Antik Dönem Dini Merkezlerin İşlevleri Hakkında Düşünceler- Kolophon Metroon’u Örneği

Yıl 2019, Sayı: 19, 99 - 111, 01.05.2019

Christine Bruns Özgan

Öz

Kolophon Metroon’u birçok açıdan dikkat çekmektedir. Batı Anadolu’nun en büyük Kybele-Meter kutsal alanı unvanına adaydır. Alan birden fazla, dik yamaçlı terasa yayılmaktadır ve çoğu Kybele kutsal alanlarında görmeye alışık olduğumuzun aksine, kentin sınırlarının içerisine konumlandırılmıştır. Yakınında idari ve ticaret merkezi olan agora bulunmaktadır. Bu konum, Atina agorasındaki Metroon’u akla getirmektedir. Her ikisi de arşiv işlevi görmüştür. Kolophon Metroonu’nun ana terasında, yan yana dizilmiş küçük mekânlar buranın ayrıca depo işlevi gördüğünü de göstermektedir; dolayısıyla Kurul Kalesi’ndeki Kybele kutsal alanı da benzer bir örnek olarak gösterilebilir. Bunun yanı sıra, eski kazı buluntularından, Metroon’da tekstil üretildiği anlaşılmaktadır. Yani bu durum, kutsal alanın sadece dinsel değil, ayrıca kapsamlı ekonomik faaliyetlerin de gerçekleştirildiği birden fazla işlevi bulunduğunun kanıtıdır.

