Jan Švankmajer’in Eserlerinde “Ölüm”

Yıl 2017, Sayı: 16, 285 - 299, 01.09.2017

Levent Şentürk

Öz

Çek Gerçeküstücülüğünün, animasyon filmleriyle tanınan önemli temsilcisi Jan Švankmajer’in (1934) plastik sanatların çeşitli alanlarına yayılan yapıtlarının ölümle ilgili olanlarını ele almaya çalıştığım bu makale, sanatçının yapıtlarına odaklanırken filmleriyle de bağlar kurmayı denemektedir. Makalede filmlerinin ölümle ilişkili ayrıntılarını, plastik sanat yapıtlarının ve filmlerinin kökenini, heykellerindeki kimi temaları; çizim, kolaj ve boyamalardan oluşan resimlerinin bazılarını ele almak için bir başlangıç yapmayı denedim. Makalenin sonundaki filmografi, adı geçen filmlerin hangileri olduğunun daha açık görülebilmesini sağlayan bilgiler içermektedir

Anahtar Kelimeler

Jan Švankmajer, animasyon sineması, Çek Sürrealizmi, dokunsallık, ölüm

“Death” in the Works of Jan Švankmajer

Öz

Jan Švankmajer (1934), renown for his animated short and feature films and being as one of the most prominent figures within Czech Surrealism, has produced many works in different fields of art. In this essay, I try to work out some of his works concerned with death and I try to make parallel readings between these works and his films. This essay can be considered as a prolegomena, for some details in his films related to death, for mapping out the sources of his films and artworks, for some themes in his sculpted objects; as well as his etchings, collages, drawings. The detailed concluding list of films gives detailed information to the reader, familiar with Švankmajer’s animated work

Anahtar Kelimeler

Jan Švankmajer, animation films, Czech Surrealism, tactility, death

Kaynakça

• Dryje, František ve Schmitt, Bertrand.(Eds.) Jan Švankmajer. Dimensions of Dialogue / Betwe- en Film and Fine Art. Prag: Arbor Vitae, 2012.
• Dryje, František. “Jan Švankmajer Surrealist”. Dryje, František ve Schmitt, Bertrand. (Eds.) Jan Švankmajer. Dimensions of Dialogue / Between Film and Fine Art. Prag: Arbor Vitae, 2012, s. 322.
• Hames, Peter. (Ed.). Dark Alchemy. The Films of Jan Švankmajer. US, Canada: Praeger, Green- wood Press, 1995.
• Hames, Peter. (Ed.). “Interview With Jan Švankmajer”. Hames, Peter. (Ed.) Dark Alchemy. The Films of Jan Švankmajer. US, Canada: Praeger, Greenwood Press, 1995, s. 96-118.
• Orgeron, Devin, Orgeron, Marsha. Object Lessons in Moving Image, US: University of Min- nesota Press. 2011, s. 100. İçinde: Dryje, František ve Schmitt, Bertrand. (Eds.) Jan Švankmajer.
• Dimensions of Dialogue / Between Film and Fine Art. Prag: Arbor Vitae, s. 260. Rank, Otto. Le Doubleand Don Juan. Paris: Payot, 1932, s. 4. İçinde: Dryje, František ve Schmitt, Bertrand. (Eds.) Jan Švankmajer. Dimensions of Dialogue / Between Film and Fine Art.
• Prag: Arbor Vitae, 2012, s. 21.
• Serafini, Luigi. Codex Seraphinianus. Milano: Franco Maria Ricci, 1981.
• Schmitt, Bertrand. Further Dimensions of Dialogue. In: Dryje, František ve Schmitt, Bert- rand. (Eds.) Jan Švankmajer. Dimensions of Dialogue / Between Film and Fine Art. Prag:Arbor Vitae, 2012. s. 9-12.
• __. “Return to Origins. The Setting of the King Stag.” Dryje, František ve Schmitt Bertrand. (Eds.) Jan Švankmajer. Dimensions of Dialogue / Between Film and Fine Art. Prag: Arbor Vitae, , s. 13-42. Švankmajer, Jan. Short Anthology of the Writingsby Jan Švankmajer, 2012. İçinde: Dryje
• František ve Schmitt, Bertrand. (Eds.) Jan Švankmajer. Dimensions of Dialogue / Between Film and Fine Art. Prag: Arbor Vitae, 2012, s. 431-488.
• Şentürk, Levent. Jan Švankmajer Kara Grotesk. İstanbul: Kült, 2015.
• __. Jan Švankmajer: Gerçeküstücü Sinemanın Mekânlarında. Arredamento Mimarlık 248. İs- tanbul: Boyut, (2011): s. 32-39.
• __. Gerçeküstücülüğün Kalesi: Jan Švankmajer, Başlangıçta Dokunma Vardı ve Diğer Korkunç Öykülerine Bir Başlangıç.” Underground Poetix 9. İstanbul: 6.45 Yayın, 2011, s. 117-124.