İsmail Hakkı Tonguç’un Mektupları ve Klasik Eğitime Karşı Özgürleştirici Eğitim

Yıl 2014, Sayı: 10, 129 - 148, 01.09.2014

Firdevs Gümüşoğlu

Öz

Bu çalışma çerçevesinde İsmail Hakkı Tonguç’un İlköğretim Genel Müdürü olduğu dönemde ; Köy Eğitmen Kursu ve Köy Enstitüsü müdürlerine, öğretmenlere, yerel yöneticilere ve öğrencilere yazdığı mektupları incelenmiştir. Bu mektuplar, günümüzde yaygın olarak tartışılan eleştirel pedagojik kavramlar açısından zengin veri sunmaktadır. Klasik eğitim sistemi, yöneten-yönetilen arasındaki mesafeyi artıran, öğrenciyi eğitim sürecine katmayan, baskıcı, genç kuşakların kişilik gelişimini sınırlayan ve dünyaya eleştirel bakmasını engelleyen bir nitelik taşımaktadır. Öte yandan bu eğitim üretici değil, tüketici kuşaklar yetiştirir. Bütün eserlerinde olduğu gibi Tonguç, mektuplarında da bu anlayışa karşı eleştirel bir bakış ortaya koyar. Öğretmeni sınıfın tek egemen kişisi yapan, öğrenciyi okulun duvarları içine hapseden, ezberci ve tüketmeye odaklı eğitim uygulamasını ortadan kaldırmayı amaçlar. Tonguç mektuplarında, köylünün gereksinimlerini köylüden öğrenen, köylüyü güçlendirmeye odaklanan, eğitimin her kademesindeki bireyle diyalog temelli ve hümanist bir yaklaşım ortaya koyar. Bu makalede Tonguç’un

Anahtar Kelimeler

Köy Eğitmen Kursu, Köy Enstitüsü, Eleştirel Pedagoji, Eğitim, Hümanizm, Diyalog

smail Hakkı Tonguç’s Letters and Liberating Education Against Classical Education

Öz

Within the present study, the letters written by İsmail Hakkı Tonguç, to directors of Village Educator Course and Village Institute, teachers, local administrators and students, during his time as a Primary School General Directors , have been examined. These letters present rich data in terms of critical pedagogical concepts discussed today in a widespread manner. The classical education system has a characteristic, increasing the distance between the ruler and the ruled, non-including the student to the education process, limiting the identity development of young generations and preventing them seeing the world in a critical manner; it is also oppressive. On the other hand, with such education, the raised generations becomes consuming ones, instead of being producing. Tonguç presents a critical point of view towards
the relevant mentality in these letters, like it is the case with all his works. He aims to eliminate
the rote-learning based and consumption-focused education system, which makes the teacher
the lone dominant person of the classroom and confines the student inside the walls of the
school. In his letters, Tonguç presents an humanist approach, which learns the needs of the
village from the villager, focuses on strengthening the villager, and which is based on dialogue
with individuals from every level of the education. In the present article, the letters of Tonguç
have been examined and analyzed in terms of his contribution to critical pedagogical theory.

Anahtar Kelimeler

: Village Educator Course, Village Institute, Critical Pedagogy, Humanism, Dialogue