Anahtar Kelimeler

İonya Bölgesi, Kybele, Meter Antaia, Arşiv, Depo, Tekstil Üretimi

Kaynakça

• Antik Kaynaklar: Diod. Sic. Diodorus Siculus (Diodorus Siculus, Bibliotheca historica) Kullanılan Metin ve Çeviri: Diodorus Siculus, The Library of History. Trans. By. C.H. Oldfather et al. Vol.IV-X. London, 1952 (The Loeb Classical Library)
• Hdt. Herodotos (Herodotos, Historiai) Kullanılan Metin ve Çeviri: Herodotos, The Histories. Trans. By. A.D. Godley. Cambridge, 1920 (The Loeb Classical Library)
• Thuk. Thukydides (Thukydides, Historiai) Kullanılan Metin ve Çeviri: Thukydides, Historiae. Trans. By. H.S. Jones. Oxford 1900 (1974) (Oxford Classical Texts Series)
• Modern Kaynaklar: Alfaro Giner, C. (2012). Textiles from the Pre-pottery Neolithic Site of Tell Halula (Euphrates Valley, Syria). Paléorient, Vol. 38, No. 1/2, Préhistoire des Textiles au Proche-Orient/ Prehistory of Textiles in the Near East, ss. 41-54.
• Agelidis, Z. (2011). Kulte und Heiligtümer in Pergamon. R. Grüssinger, V. Kästner, A. Scholl (eds.), Pergamon. Panorama der antiken Metropole, Antikensammlung der Staatlichen Museen zu Berlin. Begleitbuch zur Ausstellung Berlin içinde (ss. 174–183). Petersberg: Michael Imhof Verlag.
• Ateş, G. (2014). Pergamon’da Doğa ve Kült: Ana Tanrıça İnancı ve Doğal Kutsal Alanlar/ Nature and Cult in Pergamon: Meter Worship and Natural Sanctuaries. F.Pirson, A. Scholl (Eds.), Anadolu’da Hellenistik bir Başkent Pergamon/ Pergamon- A Hellenistic Capital in Anatolia içinde (ss. 422- 438). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Baccelli, G. (2017). Prestige und Bedeutung von Textilien in West-Syrien im 2. Jahrtausend v. Chr. mit besonderer Beachtung der Textilreste aus der Königsgruft von Qaṭna, DissertationTübingen.https://publikationen.uni-tuebingen.de/xmlui/handle/10900/78312 adresinden edinilmiştir.
• Bouchaud, C. ve diğerleri (2011). Cotton cultivation and textile production in the Arabian during antiquity; the evidence from Madä'in Sälih (and Qal'at al-Bahrain (Bahrain). C. Bouchaud, M. Tengberg, P. Dal Prä (Eds.), Vegetation History and Archaeobotany, Vol. 20, No. 5 içinde (ss. 405-417).
• Boehmer, R.M. (1973). Phrygische Prunkgewänder des 8. Jahrhunderts v.Chr. Herkunft und Export. AA 1973, 2, ss. 149-172.
• Bieber, M. (1973). Charakter und Unterschiede der griechischen und römischen Kleidung. AA ss. 425-447.
• Bruns-Özgan, C. ve diğerleri (2011). Bruns-Özgan, C., Gassner, V., Muss, U. Kolophon: Neue Untersuchungen zur Topographie der Stadt, Anatolia Antiqua XIX (2011), ss. 199-239.
• Bruns-Özgan, C. (2017). Das Heiligtum der Meter Antaia in Kolophon. M. Doyran – B. ÖzenKleine –U. Çörtük – S. Özen (Eds.), Uluslararası “Anadolu’da Demeter ve Diğer Ana Tanrıça Kültleri” Sempozyumu Internationales Kolloquium, Demeterkult und Kulte anderer Muttergottheiten in Anatolien. Kaunos Kazi Evi, 25-28 Haziran 2014. Basileus içinde (ss. 103-118). Ankara: Yayınevi.Bilgin Kültür Sanat Ltd. Şti./ Ankara Ofset
• Bruns-Özgan, C. (2018). New researches in the Metroon of Kolophon. L. Vecchio (ed.) Colofone, città della Ionia. DISPAC. Nuovi studi e ricerche. Atti del convegno internationale di studi Universita degli Studi di Salerno, 20 aprile 2017 (Baskıda).
• Burke, B. (2005). Textile production at Gordion and the Phrygian economy. L. Kealhofer (Ed.), The archaeology of Midas and the Phrygians: recent work at Gordion, içinde (sayfa aralığı). Philadelphia: University of Pennsylvania Museum of Archaeology and Anthropology.
• Camp, J. (1989). Die Agora von Athen. Kulturgeschichte der antiken Welt 41. Mainz: Philipp von Zabern.
• Holland, L. (1944). Colophon. Hesperia 13, 1944, ss. 91-171.
• Janssen, R. (2000): Costume in New Kingdom Egypt. J.M. Sasson (Ed.), Civilizations of Ancient Near East (printers edition), vol. I içinde (ss. 383-394). ABD Michigan: Hendrickson Publishers’ edition.
