Orta Çağ Tarihine Ait Bazı Siyâsetnâme ve Pendnâmelerde İyilik Üzerine Öğütler

Yıl 2020, Sayı: 21, 47 - 58, 10.05.2020

Gülseren Azar Nasırabadı

Öz

İyilik insanlığın temel değerlerinden birisidir. Bu kavram toplumun her alanında kendini gösterirken devletler açısından da ayrıca bir önem taşır. Orta Çağ tarihine ait siyâsetnâme ve pendnâmelerde bu kavram farklı boyutlarıyla ele alınmıştır. Bu eserlerde iyilik hem ferdi olarak hem de toplumsal açıdan büyük önem arz eder. İyilik ve iyi davranışlar övülürken, kötülük ve kötü davranışlardan da vazgeçilmesi tavsiye edilmiştir. Devlet idaresinde de iyilik oldukça üzerinde durulmuş bir kavramdır. Özellikle yönetimin halka olan iyi tasarrufları siyâsetnâme ve pendnamelerde ele alınan temel konular arasındadır. Bu çalışmada bazı eserlerde yer alan iyilik kavramı üzerinde durulacaktır.

Anahtar Kelimeler

: Siyâsetnâme, Pendnâme, İyilik, Adalet, Hükümdar

Kaynakça

• Adalıoğlu, H. H. (2016). Bir Siyasetnâme Olarak “Kutadgu Bilig”. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi. 34, ss. 237-253.
• Adalıoğlu, H. H. (2009). “Siyâsetnâme”. DİA, XXXVII. (ss. 304-306). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Arat, R. R. (1977). “Kutadgu Bilig”, İA, VI. (ss. 1038-1047). İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Bosworth, C. E. (1993). “Nasıhat al-muluk”, EI², VII. (ss. 984-988). Leiden-Brill.
• Bulut, Y.-Aslan, M. M. (2018). Kutadgu Bilig’de İyi Yönetimin Esasları. Ombudsman Akademik Kamu Hizmetlerinde İyi Yönetim İlkeleri Özel Sayı: 1, Aralık, ss. 15-25.
• Dankoff, R. (2002). “Yusuf Khass Hadjıb”, EI², XI. (ss. 359-360). Leiden-Brill.
• Ergin, M. (2009). Orhun Abideleri, İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
• Erkal, M, (1988). “el-Ahkâmü’s-Sultâniyye”. DİA, I, (ss. 555-556). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Nîşâbûrî, F. A. (1993) . Pendname, (Çev. M. Nuri Gençosman). İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Gülensoy, T. (1991). “Atabetü’l-Hakâyık”, DİA, IV, (ss. 50-51). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• İbnü’l-Adîm. (1989) Bugyetü’t-taleb fi Tarihi Haleb, Biyografilerle Selçuklular Tarihi, (Çev. Ali Sevim). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Kallek, C. (2003). “Mâverdî”, DİA, XXVIII, (ss. 180-186). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Kafesoğlu, İ. (1964). “Nizâm-ül-mülk”, İA, IX, (ss. 328-333). İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Lambton, A.K.S. (1984). “The Dilemma of Goverment in Islamic Persia: the “Siyāsat-nāma” of Nizām al-Mulk”, Iran, XXII, s. 55-66.
• Levend, A. S. (1963). Siyaset-nameler. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı, Belleten, X, ss. 167-194.
• Levend, A. S. (1964). “Ümmet Çağında Ahlak Kitaplarımız”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı, Belleten, XI, s. 89-115.
• Mâverdî. (2004). Siyaset Sanatı Nasihatü’l-Mülûk, (Çev. Mustafa Sarıbıyık). İstanbul: Özgü Yayınları.
• Menekşe, Ö. (2005). İslam Düşünce Tarihinde Devlet Anlayışı: Mâverdi ve Nizâmülmülk Örneği. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, V/3, ss. 193-211.
• Meyerhof, M. (1979). “Attâr”, İA, II, (ss. 6-12). İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Nizam al-Mulk. (1960). The book of Goverment: or Rules for King: The Siyasat-nama or Siyaral muluk of Nizam al-Mulk, (İngilizce Çev. Hubert Drake), London.
• Nizâmülmülk. (1999). Siyâset-nâme, (haz. Mehmet Altay Köymen), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Özaydın, A. (2007). “Nizâmülmülk”, DİA, XXX, (ss. 194-196). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Pala, İ. (2006). “Nasihatname”, DİA, XXXII, (s. 409). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Rızvi, S. Rızvan A. (1981). The Sıyāsatnāmah (The Book of Goverment) of Nizām al-Mulk Tusī. Islamic Studies, XX/2, Summer, ss. 129-136.
• Şahinoğlu, M. N. (1991). “Attâr, Ferîdüddin”, DİA, IV, (ss. 95-98). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Türkoğlu, S. (2018). Türk Edebiyatında Pendnâme-i Attar’ın Manzum Tercümeleri ve Seyyid Ali Rızâ’nın Riyâzü’r-Rızâ’sı. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, XXII, Nisan, ss. 671-692.
• Yıldız, H. D. (1992). “Bermekiler”, DİA, V, (ss. 517-520). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Yusuf Has Hacib. (1996). Günümüz Türkçesi ile Kutadgu Bilig Uyarlaması, (Uyarlayan: Fikri Silahdaroğlu), Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Yükneki, E. A. (1992). Atabetü’l-Hakayık, (Nşr. Reşit Rahmeti Arat). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Zencânî. (2005). Sultan’a Öğütler, (Haz. Hasan Hüseyin Adalıoğlu). İstanbul: Yeditepe Yayınevi.