Toplumsal Bedenden Çıkan Tekinsiz Sesler: Gezi’nin Estetiği ya da ‘tıktıktıktıktıktık’lar

Yıl 2018, Sayı: 17, 24 - 37, 01.04.2018

Burak Üzümkesici

Öz

Bu çalışmada günümüz toplumsal mücadelelerinde yaşanan estetik deneyimin nasıl ve hangi pratikler aracılığıyla “duyulur” olduğu konusu, Gezi Parkı eylemlerinde ortaya çıkan sesler üzerinden irdelenmektedir. Bu doğrultuda Gezi’de sanatçılar ve amatörler tarafından üretilen şarkılarla birlikte, sokaklardaki “tencere-tava” sesleri ve barikatlardan yayılan tekrara dayalı ritmik sesler üzerinde durulmaktadır. Gürültü, karnaval, grotesk gibi kavramları Bakhtin, Attali ve Adorno gibi düşünürlerin tezlerinden hareketle ele alarak, bu seslerin toplumsal hareketlere özgü nitelikleri anlam ve form yönünden tartışılmaktadır. Varolan gerçeklik ve inşa edilmekte olan yeni gerçeklik arasındaki sınırda üretilen toplumsal ilişkiler ve pratiklerin bu seslerle nasıl bağlantılı olabileceği üzerine düşünülmektedir

Anahtar Kelimeler

Estetik, Gürültü, Grotesk, Karnaval, Gezi Parkı

The Uncanny Sounds Emanating from the Social Body: The Aesthetics of Gezi or the ‘ticktickticktickticktick’s

Öz

In this paper, the relationship between art and social movements is analysed by following the question of how and through what kind of practices the aesthetics of social movements become sensible. The various sounds that came out of Gezi Park Protests, such as the songs produced by artists and amateurs, sounds of pots and pans in the streets and repetitive sounds spreading from barricades, constitute a basis for the analysis. The peculiarity of these sounds to social movements in terms of their forms and meanings is examined via the concepts of carnival, noise and grotesque together with the theories of Adorno, Bakhtin, and Attali

