Skills Training for Vocational High School Students at Enterprises: School-Managed Child Labour

Yıl 2017, Cilt: 16 Sayı: 62, 74 - 82, 01.03.2017

Hasan Hüseyin Aksoy

Öz

Childhood is a historical status and the presumptions regarding child do not only have a legalaspect but they also have economic, social andpedagogical outcomes. While the legal perceptionof childhood is manifested in national and international legislation through the concepts such asrights of the children, security and best benefit ofthe child, access to right to education stands acomprehensive concept in terms of pedagogy. Oneof the most important obstacles to development ofthe children is the phenomenon of employment ofthe children in the environments and the underthe conditions that are not appropriate for themphysically, psychologically and pedagogically. Thestudents of vocational high schools, in the last yearof their education, work at enterprises under theterms and the conditions set by the enterprises. Itis called “skills training” in which the studentsreceive both practical and theoretical training.Besides, the legislation allows children at the ageof compulsory education to work at enterprisesunder the contracts of apprenticeship. Theemployment of children, either as students ofvocational schools or as apprentices, at the ageswhen they are still legally considered as children isa controversial issue. This study aims to provide acritical analysis of skills training -that is a model ofvocational development similar to apprenticeship,covering the children registered in the vocationalhigh-school programs- in the context of recentlyamended legislation on child labour and the rightto education. The legislation on vocational education and apprenticeship training has been amended several times since the adoption of the LawNo.3308 in 1986 that had regulated vocationalhigh-school education on a basis of dual model.The main trend of these amendments has been tomeet the needs of the economic system and theenterprises rather than protecting and regulatingthe childhood of the students and apprentices andtheir rights in relation to education and work aswell

Anahtar Kelimeler

Vocational education policy, skillstraining at enterprises, school-enterprise relationship, child labour

MESLEK LİSELERİ ÖĞRENCİLERİNİN İŞLETMELERDE BECERİ EĞİTİMİ: OKUL DESTEKLİ ÇOCUK İŞÇİLİĞ

Öz

Çocukluk tarihsel bir statüdür ve çocuk hakkındaki kabullerin hukuksal yanı dışında ekonomik, toplumsal ve pedagojik doğurguları bulunmaktadır. Çocukluğun hukuki kavranışı ulusal ve uluslararası yasalarda çocukların hakları, çocuğun güvenliği ve yüksek yararı gibi kavramlar ile kendini gösterirken, pedagojik bakımdan eğitim hakkına erişim önemli bir kapsayıcı kavram olmaktadır. Çocukların gelişimleri önündeki önemli engellerden biri fiziksel, psikolojik ve pedagojik olarak kendilerine uygun olmayan ortam ve koşullarda çalışmalarıdır. Meslek liselerinde eğitim gören öğrenciler esas olarak eğitimlerinin son yılında beceri eğitimi adı altında işyerlerinde işyerlerinin kural ve koşullarına bağlı olarak çalışmakta ve iş eğitimi ve teorik eğitimi birlikte almaktadırlar. Öte yandan, halen zorunlu eğitim çağında bulunan çocukların çıraklık sözleşmesi ile işyerlerinde çalış- masına olanak sağlanmaktadır. Bu durum, hukuken çocuk sayıldıkları yaşlarda olan mesleki eğitim kurumları öğrencileri ve çıraklık sözleşmesi yapan ve zorunlu eğitim çağında bulunan çocuklar açı- sından tartışmalı bir durum ortaya çıkarmaktadır. Bu çalışmada, çıraklık benzeri bir mesleki yetiştirme modeli olan ve mesleki ortaöğretim programlarında kayıtlı öğrencilerin katıldığı işletmelerde beceri eğitimi uygulaması ve bu konuda son yıllarda güncellenen mevzuatın çocuk emeği ve eğitim hakkı bağlamında eleştirel analizi amaçlanmıştır. Mesleki ortaöğretimi ikili modele dayalı olarak düzenleyen 3308 sayılı yasanın 1986 yılında kabulünden başlayarak çıraklık eğitimi ve mesleki eğitim mevzuatı defalarca değişime uğramıştır. Değişikliklerin ana eğilimi, öğrenci ve çırakların çocuklukları ve gerek eğitime ilişkin gerekse çalışma yaşamına ilişkin haklarından çok ekonomik sistem ve işyerlerinin gereksinmelerini karşılamaya dönük olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Mesleki eğitim politikası, işletmelerde beceri eğitimi, okul-işletme ilişkisi, çocuk işçiliği.

