Ergenlerin Kendini Engelleme Eğilimlerinin Kimlik Statülerine göre Karşılaştırılması

Yıl 2021, Sayı: 23, 127 - 142, 01.06.2021

Tülin Şener Şenay Görgülü

Öz

Bu çalışmanın amacı ergenlerde kendini engelleme eğiliminin kimlik statüleri ve bazı demografik değişkenler bağlamında incelemektir. Araştırma grubu 14-18 yaş aralığında 690 kız 573 erkek olmak üzere devlet okulunda öğrenim gören 1263 lise öğrencisinden oluşmaktadır. Çalışma aynı bölgeden rastlantısal olarak seçilen iki farklı okulda yürütülmüştür. Araştırmada veri toplamak için Kişisel Bilgi Formu, Kimlik Gelişiminin Boyutları Ölçeği ve Kendini Sabotaj Ölçeği kullanılmıştır. Verilerin analizinde tek yönlü ANOVA, Bonferroni, t-testi, Kruskal Wallis Ki-Kare testi uygulanmıştır. Araştırma sonucunda ergenlerde kendini engelleme eğiliminde kimlik statüleri açısından anlamlı bir farklılık bulunmuştur. Cinsiyetler arası farklılığa bakıldığında ise kız ve erkek öğrenciler arasında kendini engelleme eğilimi ve kimlik statüleri açısından anlamlı bir farklılaşma olduğu görülmüştür. Bulgular ergenliğin en temel görevlerinden olan kimlik gelişimi sürecinde seçeneklerin etkili biçimde değerlendirilmesinin kendini engelleme eğilimini azalttığını göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Ergenlik, kimlik statüleri, kendini engelleme, kendini sabotaj

Kaynakça

• Akar, A. (2012). Üniversite Öğrencilerinin Kimlik Statüleri ile Bağlanma Stilleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Maltepe Üniversitesi, İstanbul, Türkiye.
• Akın, A. (2011). Academic locus of control and self-handicapping. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 30, 812-816.
• Akın, A. (2012). Kendini Sabotaj Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Eğitim ve Bilim, 37(164), 176-187.
• Akın, A. ve Abacı, R. (2011). Kendini Sabotaj: İnsanoğlunun sınırlı doğasının bir sonucu. Ankara: Pegem Akademi.
• Akın, A., Abacı, R. ve Akın, Ü. (2011). Kendini Sabotaj: Kavramsal Bir Analiz. International Online Journal of Educational Science, 3(3), 1155-1168.
• Anlı, G., Akın, A., Şar, A. ve Eker, H. (2015). Kendini Sabotaj ile Psikolojik İyi Olma Arasındaki İlişkinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi,14(54), 160-172.
• Arnett, J.J. (2000). Emerging adulthood: A theory of development from the late teensthrough the twenties. American Psychologist, 55(5), 469-480.
• Arazzini-Stewart, M., & De George-Walker, L. (2014). Self-handicapping, perfectionism, locus of control and self-efficacy: A path model. Personality and Individual Differences, 66, 160-164.
• Atak, H. (2011). Kimlik gelişimi ve Kimlik Biçimlenmesi: Kuramsal Bir Değerlendirme. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 3(1), 163-213.
• Baş, N. (2013). Ergenlerin Bağlanma Stilleri ve Kimlik Statüleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çukurova Üniversitesi, Adana, Türkiye.
• Berglas, S., ve Jones, E. E. (1978). Drug choice as a self-handicapping strategy in response to noncontingent success. Journal of Personality and Social Psychology, 36(4), 405–417. https://doi. org/10.1037/0022-3514.36.4.405
• Beunen, G., Thomis, M., Maes, H. H., Loos, R., Malina, R.M., Classens, A. L., & Vlietinck, R. (2000). Genetic variance of adolescent growth in stature. Annals of Human Biology, 27(2), 173-186.
