Öz
In 732 Bilge Kagan, monarch of one of the largest dynasties established in the Central Asia by Gokturks (= Kök-turks) in Mongolia inaugurated the completed Kultigin memorial Complex in Köşö Çaydam (=Koçho Tsaydam). The first archaeological excavations of this memorial complex were done by Czechoslovakian archeologist Lumir Jisl in 1958 along with his Mongol counterparts. This excavation resulted in the finding of a square-shaped structure, so-called “bark”. In “bark” alongside other archeological artifacts they found what the head of a marble sculpture of Kültigin (=Köl Tigin) is, probably. This sculpture portrays a man in his middle ages – sporting on his head, according to some researchers, a crown displaying a bird of prey. Researchers have, since then, discussed the nature of the shape of this bird. The most discussed aspect pertains to those of the view that it is the shape of a bird of prey, such as an eagle, with horns and ears. It is now being considered whether this bird is Huma, an important bird in Turkish mythology and a zoomorphic representation of the goddess Umay
Anahtar Kelimeler
Göktürk (Kök Türk) Kültigin (Köl Tigin) bird of prey eagle. Umay Huma
Öz
Orta Asya’nın büyük devletlerinden biri olan Göktürk(=Kök-Türk) devrine ait Moğolistan, Köşö Çaydam’daki Kültigin Külliyesi, hükümdar Bilge Kağan tarafından yaptırılmış, 732 yılında tamamlanarak açılış töreni gerçekleştirilmişti. 1958 yılında burada Moğollarla birlikte ilk arkeolojik kazıları yapan Çekoslavakyalı arkeolog Lumir Jisl, “bark” denilen kare şeklindeki yapının iç kısmında, başka bazı kalıntılar ile birlikte ve Kültigin’e ait olduğu kuvvetle tahmin edilen, mermerden bir heykel başı buldu. Orta yaşlarda bir erkeğin portresini yansıtan bu heykel başında, bazı araştırmacıların taç olarak nitelediği bir başlık ve üzerinde bir yırtıcı kuş tasviri yer almaktadır. Araştırmacılar o zamandan itibaren bu kuş figürünün mahiyetini tartışıyorlar. En çok üzerinde durulan husus bu kabartma figürün boynuzlu ve kulaklı bir kartal veya benzeri bir yırtıcı kuş olduğu görüşüdür. Günümüze yakın zamanlarda ise söz konusu kuş tasvirinin, Türk mitolojisinde önemli yeri olan Tanrıça Umay’ın zoomorfik görüntüsü olduğu kabul edilen, Hüma kuşu olup olmadığı üzerinde durulmaktadır
Anahtar Kelimeler
Göktürk (=Köktürk) Kültigin (=Köl Tigin) yırtıcı kuş kartal Umay Hüma
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 1 Nisan 2012 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2012 Sayı: 5 |