Orta Çağ’dan Rönesans’a İsa’nın Sınanması Betimlerinde Şeytan’ın Temsili

Yıl 2020, Sayı: 21, 165 - 180, 10.05.2020

Serap Yüzgüller

Öz

Hristiyan inancında kötülüğün kaynağı kabul edilen Şeytan, Yeni Ahit’te vaftizinin ardından kırk gün çöle çekilen İsa’yı sınayan bir karakter olarak belirmektedir. “Ayartıcı” kimliğiyle İsa’yı üç sınama ile kendisine tapınmaya ikna için çabalayan ancak İsa tarafından yenilgiye uğratılan Şeytan, kötülük bağlamında dünya üzerindeki etkisi nedeniyle ontolojik açıdan erken dönemden itibaren dinsel literatürde başlıca tartışma konularından biri hâline gelmiştir. Öte yandan Kutsal Kitap anlatılarında rol oynadığı konulara bağlı olarak da cisimleşmiş hâlinin temsili, Hristiyan ikonografisinin yanıt aradığı bir sorunsal olmuştur. Şeytan’ın Batı sanatındaki imgeleşme süreci, dinsel literatürün yanı sıra Hristiyanlığın ve Batı kültürünün kötülük olgusuna ilişkin kalıp-yargılarıyla doğrudan bağlantılıdır. Hristiyan ikonografisinde özellikle cehennem tasarımının oluşturulmasında başrolü oynayan Şeytan figürü, bu çalışmada “İsa’nın Sınanması” sahneleri bağlamında ele alınmakta ve Orta Çağ’dan Rönesans’a uzanan süreçte Şeytan’ın resim sanatındaki değişen imgesi, kötülüğün temsili ve ikonografik kalıplar çerçevesinde değerlendirilmektedir.

Anahtar Kelimeler

İsa’nın Sınanması, Şeytan, Orta Çağ, Rönesans, Hristiyan İkonografisi

Kaynakça

• Adams, L. (1989). The Temptations of Christ: The Iconography of a Twelfth-Century Capital in the Metropolitan Museum of Art, Gesta, Vol. 28, pp. 130-135.
• Alt, P.A. (2016). Her Şeyin Başlangıcı: Şeytanın Düşüşü ve Kötünün Doğuşu. İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Corbin, A., Courtine, J., Vigarello, G. (2007). Bedenin Tarihi 1: Rönesans’tan Aydınlanma’ya. İstanbul: YKY.
• Giorgi, R. (2005). Angels and Demons in Art. (Trans. by R. Frongia). Los Angeles: J. Paul Getty Museum.
• Hornickova, K. (2018). Faces of Community in Central European Towns: Images, Symbols and Performances, 1400-1700, Maryland: Lexington Books.
• Judova, J. (2013). The Signifiers of the Demonic in the Queen Mary Psalter, Ms 2 B VII.(Unpublished doctoral dissertation) University of Glasgow, Glasgow.
• Kearney, R. (2012). Yabancılar, Tanrılar ve Canavarlar, Ötekiliği Yorumlamak. (Çev. B. Özkul). İstanbul: Metis Yayınları.
• Krasny, P. (2017). Reflexions on the Development of Martin Luther’s Iconography after Reading the Book, Martin Luther: Monument, Ketzer, Mensch, Folia Historiae Artium, no. 15, pp. 127-138.
• Lorenzi, L. (2006). Devils in Art, Florence, From the Middle Ages to the Renaissance. (Trans by M. Roberts). Florence: Centro Di.
• Mellinkoff, R. (1993). Outcasts: Signs of Otherness in Northern European Art of the late Middle Ages. Berkeley: University of California Press.
• Pfeiffer, H. (2007). The Sistine Chapel. A New Vision. London: Abbeville Press.
• Russell, J. B. (2000). İblis, Erken Dönem Hıristiyan Geleneği. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Russell, J. B. (2001). Lucifer: Ortaçağ’da Şeytan. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Schiller, G. (1971). Iconography of Christian Art. Volume I. (Trans by J. Seligman). London: Lund Humphries.
• Strickland, D. (2003). Saracens, Demons, and Jews: Making Monsters in Medieval Art. Princeton: Princeton University Press.,
• Stubblebine, J.H. (1975). Byzantine Sources for the Iconography of Duccio’s Maesta, The Art Bulletin, Vol. 57, pp. 176-185.