Ayaz İshak ’nin “Heyat Yolında” (Hayat Yolunda) Piyesinde İyilik ve Kötülük Kavramları

Yıl 2020, Sayı: 21, 130 - 136, 10.05.2020

Arzu Kılınç

Öz

Ayaz İshakî [İdilli] (d. Kazan 1878-ö. Ankara 1954) gazeteci, roman, öykü ve tiyatro yazarıdır. Ulusal Tatar Tiyatrosu’nun kuruluşuna önemli katkıları olmuştur. 1917 yılındaki Bolşevik İhtilâli’nden sonra, ülkesi Rusya’yı terk etmiştir. Uzun yıllar Fransa, Almanya ve Polonya gibi ülkelerde yaşamıştır. İkinci Dünya Savaşı (1939-1945) başlayınca, Varşova’dan Türkiye’ye gelmiştir. Bu sürede pek çok eser vermiş, gazete ve dergi çıkartmıştır. 1946 yılında “Hayat Yolunda” isimli bir tiyatro eseri yazmıştır. Piyesin konusu, İstanbul’da yaşayan Altınbay Ailesi’nin değişen topluma uymakta yaşadığı zorluklardır. Varlıklı olmayan bu ailenin çocukları, Batılılaşmayı şeklen benimsemiş ve üretmeden baba parasıyla geçinme yoluna gitmişlerdir. Piyesin olumlu karakterleri fedakâr anne ve babadır. Oyundaki olumsuz kişiler ise, özlerini inkâr eden şuursuz
çocuklar ile sahtekâr damattır. Bu makalede çocukların aşırı bencillikleri, “ahlâki kötülük” olarak değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ayaz İshakî, Tiyatro, Batılılaşma, Eğitim, Toplumsal Değişim

Kaynakça

• Devlet, N. (1993). Çağdaş Türkîler, İstanbul: Çağ Yayınları.
• Gayaz İshakıy Eserler V, (2009). M. H. Hesenov, M. Z. Zekiev, L. R. Gaynanova (Ed)), Kazan: Tatarstan Kitap Neşriyatı.
• Gaynanova, L. (2009). “Saadet Çağatay”, (Çev. Mehmet Yasin Kaya), Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, 28, ss. 27-32.
• Güngör, Ş. (1994). Yaña Milli Yul (Yeni Milli Yul) Dergisi ve Tatar Aydınlarından M. Ayaz İshaki (İdilli)’nin Siyasi Görüşleri, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul: Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü.
• İshakî, A. (2001). “Şimâl Türklerinde Tiyatro”, Türk Yurdu, 9, Ankara: Tutibay Yayınları, ss. 303-307.
• İshakovka, A. (2013). “Gayaz İshaki Hatları”,Çın Miras, 9, ss. 66-71.
• Kaçalin, M. S. (2000). “İdilli, Muhammed Ayaz İshakî (1878-1954)”, 21, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, ss. 474-476.
• Kamalieva, A. (2007). “20. Yüzyılın Başlarında Tatar Edebiyatını Etkileyen Akımlar”, Türk Dünyası Araştırmaları, 171, ss. 89-94.
• Kanlıdere, A. (2011). “Radikal Sosyalizm’den Milliyetçiliğe: Kazanlı Ayaz İshakî’nin (1878-1954) Fikrî Serüveni”, Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, 24, ss. 63-94.
• Kılınç, A. (2018). Ayaz İshakî’nin Tiyatrosunda Milli Bilinç ve Eğitim Misyonu”, Gayaz İshakıy hem XX Gasır Başında Tatar Milli Yanarışı Halıkara Konferentsiya Materialları 2018 el, 6-7 Sentyabr, Kazan: Akademiya Nauk Respubliki Tatarstan İnstitut Yazıka, Literaturı i İskusstva im. G. İbragimova, ss. 237-244.
• (Ufalı), Sultan S. (1990). “Ayaz Iskhakî Idilli-A Biography” (1878-1954)”, Central Asian Survey, 9/2, pp. 133-143.