası’ Nakamura Shoten”, Hilâl ve Güneş İstanbul’da Üç Japon. Haz. Erdal Küçükyalçın, Miyuki Aoki Girardelli, Selçuk Esenbel. Çev. İnan Öner, Melis Şeyhun. İstanbul: Suna ve İnan Kıraç Vakfı İstanbul Araştırmaları Enstitüsü, 2010: 13-68.
• Osmanoğlu, Ayşe. Babam Sultan Abdülhamid. İstanbul: Selis Kitapları, 2008.
• Millî Saraylar, Sultan II. Abdülhamid Kütüphane Koleksiyonu, Yıldız Albümleri. Ruyusuke, Asamî, v.d. Japon Sanatının 5000 Yılı, Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Topkapı Sarayı Müzesi, Promat Baskı Yayın San. Ve Tic. AŞ., İstanbul 2010.
• Şakir, Ziya. Sultan Hamit ve İmparator Mikado. İstanbul: Akıl Fikir Yayınları, 2009.
• Torajiro, Yamada. Japon Aynasından Resimli Türkiye Gözlemleri. Çev. Selçuk Esenbel. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2021.
• Tufan, Ömür. “Sultanların Japon Kültürü ile Tanışması ve Yamada Torajiro’nun Katkıları”, Hilâl ve Güneş İstanbul’da Üç Japon. Yay. Haz. Erdal Küçükyalçın, Miyuki Aoki Girardelli, Selçuk Esenbel. Çev. İnan Öner, Melis Şeyhun. İstanbul: Suna ve İnan Kıraç Vakfı İstanbul Araştırmaları Enstitüsü, 2010: 69-87.