Kaynakça

• Postman N. “Çocukluğun Yokoluşu”. Çev. K. İnal. İmge, Ankara, 1995.
• Akyüz E. “Ulusal ve Uluslararası Hukukta Çocuğun Haklarının ve Güvenliğinin Korunması. MEB Yayınları. Ankara, 2000.
• Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi. BM Genel Kurulunda 20 Kasım 1989 tarihinde kabul edilmiş ve 2 Eylül 1990 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
• Cullen H. “The role of international law in the elimination of child labor.” The Procedural Aspects of International Law Monograph Series Volume 28. Martinus Nijhoff Publishers, Boston, 2007.
• Nesi G, Nogler L and Pertile M (Editörler). “Child labour in a globalized world: a legal analysis of ILO action”. Ashgate Publishing Limited, Hampshire, 2008.
• Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Bildirgesi. 20 Kasım 1959.
• Çayır H. “Gündem Çocuk Derneği Anlatıyor: Neler Yapıyorduk? Neden Kapatıldık?” 21 Kasım 2016. http://t24.com.tr/yazarlar/hande-cayir/gundem-cocuk- dernegi-anlatiyor-neler-yapiyorduk-neden- kapatildik,15957 (13.02.2017).
• Hindman HD. (Editör). “The world of child labor : an historical and regional survey.” M.E. Sharpe Inc., New York. 2009.
• Çıraklık ve Meslek Eğitimi Kanunu. 05.06. 1986 tarih ve 3308 sayılı Kanun. Resmi Gazete. 19 Haziran 1986.
• Yıldırım K, Şahin L. “Osmanlı’dan Günümüze Mesleki Eğitimin Gelişimi” Çalışma ve Toplum 2015;44:77-112. Erişim: http://www.calismatoplum.org/ sayi44/yildirim.pdf (13.02.2017).
• Millî Eğitim Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun. 2 Aralık 2016 tarih ve 6764 sayılı Kanun.
• Schmidt JD. “Industrial Violence and the Legal Origins of Child Labor” Cambridge University Press, Cambridge, 2010.
• Avşar Z, Öğütoğulları E. “Çocuk İşçiliği ve Çocuk İşçiliği ile Mücadele Stratejileri” Sosyal Güvenlik Dergisi 2012;1:9-34.
• Yükseköğretim Kanunu, Çıraklık ve Meslek Eğitimi Kanunu, İlköğretim ve Eğitim Kanunu Hakkında Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun. 29.6.2001 tarih ve 4702 sayılı Kanun.
• İlköğretim ve Eğitim Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun. 30.03.2012 tarih ve 6287 sayılı Kanun.
• Özdemir Y. “‘Kültür’ Derslerine Direniş: Bir Endüstri Meslek Lisesinde Kafa Kol Emeğine Dayalı İşbölümünün Yeniden Üretimi” Eğitim Bilim Toplum 2016;14(53):68-111.
• Kayaalp D. “Çalışan Öğrencilerin Eğitim Profili. Ankara İskitler Endüstri ve Meslek Lisesi’nden Örnek Bir Çalışma” İçinde: F. Ercan ve Y. Akkaya. (Der). Kapitalizm ve Türkiye II, Ankara, Dipnot Yayınları, 2005.
• Kayahan Karakul A. “Student Resistance Culture against School Values: An Ethnographic Research” Journal for Critical Education Policy Studies 2016;14(1):17-43.
• Fame Concortium, “Decomposing and Recomposing Occupational Identities—A Survey of Theoretical Concepts” İçinde:A Brown, S Kırpal, F Rauner (Der). Identities at Work. Springer,Dordrecht, The Netherlands,2007.
• Eren Deniz E. “Kız Meslek Lisesi Öğrencilerinin Toplumsal Cinsiyet Rol ve Kimliklerinin İnşasına Yol Açan Süreçlerin Analizi: Ankara İli Mamak İlçesi Anadolu Meslek ve Kız Lisesi” A.Ü.Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi, 2014.
• Colley H, James D, Tedder M, Diment K. “Learning as Becoming in Vocational Education and Training: Class, Gender and the Role of Vocational Habitus” Journal of Vocational Education and Training 2003;55(4):471-498.
• Aksoy HH. “Ulusal İstihdam Stratejisinin Politika Eksenlerinden Biri Olarak Eğitim İstihdam İlişkisi”. İçinde: A. Makal (Der). Ulusal İstihdam Stratejisi: Eleştirel Bir Bakış. Türk-İş ve AÜ.SBF Sosyal Politika Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayını, Ankara, 2012.
• Aksoy HH. “Türkiye’de Mesleki ve Teknik Ortaöğretimin Eleştirel Bir Analizi” Mülkiye Dergisi 2013; 37(2):53-73.
• http://www.ntv.com.tr/egitim/is-kazalarinda-meslek- lisesi-mezunlari-onde,KwphaFDm VESk9n5KBuVHlg, 8 Ağustos 2011. (13.02.2017).
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). İş Kazaları ve İşe Bağlı Sağlık Problemleri. Araştırma Sonuçları 2013. TÜİK, Ankara, 2014.
• Aksoy HH. “Piyasa Memnuniyetinin Yeni Aracı: Kesintili, Dini, Mesleki ve Okul Dışında Eğitim” Eğitim Bilim Toplum 2012;10(40):9-24.
• Güzelordu N. “Ucuz İşgücü- İstihdam Sarmalında Mesleki ve Teknik Eğitim” Devrimci Öğretmen Eğitim ve Bilim Emekçilerinin Sesi 2016;9:19-22.
• Apple MW. “Eğitim ve İktidar” Çev. Ergin Bulut. Kalkedon Yayınları, İstanbul, 2012.l