II. ABDÜLHAMİD HAN FOTOĞRAF ALBÜMLERİ IŞIĞINDA YILDIZ SARAYI TARİHİ MOBİLYALARI

Yıl 2025, Sayı: 28, 209 - 233, 24.06.2025

Zeynep Adak

Öz

Osmanlı Devleti’nin son döneminde idari merkez olarak kullanılan Yıldız Sarayı, bünyesindeki yapılarla mimarlık ve sanat tarihi açısından büyük bir öneme sahiptir; aynı zamanda pek çok tarihî ve siyasi olaya da tanıklık etmiştir. Döneme ışık tutan en önemli kaynak ise Sultan II. Abdülhamid Han Fotoğraf Albümleri olmuştur. Bu makale, II. Abdülhamid döneminde Osmanlı saray kültürünün önemli bir unsuru olan Yıldız Sarayı'nın iç tefrişini, padişahın himayesinde oluşturulan fotoğraf albümleri aracılığıyla incelemektedir. II. Abdülhamid’in fotoğrafa duyduğu ilgi sayesinde oluşturulan ve günümüze ulaşan zengin fotoğraf koleksiyonu, sarayın mekânsal düzenlemeleri, mobilya tercihleri, Avrupa ve Osmanlı üslup sentezleri hakkında önemli ipuçları sunmaktadır. T.C. Milli Saraylar İdaresi Başkanlığı’na bağlanması sonrasında Yıldız Sarayı’nın müze oluşumu için oldukça titiz bir çalışma yürütülmüştür. Çalışmada tarihî fotoğraflardaki eserler tespit edilerek müzecilik anlayışına uygun olacak şekilde orijinal mekânlarına konulması sağlanmıştır. Bu makalede özellikle Küçük Mabeyn Köşkü başta olmak üzere farklı mekanlarda tespit edilmiş olan eserlere de yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Yıldız Sarayı , II.Abdülhamid Han , Küçük Mabeyn Köşkü , Fotoğraf , Yıldız Albümleri , Saray Mobilyası , Belgeli Mobilya , İç Mekan Tasarımı

HISTORICAL FURNITURE OF THE YILDIZ PALACE IN THE LIGHT OF ABDÜLHAMİD II HAN PHOTOGRAPHY ALBUMS

Öz

The Yıldız Palace, which served as the administrative center during the final period of the Ottoman Empire, holds significant importance in terms of architecture and art history with its complex of buildings, and it also witnessed numerous historical and political events. The most important source shedding light on the period is the Sultan Abdülhamid II Han Photography Albums. This article analyses the interior furnishing of Yıldız Palace, an important element of Ottoman palace culture during the reign of Sultan Abdülhamid II, through the photograph albums created under the patronage of the Sultan. The rich collection of photographs, which was created thanks to Abdülhamid II's interest in photography and has survived to the present day, provides important clues about the palace's spatial arrangements, furniture preferences, also European and Ottoman style syntheses. Meticulous effort has been made to establish Yıldız Palace as a museum after having been affiliated with the Republic of Türkiye Directorate National Palaces. In this study, artifacts in historical photographs are identified and placed in their original locations in accordance with the understanding of museology. The artifacts that have been identified in various locations, particularly the Küçük Mabeyn Mansion, are also included in this article.

Anahtar Kelimeler

Yıldız Palace , Sultan Abdülhamid II , Küçük Mabeyn Pavilion , Photography , Yıldız Albums , Palace Furniture , Documented Furniture , İnterior Design

Kaynakça

• References I. Archive Documents (BCA) Presidency of the Republic of Türkiye Directorate of State Archives.
• Directorate of National Palaces Sultan Abdülhamid II Library Collection.
• II. Reference Works and Researches Ağın, Ahmet. Saraylarımız. İstanbul: Tan Gazetesi ve Matbaası, 1965.
• Arıburun, Layıka Ney Ece. 19. Yüzyıl Osmanlı Saray Mobilyaları: Batılılaşma Etkisi ve Biçimsel Açıdan Yemek Kültüründeki Değişim Süreci, Doktora Tezi. 2012.
• Ateş, Barış. “Erkân-ı Harbiye Mektepleri”, Türk Maarif Ansiklopedisi, https://turkmaarifansiklopedisi.org.tr/erkan-i-harbiye- mektepleri#yazar-1.
• Batur, Afife. “Yıldız Sarayı”, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi. Cilt 7. İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları, 1994, 520-527.
• Bezirci, Pervin. Geçmişten Geleceğe Açılan Kapı: İstanbul Üniversitesi Merkez Kütüphanesi 2012-2020. İstanbul: Hiperyayın.
• Erdoğan, Sevgin. “İstanbul Saraylarında Adım Adım: Yıldız Sarayı”, Hayat Tarih Mecmuası. I/5 (1966): 38-47.
• Elemana, Halil, “Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi’nde (BOA) Bulunan Yıldız Sarayı İnşaatı, Tamiratı ve Tefrişatı İle İlgili Örnek Belgelerin Değerlendirilmesi”, Journal of Universal History Studies, 4/2 (2021): 229-250.
• Erkan, Davut. II. Abdülhamid`in İlk Mabeyn Feriki Eğinli Said Paşa` nın Hatıratı I-II. İstanbul: Bengi Yayınları, 2011.
• Georgeon, François. Sultan Abdülhamid. Çev. Ali Berktay. 2. Baskı İstanbul: İletişim Yayınları, 2012.
• Gülen, Salih. “II. Abdülhamid ve Fotoğraf ”. Devr-i Hamid. Ed. Mehmet Metin Hülagü, Şakir Batmaz, Gülbadi Alan. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Yayınları, 2011: 379-392.
• Koçışık, Dilruba. II. Abdülhamid’in Yıldız Sarayı: Mimari Mekânlar Ve Dönemin Fotoğraflardaki Temsili. Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, 2019.
• Sözen, Metin. “Dünyaya Açılan Milli Saraylarımızın Düşündürdükleri”, Mozaik. 2 (1997).
• Şen, Yusuf Murat. “Dolmabahçe Sarayı Fotoğraf Koleksiyonu ve Saray Fotoğrafçılığı”, 150. Yılında Dolmabahçe Sarayı Uluslararası Sempozyumu, I, 2006, 545-554.
• Tahsin Paşa. Yıldız Hatıraları. Haz. Ahmet Zeki İzgöer. İstanbul: İz Yayıncılık, 2015.
• Turan, Mustafa. 31 Mart Faciası. İstanbul: Üçdal Neşriyat, 1966.
• Türkmen, Zekeriya (Aktaran). “31 Mart Olayı’ndan Sonra Yıldız Evrakı Tedkik Komisyonunun Kuruluşu, Faaliyetleri ve Yıldız Sarayı’nın Araştırılması”. XIII. Türk Tarih Kongresi : Kongreye Sunulan Bildiriler, 4-8 Ekim 1999. Ankara: Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarih Kurumu, 2002, 559-577.
• Uşaklıgil, Halit. Ziya Saray ve Ötesi. I. İstanbul: İstanbul İnkılâp ve Aka Kitabevleri Kollektif Şirketi, 1981.