• Büyükgöze, H. ve Gün, F. (2015). Araştırma Görevlilerinin Kendini Sabotaj Eğilimlerinin İncelenmesi. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(2), 689-704.
• Carlisle, L.B. (2015). The Relationship Between Academic Identity and Self-Handicapping(Unpublished doctoral dissertation). University of California, Riverside, United States.
• Chorba, K., Was, C., & Isaacson, R. (2012). Individual differences in academic identity and self-handicapping in undergradute college students. Individual Differences Research, 10(2), 60-68.
• Coşar, S. (2012). Çalışanların Tükenmişlik Düzeyleri ile Kendini Engelleme Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Maltepe Üniversitesi, İstanbul, Türkiye.
• Elmas, A.G. ve Aşçı, F. H. (2017). Sporcularda Kendini Sabotaj: Benlik saygısı, Başarı Hedefleri ve Başarısızlık Korkusunun Rolü. Türkiye Klinikleri Spor Bilimleri Dergisi, 9(3), 108-117.
• Elmas, P. ve Akfırat, S. (2015). Mazeret Bulma Eğilimi ile Özsaygı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Mazeret Bulma Eğilimi Başarısızlık Durumunda Özsaygıyı Korur mu? Başlangıçtaki Özsaygı Düzeyinin Rolü. Psikoloji Çalışmaları Dergisi,34(2), 17-34.
• Gözcü-Yavaş, C.Ö. (2012). Ergen Gözüyle Ergen Anne Baba İlişkileri (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara, Türkiye.
• Hatano, K., Sugimura, K., & Crocetti, E. (2016). Looking at the dark and bright sides of identity formation: New insights from adolescents and emerging adults in Japan. Journal of Adolescence, 47, 156-168.
• Heyndrickx, F. (2004). The Role of Parenting and Family Background on Turkish Adolescents’ Academic Achievement (Unpublished graduate degree thesis). Boğaziçi University, İstanbul, Türkiye.
• Hirt, E. R., McCrea, S. M., & Boris, H. I. (2003). “I know you self-handicapped last exam”: Gender differences in reactions to self-handicapping. Journal of Personality and Social Psychology,84(1), 177-193.
• Hofstede, G. (1980). Motivation, leadership and organization: Do American theories apply abroad? Organizational Dynamics, 9(1), 42-63.
• Jones, E. E., & Rhodewalt, F. (1982). The Self-Handicapping Scale. (Available from Frederick Rhodewalt, Department of Psychology, University of Utah, Salt Lake City.
• Kalyon, A., Dadandı, İ. ve Yazıcı, H. (2016). Kendini Sabote Etme Eğilimi ile Narsistik Kişilik Özellikleri, Anksiyete Duyarlılığı, Sosyal Destek ve Akademik Başarı Arasındaki İlişki. Dusunen Adam The Journal of Psychiatry and Neurological Sciences, 29, 237-246.
• Karasar, N. (2013). Bilimsel Araştırma Yöntemi (25.Baskı). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Karner-Huţuleac, A. (2014). Perfectionism and self-handicapping in adult education. Social and Behavioral Sciences, 142, 434-438.
• Klimstra,T., Luyckx, K., Branje, S., Teppers, E., Goossens, L., & Meeus, W.H. (2013). Personality traits, interpersonal identity and relationship stability: Longitudinal linkages in late adolescence and young adulthood. Journal of Youth Adolescence, 42(11), 1661-1673.
• Kroger, J., Martinussen, M., & Marcia, J. (2010). Identity status change during a adolescence and young adulthood: A meta-analysis. Journal of Adolescence, 33(5), 683–698.
• Kroger, J. (2003). Identity development during adolescence. In G. R. Adams & M. D. Berzonsky (Eds.) The Blackwell handbook of adolescence (pp. 205-226). Malden: Blackwell Publishing.