Kaynakça

• AKÇAM, Dursun (2002), Kaf Dağının Ardı, Arkadaş Yayınları, Ankara
• ALTUNYA, Niyazi (2009), Köy Enstitüleri Sistemine Toplu Bir Bakış, 2. Baskı, KAVEG Yayınları, İstanbul
• ALTUNYA, Niyazi (2008), Türkiye’de Öğretmen Yetiştirme Deneyimi (1848-2008), PLAR LTD. ŞTİ, Ankara
• ALTUNYA, Niyazi (2009), Milli Eğitimde Mustafa Necati Dönemi, PLAR LTD. ŞTİ, Ankara
• ERDOĞAN, İrfan (1997), İletişim Egemenlik Mücadeleye Giriş, İmge Kitabevi, Ankara
• FREİRE, Paulo (1991), Ezilenlerin Pedagojisi, Çev. Dilek Hattatoğlu-Erol Özbek, Ayrıntı Yayınları, İstanbul
• FREİRE, Paulo (2000), Yüreğin Pedagojisi, Çev: Özgür Orhangazi, Ütopya Yayınları, Ankara
• FREİRE, Paulo - Macedo, Donaldo (1998), Okuryazarlık, Çev. Serap Ayhan, İmge Yayınları, Ankara
• ÇAVDAR, Tevfik (1970), Milli Mücadele Başlarken Sayılarla “Vaziyet ve Manzari Umumiye”, Milliyet Yayınları, İstanbul
• GÖKBERK, Macit (1990), Felsefe Tarihi, 6. Baskı, Remzi Kitabevi, İstanbul
• GÜMÜŞOĞLU, Firdevs (2007), “Patronaj Kalıplarına Karşı Başkaldırı Eğitimi: Köy Eğitmen Kursları ve Köy Enstitüleri”, Eğitimde Reform ve Finans Sorunları Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Editör: Songül Sallan Gül- Hüseyin Gül, SDÜ Köy Enstitüleri Eğitim, Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları, Isparta
• GÜMÜŞOĞLU, Firdevs (2011), Cılavuz Köy Enstitüsü, YKKED Yayınları, İzmir
• GÜMÜŞOĞLU, Firdevs (2012), “A Pioneer In The Critical Pedagogical Approach: İsmail Hakkı Tonguç (1893-1960)”, Journal of International Scientific Publications: Educational Alternatives, Volume 10, Part 3, Published at: www.sciencebg.net, ISSN 1313-2571, September, European Union, pp.12-20
• GÜMÜŞOĞLU, Firdevs, “Concept Of Education From The Ottoman Empire To The Republic In Türk Yurdu (Turkish Homeland) Journal”, The Third International Congress of Turkology
• “600 Years of Polish-Turkish Relations – Research on Turkology Yesterday, Today and Tomorrow” başlıklı kongrede sunulan bildiri metni. 25-27th of June 2014, Varşova Üniversitesi, Polonya.
• GÜNGÖR, Sabri, “Eğitim Yönetiminde Otoriteye Eleştirel Kuram Perspektifinden Bakmak”, eğitim bilim toplum, Cilt 7, Sayı: 26, Bahar 2009
• İNAN, M. Rauf (1980), Mustafa Necati, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara
• KASAPOĞLU, Aytül, “Bir Halk Sosyolojisi Örneği Olarak Adımlar Dergisinin Semiyotik İncelemesi, Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, Cilt 14, Sayı 1, Bahar 2011, s. 135-191
• KOÇER, Hasan Ali (1992),Türkiye’de Modern Eğitimin Doğuşu (1773-1923), MEB Yayınları, İstanbul
• KUT, Dursun (2003), Demetli Yıllar Tonguç’la Yücel’le, Güldikeni Yayınları, Ankara
• MAYO, Peter, Özgürleştiren Praksis (2012), Çev: Hasan Hüseyin Aksoy- Naciye Aksoy, Dipnot Yayınları Ankara
• ÖZTÜRK, Cemil (1996), Atatürk Dönemi Öğretmen Yetiştirme Politikası, TTK Basımevi, Ankara
• TİMUR, Taner (2001),Türk Devrimi ve Sonrası, İmge Yayınları, 5. Baskı, Ankara
• SALLAN GÜL, Songül (2013), Gönen Köy Enstitüsü, YKKED Yayınları, İzmir
• TONGUÇ, İ. Hakkı (1976), Mektuplarla Köy Enstitüsü Yılları, Yayına Hazırlayan: Engin Tonguç, 2. Baskı, Köy Enstitüleri ve Çağdaş Eğitim Vakfı, Ankara
• TONGUÇ, İsmail Hakkı (1998), Canlandırılacak Köy, 3. Baskı, KEÇEV, Ankara
• TONGUÇ, İsmail Hakkı (2008), Köyde Eğitim, 3. Baskı, KEÇEV, Ankara
• TONGUÇ, Engin (1970), Devrim Açısından Köy Enstitüleri, Ant Yayınları, İstanbul
• TONGUÇ, Engin (2007), Bir Eğitim Devrimcisi İsmail Hakkı Tonguç, III. Basım, YKKED Yayınları, İzmir
• TÜRKOĞLU, Pakize (1997), Tonguç ve Enstitüleri, YKY, İstanbul
• YILDIRIM, Emre, “Erken Cumhuriyet Yılları Milli Kimlik Tartışmaları: Hasan Ali Yücel ve Türkiye’de Hümanizma Arayışları”, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 8/7 Summer 2013, s. 745-763
• YÜCEL, Hasan Ali (1962), İyi Vatandaş İyi İnsan, İkinci Baskı İş Bankası Yayınları, Ankara
• YÜCEL, Hasan Ali (1993), Milli Eğitimle İlgili Söylev ve Demeçler, Kültür Bakanlığı Türk Klasikleri, Ankara