• Kleiner, G. (1968). Die Ruinen von Milet. Berlin: Yayınevi. Walter De Gruyter.
• Kravaritou, S. (2011). Synoecism and Religious Interface in Demetrias (Thessaly). Kernos 24, ss. 111-135.
• Lipkin, S. (2012). Textile-making and religion in central Tyrrhenian Italy. T. Äikäs, S. Lipkin, A.-K. Salmi (Eds.), Archaeology of Social Relations. Ten Case Studies by Finnish Archaeologists. Studia Humaniora Ouluensia 12 içinde (ss. 119-132). (Oulou, Finland: University of Oulou.
• Meritt, B.D. (1935). Inscriptions of Colophon. The American Journal of Philology, Vol. 56, No. 4, ss. 358-397.
• Meyers, G. E. (2013). Women and the Production of Ceremonial Textiles: A Reevaluation of Ceramic Textile Tools in Etrusco-Italic Sanctuaries. American Journal of Archaeology, 2(117), ss. 247-274.
• Miller, S.G. (1995). Old Metroon and Old Bouleuterion in the Classical Agora of Athens. M.H.Hansen-K.Raaflaub (Eds.), Studies in the Ancient Greek Polis, Historia Einzelschriften 95 içinde (ss. 133-156). Stuttgart: Franz Steiner Verlag.
• Milne, J.G. (1941). Kolophon and its Coinage. A Study. New York: American Numismatic Society.
• Özgan, C. ve diğerleri (2012). Kolophon Antik Kenti 2010 Yılı Yüzey Araştırmaları. 29. AST 1, ss. 263-283.
• Özgan, C. ve diğerleri (2013). Kolophon Antik Kenti 2011 Yılı Yüzey Araştırmaları. 30. AST 1, ss. 195-206. Pirson, F. ve diğerleri (2015). Die neu entdeckten Felsheiligtümer am Osthang von Pergamon – ein innerstädtisches Kultzentrum für Meter-Kybele? K. Sporn– S. Ladstätter–M.Kerschner (eds)., Natur – Kult – Raum. Akten des internationalen Kolloquiums Paris-Lodron-Universität Salzburg, 20.–22. Jänner 2012, Österreichisches Archäologisches Institut, Sonderschriften Band 51, ss. 281- 300. Viyana: Holzhausen Druck.
• Radt, W. (1978). Kapıkaya bei Pergamon-Ein ländliches Heiligtum der Göttermutter Kybele und des Sonnengottes Mithras. Proceedings of the Xth International Congress of Classical Archaeology içinde (ss. 593 -603, Taf.176). Ankara: Türk Tarih KurumuYayınevi.
• Reuthner, R. (2006). Wer webte Athenes Gewänder? Die Arbeit von Frauen im antiken Griechenland. Frankfurt-New York: Campus Verlag.
• Rostovtzeff, M. (1984). Gesellschaft und Wirtschaftsgeschichte der hellenistischen Welt. Darmstadt: Wissenschaftliche Buchgesellschaft.
• Sams, G. K. (2000). Midas of Gordion and the Anatolian Kingdom of Phrygia. J.M. Sasson (Ed)., Civilizations of Ancient Near East, vol. II içinde (ss. 1147-1160) ( printers edition). ABD Michigan: Yayınevi. Hendrickson Publishers’ edition.
• Schipporeit, S.Th. (2013). Kulte und Heiligtümer der Demeter und Kore in Ionien. Byzas 16. İstanbul: Ege Yayınları.
• Shear, S.T. (1995). Bouleuterion, Metroon, and the Archives at Athens. M.H.Hansen-K.Raaflaub (Eds.), Studies in the Ancient Greek Polis, Historia Einzelschriften 95 içinde (ss. 156-190).
• Sherwin-White, S.M. (1985). Ancient Archives: the Edict of Alexander to Priene, a reappraisal, JHS 105, ss. 69-89.
• Şenyurt, S.Y., Akçay, A. (2016). Kurul Kalesi (Ordu) VI. Mithradates Dönemi Yerleşimi Üzerine Ön Değerlendirmeler. Seleucia VI. Olba Kazısı Serisi 6., ss. 221-248.
• Şenyurt, S.Y., Akçay,A. (2017). The Kurul Fortress and the Cult of Kybele as a City Protector. Colloquium Anatolicum 16, ss. 179-198.
• Vacante, S. (2015). Colophon in the Early Hellenistic Age. Klio 97,2, ss. 539-602.
• Vössing, K. (1996). Der Neue Pauly 1, madde: “Archiv”. ss.1021-1025.
• Wiemer, H.-U., Kah, D. (2011). Die phrygische Mutter im hellenistischen Priene: eine neue diagraphe und verwandte Texte. Epigraphica Anatolica 44, ss. 1–54.
• Wilkinson, T.C. (2018). Cloth and Currency: On the Ritual Economic of Eurasian Textile Circulation and the Origins of Trade, Fifth to Second Millennia BC. K.Kristiansen- T. Lindkvist- J. Myrdal (Eds.), Trade and civilisations. Economic Networks and Cultural Ties, from Prehistory to the Early Modern Era içinde (ss. 25-55). Cambridge: Cambridge University Press.