Anahtar Kelimeler

Aesthetics, Noise, Grotesque, Carnival, Gezi Park

Kaynakça

• Adorno, T. W. (2002). Aesthetic Theory (Çev. R. Hullot-Kentor). G. Adorno & R. Tiedemann
• (eds.), Londra: Continuum. Adorno, T. W. (2016). Negatif Diyalektik (Çev. Ş. Öztürk). İstanbul: Metis Yayınları.
• Attali, J. (2005). Gürültüden Müziğe: Müziğin Ekonomi Politiği Üzerine (Çev. G. Gülcügil Türk- men). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Attali, J. (1985) Noise: The Political Economy of Music (Çev. B. Massumi). Minneapolis: Univer- sity of Minnesota Press.
• Avcı, A. (2013). “Ütopya Açlığı” Olarak Gezi’nin Mizahı. 30 Aralık 2013. http://www.e-skop.com/ skopbulten/direngezi-%E2%80%9Cutopya-acligi%E2%80%9D-olarak-gezinin-mizahi/1719.
• Bakçay, E. (2017). Diyalektik İmgeler ve “Göğe Bakma Durağı” Olarak Gezi. D. Fırat, & C. Erdal
• (Eds.). Devrimci Bir Pusula: Gezi içinde, (s.86-113). İstanbul: Ayrıntı Yayınları. Bakhtin, M. (2005). Rabelais ve Dünyası (Çev. Ç. Öztek). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bayraktar, K. O. (2013). Sanat Ve Politika İlişkisi Bağlamında Gezi Parkı Direnişi’ne Dair Notlar.
• Sanatatak. 16.06.2013, http://www.sanatatak.com/view/sanat-ve-politika-iliskisi-baglaminda- gezi-parki-direnisine-dair-notlar adresinden edinilmiştir. Erişim Tarihi: 09.12.2017.
• Bora, T. (2010). Sol, Sinizm, Pragmatizm. İstanbul: Birikim Yayınları.
• Buuck, D. (2015). Hepimiz Sesiz: Occupy Oakland Hareketinde Poetika ve Kamusal Alan (Çev. A. Boren). B. Ö. Fırat ve A. Kuryel (Eds.). Küresel Ayaklanmalar Çağında Direniş ve Estetik içinde
• (Çev. B. Taş & E. Gen & A. Boren), (s.383-394). İstanbul: İletişim Yayınları. Büyüktaş, P. & Gülkan/Noir. (2013). Çarktan, Parktan, Yaralardan Direnişe. Teorik Bakış (2)
• (s.139-146). İstanbul: Sel Yayıncılık. Carroll, N. (2012). Sanat Felsefesi: Çağdaş Bir Giriş. (Çev.: G. Korkmaz Tirkeş). Ankara: Ütopya Yayınevi.
• Eagleton, T. (2010). Estetiğin İdeolojisi (Çev. Gözkan ve ark.). İstanbul: Doruk Yayımcılık.
• Ehrenreich, B. (2009). Sokaklarda Dans: Kolektif Eğlencenin Bir Tarihi (Çev. Nil Erdoğan & Ekim Savran). İstanbul: Versus Kitap.
• Feiler, D. (2015a). Music, Sounds, Garbage, Noise & Politics. Rab-Rab, 2(A), (s. 49-52). Helsin- ki: Rab-Rab Press.
• Feiler, D. (2015b). Noise as Form. Rab-Rab, 2(A), (s. 53-54). Helsinki: Rab-Rab Press.
• Fırat, B. Ö. ve Bakçay, E. (2013). Çağdaş Sanattan Radikal Siyasete, Estetik Politik Eylem. e-skop.com. 09.07.2013, http://www.e-skop.com/skopbulten/cagdas-sanattan-radikal-siyasete- estetik-politik-eylem/1384 adresinden edinilmiştir. Erişim Tarihi: 22.02.2018.
• Fırat, D. ve Erdal, C. (Eds.). (2017). Devrimci Bir Pusula: Gezi. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Gambetti, Z. (2014). Occupy Gezi as Politics of the Body. U. Özkırımlı (Ed.). The Making of a
• Protest Movement in Turkey: #occupygezi içinde, (s. 89-102). doi 10.1007/978-1-137-41378-9
• Gezi Parkı Böyle Başbakan Bulamazsınız. (2013). https://www.youtube.com/watch?v=Eb
• BKrdJDxw adresinden edinilmiştir. Erişim Tarihi: 10.02.2018.
• Grindon, G. (2004) Carnival Against Capital: A Comparison of Bakhtin, Vaneigem and Bey.
• Anarchist Studies, 12(2), (s. 147-161). ISSN 0967-3393.
• Grindon, G. (2015). Sürrealizm, Dada, ve Çalışmanın Reddi: Radikal Avangardda Özerklik, Ey- lemcilik ve Toplumsal Katılım. (Çev. B. Taş). B. Ö. Fırat ve A. Kuryel (Eds.). Küresel Ayaklanmalar
• Çağında Direniş ve Estetik içinde (Çev. B. Taş & E. Gen & A. Boren), (s. 59-99). İstanbul: İletişim Yayınları. Hendy, D. (2014). Gürültü: Sesin Beşeri Tarihi (Çev. Ç. Çidamlı). İstanbul: Kolektif Kitap.
• Kamusal Minimalizm. Cevdet Erek ile Söyleşi. (2013) Express, Haziran-Temmuz, (73). İstanbul.
• Kristeller, P. O. (t.y.). Modern Sanat Sistemi. (Çev.: D. Şengel). http://web.iyte. edu. tr/~denizsengel/ar_543-544/kristeller.pdf adresinden edinilmiştir. Erişim Tarihi: 19.03.2014.
• Kuryel, A. ve Fırat, B. Ö. (2011). Sunuş: Küresel Ayaklanmalar Çağında Direniş ve Estetik. B.
• Ö. Fırat & A. Kuryel (Eds.). Küresel Ayaklanmalar Çağında Direniş ve Estetik içinde (Çev. B. Taş & E. Gen & A. Boren), (s. 9-58). İstanbul: İletişim Yayınları. Kytö, M. ve Özgün, E.Ş. (2016). Sonic Resistance. Gezi Park Protests and the Political Sound- scape of Istanbul. G. Bottà (Ed.). Invisible Landscapes: Popular Music and Spatiality. Populäre
• Kultur und Musik 15 içinde. (s. 75-96) Münster and New York: Waxmann. Lemoine, S. ve Ouardi, S. (2010). Artivisme: Art, Action Politique et Résistance Culturelle. Paris: Alternatives.
• Rabelais, F. (1973). Gargantua (Çev. S. Eyüboğlu ve V. Günyol & A. Erhat.). İstanbul: Cem Yayı- nevi.
• Rancière, J., (2008). Görüntülerin Yazgısı & Duyulurun Paylaşımı (Çev. A. U. Kılıç). İstanbul: Versus Kitap.
• Rancière, J. (2012). Estetiğin Huzursuzluğu (Çev. A. U. Kılıç). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Raunig, G. (2013). Bin Makine: Toplumsal Hareket Olarak Makinenin Kısa Felsefesi (Çev. M. Çelik).
• İstanbul: Otonom Yayıncılık. Ross, K. (2016). Ortak Lüks: Paris Komünü’nün Siyasi Muhayyilesi (Çev. T. Birkan). İstanbul: Metis Yayınları.
• Öğdül, R. (2013a) Gezi Parkı Bir Sanat Yapıtıdır. 13 Haziran 2013. http://rahmiogdulbirgun. blogspot.de/2013/06/gezi-parki-bir-sanat-yapitidir.html adresinden edinilmiştir.
• Öğdül, R. (2013b) Gezi Direnişi'nin Grotesk İmgesi. 25 Temmuz 2013. http://rahmiogdulbir- gun.blogspot.de/2013/07/gezi-direnisinin-grotesk-imgesi.html adresinden edinilmiştir.
• Öğüt, E. H. (2016) Gürültünün ve Sessizliğin Politikası. 08 Ocak 2016. http://www.birikimder- gisi.com/guncel-yazilar/7425/gurultunun-ve-sessizligin-politikasi adresinden edinilmiştir.
• Scholl, C. (2015). Bakunin’in Zavallı Kuzenleri: Sanat Yoluyla Taktiksel Müdahale. (Çev. Bir- kan Taş). B. Ö. Fırat & A. Kuryel (Eds.). Küresel Ayaklanmalar Çağında Direniş ve Estetik içinde
• (Çev. B. Taş & E. Gen & A. Boren), (s. 197-230). İstanbul: İletişim Yayınları. Shepherd, J. (1990). Music and Male Hegemony. R. Leppert & S. McClary (Eds.). Music and Society, The Politics of Composition, Performance and Reception içinde, (s. 151-172). Cambridge
• Cambridge University Press. Simmel, G. (2006). Modern Kültürde Çatışma (Çev. T. Bora & N. Kalaycı & E. Gen). İstanbul