Karaman’daki Eski Eserlerin Müze-i Hümâyun’a Nakli Meselesi ve Osman Hamdi Bey Tablolarındaki Karaman Detayları

Yıl 2022, Sayı: 25, 92 - 107, 31.05.2022

Kadir Türkmen

https://doi.org/10.56074/msgsusbd.1123749

Öz

Topraklarında sayısız taşınır/taşınmaz kültür varlığı barındıran Osmanlı Devleti’nde 19. yüzyılın ortalarından itibaren bu eski eserleri depolama, muhafaza ve teşhir etme bilinci oluşmaya başlamıştır. Bizans devrinden kalma Aya İrini Kilisesi’nde başlayan Osmanlı müzecilik serüveni, Osman Hamdi Bey’in Müze-i Hümâyun müdürlüğüne atanmasıyla birlikte gelişimini sürdürmüştür. Bu devirde, Osman Hamdi Bey önderliğinde yapılan kazılardan elde edilen buluntularla zengin bir koleksiyona sahip olan Müze-i Hümâyun için imparatorluk coğrafyasının birçok vilayetinden eski eserin getirtilip sergilenmesi düşünülmüştür. Bu eserlerden birkaçı da Karamanoğulları Beyliğine ait mimari eserler üzerindeki kitabe ve çeşitli taşlardır. Bu çalışmada; Başkanlık Osmanlı Arşivlerinde yer alan yazışmalardan hareketle Karaman’daki eserlerin Müze-i Hümâyun’a götürülmesi konusundaki tartışmalara yer verilmiştir. Ardından, bu tarihlerde Osman Hamdi Bey’in tablolarında kullanmaya başladığı Karamanoğullarına ait mimari eserlerdeki detayların bu yazışmalarla olan ilişkisi hususunda çıkarımlar yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Eski Eser, Karaman, Osman Hamdi Bey, Müze-i Hümâyun

Kaynakça

• Akın, N. (1993). Osman Hamdi Bey, Âsâr-ı ‘Atikâ Nizâmnâmesi ve dönemin koruma anlayışı üzerine. Osman Hamdi Bey ve dönemi sempozyumu içinde (ss. 233-239), İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Bilici, K. (1985). Osman Hamdi Bey’in tablolarında Karamanoğlu anıtlarına ait tarihî malzeme. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, ss. 117-140.
• Cezar, M. (1971). Sanatta Batı’ya açılış ve Osman Hamdi Bey. İstanbul: Türkiye İş Bankası.
• Çal, H. (1997). Osmanlı Devleti’nde Âsâr-ı ‘Atikâ Nizâmnâmeleri. Vakıflar Dergisi, 26, ss. 391-400.
• Dilbaz Kutlu, B. (2018). Osmanlı Devleti’nin arkeoloji politikası. İstanbul: Okur Tarih,
• Dumlupınar S. A., (2019). Halil Edhem ve Bibliografya (Amida) isimli çalışması üzerine. Tarih ve Gelecek Dergisi, 5(2), ss. 449-460.
• Eldem, E. (2010). Osman Hamdi Bey sözlüğü. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı.
• Fataha Bilget, E. (2020). Karamanoğulları Beyliği: baniler ve unvanlar. Near East Historical Review, 10 (3), s. 311-326.
• Karpuz, H. (2013). Anadolu’nun ilk fotoğrafhanesi Konya Foto Behçet’in tarihi. Sanat Tarihi Dergisi, 22 (1), s. 131-144.
• Karpuz, H. ve Odabaşı, S. (1997). Konya’nın ilk fotoğrafçısı Solakyan. Tarih ve toplum, 28 (167),s. 35-42.
• Konyalı Hakkı, İ. (1967). Abideleri ve kitabeleri ile Karaman tarihi Ermenek ve Mut abideleri. İstanbul: Baha Matbaası.
• Kula Say, S. (2014). Beaux Arts Kökenli Bir Mimar Olarak Alexandre Vallaury’nin Meslek Pratiği ve Eğitimciliği Açısından Kariyerinin İrdelenmesi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Muşmal, H. (2009). Anadolu’nun ilk eski eser (arkeoloji) müzesi: Konya Âsâr-ı Atîka Müzesi’nin kuruluşu. Uluslararası Tarih ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, ss. 121-142
• Özkasım, H. ve Ögel, S. (2005). Türkiye’de müzeciliğin gelişimi. İTÜ Dergisi 1 (1), ss. 96-102.
• Shaw, W. M. K. (2004). Osmanlı müzeciliği: Müzeler, arkeoloji ve tarihin görselleştirilmesi. (E. Soğancılar, Çev). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Şahan, H. (2009). Karamanoğlu Cami ve Mescitlerinde Yer Alan Mihraplar. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
• Tatatoğlu, E. (2018).Osman Hamdi Bey: 19.yüzyılın Türk müzecisi-devlet adamı-ressamı-sanat eğitimcisi-arkeoloğu. Milli Eğitim, 48(221), ss.175-185.
• Uğraş Meriç, H. (2010). Topkapı Sarayı Çinili Köşk / Sırça Saray: İşlevi, Anlamı ve Tarihsel Gelişimi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Gazete ve Dergiler : Şehbal, 15 Mart 1327, 26.
• Tarih-i Osmani Encümeni Mecmuası, Kanunuevvel 1327, 11
• Arşiv Belgeleri : BOA (Başkanlık Osmanlı Arşivi, DH.MKT (Dahiliye Mektubi Kalemi), 2031-85, H.27-05-1310.
• BOA (Başkanlık Osmanlı Arşivleri), BEO (Bab-ı Ali Evrak Odası) 121-9069, H.24-05-1310.
• BOA (Başkanlık Osmanlı Arşivleri), MF.MKT (Maarif Mektubi Kalemi) 292-2, H.19-05-1313