• Kulaksızoğlu, A. (2011). Ergenlik psikolojisi (13. Baskı). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Luyckx, K., Goossens, L., Soenens, B., Beyers, W., & Vansteenkiste, M. (2005). Identity statuses based on 4 rather than 2 identity dimensions: Extending andrefining Marcia’s paradigm. Journal of Youth and Adolescence, 34, 605–618.
• Luyckx, K., Soenens, B., Goessens L., & Vansteenkiste, M. (2007). Parenting, identity formation and college adjustment: A mediation model with longitudinal data. Identity: An International Journal of Theory and Research, 7(4), 309-330.
• Luyckx, K., Schwartz, S. J., Berzonsky, M. D., Soenens, B., Vansteenkiste, M., S Smits, I. and Goossens, L. (2008a). Capturing ruminative exploration: extending the four-dimensional model of identity formation in late adolescence. Journal of Research in Personality,42 (1), 58–82.
• Luyckx, K., Schwartz, S. J., Goossens, L., & Soenens, B. (2008b). The relationship between identity development and adjustment in the transition to adulthood: Variable-centered and personcentered approaches. Journal of Research on Adolescence,18,595–619.
• McCrea, S. M., & Hirt, E. R. (2001). The role of ability judgments in self-handicapping. Personality and Social Psychology Bulletin, 27, 1378-1389.
• McCrea, S. M., Hirt, E. R., & Hendrix, K. S. (2006). Gender differences in claimed vs. behavioral self-handicapping. Personality and Individual Differences, 42(4), 949-997
• Meeus, W. (2011). The study of adolescent identity formation 2000-2010: A review of longitudinal research. Journal of Resarch on Adolescence, 21(1), 75-94.
• Meeus, W., Branje, S., Schwartz, S.J., van de Schoot, R., & Keijsers, L. (2010). On the progression and stability of adolescent identity formation: A five-wave longitudinal study in early-to-middle and middle-to-late adolescence. Child Development, 81(5), 1565-1581.
• Meeus, W., Iedema, J. & Vollebergh, W. (1999). Identity formation re-revisited: A rejoinder to Waterman on developmental and cross-cultural issues. Developmental Review, 18, 480-496.
• Meeus, W., van de Schoot, R., Keijsers, L., & Branje, S. (2012). Identity statuses as developmental trajectories: A five-wave longitudinal study in early-to-middle and middle-to-late adolescents. Journal of Youth and Adolescence, 41(8), 1008-1021.
• Morsünbül,Ü. (2005). Ergenlikte Kimlik Statülerinin Bağlanma Stilleri Açısından İncelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Ankara Üniversitesi, Ankara, Türkiye.
• Morsünbül Ü. (2011). Ergenlikte Özerkliğin ve Kimlik Biçimlenmesinin Öznel İyi Oluş Üzerindeki Etkisi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara, Türkiye.
• Morsünbül, Ü. (2013). Ergenlikte Kimlik Statüleri ve Risk Alma Arasındaki İlişki.İlköğretim Online,12(2), 347-355.
• Morsünbül, Ü. (2014). Ergenlik Döneminde İnternet Bağımlılığı: Kimlik Stilleri ve Seçeneklerin Saplantılı Araştırılması ile İlişkileri. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 15, 77-83.
• Morsünbül, Ü. ve Çok, F. (2013). Kimlik Gelişiminde Yeni Bir Boyut: Seçeneklerin Saplantılı Araştırılması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 5(40), 232-244.
• Morsünbül, Ü. ve Çok, F. (2014). Kimlik Gelişiminin Boyutları Ölçeği’nin Türkçeye Uyarlanması. The Journal of Psychiatry and Neurological Sciences,27, 6-14.
• Morsünbül, Ü., Crocetti, E., Çok, F., & Meeus, W. (2016). Identity statuses and psychological functioning in Turkish youth: A-person-centered approach. Journal of Adolescence, 47, 145-155.
• Prpa, N. (2017). Personality traits and gender effect on athletes and non-athletes self-handicapping strategies over time. EQOL Journal,9(1), 5-14.
• Pulford, B., Johnson, A., & Awaida, M. (2005). A cross-cultural study of predictors of selfhandicapping in university students. Personality and Individual Differences, 39, 727-737.
• Rhodewalt, F., Saltzman, A.T., & Wittmer, J. (1984). Self-handicapping among competitive athletes: The role of practice in self-esteem protection. Basic and Applied Social Psychology, 5, 197-209.
• Rhodewalt, F., & Tragakis, M. (2002). Self-handicapping and the social self : The cost and rewards of interpersonal self-construction. In J. P. Forgas & K. D. Williams (Eds.), The social self : Cognitive, interpersonal, and intergroup perspectives (pp. 121–140). New York: Psychology Press.
• Rhodewalt, F., & Vohs, K.D. (2005). Defensive Strategies, Motivation and the self: A self regulatory process view. In a Elliot & C.S. Dweck (Eds.) Handbook of competence and motivation (p.548- 565). New York, NY: The Guilford Press.
• Saatci, E. (2020). Üniversite Öğrencilerinde Mükemmeliyetçilik, Belirsizliğe Tahammülsüzlük ve Psikolojik Dayanıklılığın Kendini Engelleme Üzerindeki Etkisi, İstanbul: Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Psikoloji Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Sahranç, Ü. (2011). An investigation of the relationships between self- handicapping and depression, anxiety and stress. International Online Journal of Educational Sciences, 3(2), 526-540.
• Sarouphim, K.M., & Issa, N. (2017). Investigating identity statuses among Lebanese Youth: Relation with gender and academic achievement. Youth & Society, 1-20.
• Schwartz, S., Mason, C., Pantin, H., & Szapocznik, J. (2009). Longitudinal relationships between family functioning and identity development in Hispanic adolescents. The Journal of Early Adolescence, 29, 177-211.
• Schwartz, S., Beyers, W.,Luyckx, K., Soenens, B., Zamboanga, B.L., Forthun, L.F, Waterman, A.S. (2011). Examining the light and dark sides of emerging adults’identity: A study of identity status differences in positive and negative psychosocial functioning.Journal of Youth and Adolescence. 40(7),839-859.
• Smith, J. L., Hardy, T., & Arkin, R. (2009). When practice doesn’t make perfect: Effort expenditure as an active behavioral self-handicapping strategy. Journal of Research in Personality, 43(1), 95-98.
• Thompson, T., & Richardson, A. (2001). Self-handicapping status, claimed self-handicaps and reduced practice effort following success and failure feedback. British Journal of Educational Psychology, 71, 151-170.
• Tice, D.M. (1991). Esteem protection or enhancement? Self-handicapping motives and attributions differ by trait self-esteem. Journal of Personality and Social Psychology, 60(5), 711-725.
• Üzbe, N. ve Bacanlı H. (2015). Başarı Hedef Yönelimi, Benlik Saygısı ve Akademik Başarının Kendini Engellemeyi Yordamadaki Rolü. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi,13(1), 33-50.
• Verschueren, M., Rassart, J., Claes, L., Moons, P., & Luyckx, K. (2017). Identity statuses throughout adolescence and emerging adulthood: a large-scale study contextual differences. Psychologica Belgica, 57(1), 32-42.
• Warner, S., & Moore,S. (2004). Excuses, excuses: Self-Handicapping in an Australian adolescent sample. Journal of Youth Adolescence, 33(4), 271–281.
• Yalnız, A. (2014). Algılanan Anne Baba Tutumları, Kendini Sabotaj ve Öz-Yeterlik Arasındaki İlişkinin İncelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi, Sakarya, Türkiye.
• Yavuzer, Y. (2015). Investigating the relationship between self-handicapping tendencies, selfesteem and cognitive distortions. Educational Sciences:Theory And Practice, 15(4), 87