Cam Tavanlara Sıkıştırılan Kadın Sanatçılar

Yıl 2023, Sayı: 28, 38 - 46, 30.11.2023

Derya Kutsal

https://doi.org/10.56074/msgsusbd.1374046

Öz

Eski Yunanca’da “kural” anlamına gelen “kanon” sözcüğü Fransızca’da da benzer anlamlara gelmektedir ve ek olarak “dinde veya başka bir konuda otorite sayılan metinlerin tümü” olarak bilinmektedir. Bu kavramın, sanat tarihi terminolojisine 20. yüzyılda dinî anlamından sıyrılarak girdiği bilinmektedir. Sanat tarihi metinlerinde dinî anlamından sıyrılarak kullanılması erken dönem sanat tarihi metinlerinin eleştirilmeye başlamasıyla mümkün olmuştur. Erken dönem sanat tarihi metinlerinde kullanılan dil ile sanat tarihi yazımı günümüze kadar aynı şablonları tekrar ederek gelmiş ve ilerleme kaydedememiştir. Özellikle son yıllarda kanon kelimesiyle bir kült yapıtlar listesi oluşturulmuş ve bu liste bir otorite olarak her alanda kabul görmüştür. Türkiye’de sanat tarihi yazımı eril bir bakış açısıyla ele alındığı, taraflı açıklamaların ve betimlemelerin yapıldığı, cinsiyet eşitsizliğinin çıplak gözle görülebileceği alanlardan biridir. Özellikle erken dönemlerde yazılmış sanat tarihi metinlerini incelediğimizde kadın sanatçılara bir
paragraflık hüzünlü biyografilerle yer verildiği görülmektedir. Sanat tarihi yazımını oluşturan koleksiyonların ve müzelerin de bu kanonun oluşmasında rolü vardır. Müze koleksiyonlarının varoluş biçimleri ve içerikleri bulunduğu kurumları hatta bölgelerin sosyal dinamiklerini temsil etmektedir. Bu sebeple bu makalede bir ulusal müze statüsünde olan İstanbul Resim ve Heykel Müzesi koleksiyonunda bulunan kadın sanatçıların müzede, sergilerde ve basılan kataloglarda ne ölçüde görünür olabildiği üzerinde durulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Kanon, Kadın Sanatçılar, İstanbul Resim ve Heykel Müzesi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi

Women Trapped in Glass Ceilings

Öz

In Ancient Greek, the word "kanon," meaning 'rule,' is similar in meaning in French and is additionally known as "the entirety of texts considered authoritative in religion or another subject." It is known this concept entered the terminology of art history in the 20th century, shedding its religious connotations. Its use in art history texts without its religious connotations became possible with the beginning of criticisms of early art historical texts. The language used in early art historical texts has remained stagnant, repeating the same patterns, and has not made much progress up to the present day. Especially in recent years, the term "kanon" has been used to create a list of canonical works, which has been accepted as an authority in all fields. In Turkey, the writing of art history is approached from a male perspective, with biased explanations and descriptions, and areas where gender inequality can be visibly observed. Particularly when examining art historical text written in early periods, it is observed that brief and melancholic biographies of female artists are included in one paragraph. The collections and museums that constitute art historical writing also play a role in the formation of this canon. The forms of existence and contents of museum collections represent the social dynamics of the institutions they belong to, even the regions. Therefore, this article focuses on the extent to which female artists in the collection of the Istanbul Painting and Sculpture Museum, which has a national museum status, are visible in the museum, exhibitions, and published catalogs.

Anahtar Kelimeler

Canon, Female Artists, Istanbul Painting and Sculpture Museum, Mimar Sinan Fine Arts University.

Kaynakça

• Antmen, A.(2020). Sanat/Cinsiyet: Sanat tarihi ve feminist eleştiri. İletişim Yayınları.
• Araz, N., Sümercan, A., Ünver, B., Türkan, B., Eloğlu, M., Tanaltay, S., Pajonk, P., Güven, M. (1980). Kainat Barkan Pajonk. Sanat Yapım Yayıncılık.
• Berk, N. (1973). Resim kültürel yaşantımıza son elli yıl içinde girdi. Milliyet Sanat, (51), 8-10.
• Berk, N. (1937). Türk heykeltıraşları. Güzel Sanatlar Akademisi Neşriyatı.
• Edhem, H.(1970). Elibal, G.(Çev.). Elvah-ı Nakşiye Koleksiyonu. Milliyet Yayınları.
• Germaner, S. (2009). Elvah-ı Nakşiye Koleksiyonu’ndan Resim ve Heykel Müzesi’ne. Serginin Sergisi. MSGSÜ Yayınları.
• Gørrill, H. (2021). Kadından ressam olmaz. Hayalperest Yayınevi.
• İRHM. Geçmiş Sergiler. https://irhm.msgsu.edu.tr/gecmis-sergiler/page/2/
• Kaptana, M. (2008). Galeristler: Yetmişlerin sanat ortamı. Kanat Kitap.
• Kutsal, D. (2022). İstanbul Resim ve Heykel Müzesi koleksiyonunda bulunan kadın sanatçılar, eserleri ve kadın sanatçıların sergilerdeki temsili. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). MSGSÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Kutsal, D. ve Atlığ, A.C. (2022). İstanbul Resim ve Heykel Müzesi resim koleksiyonu envanterinde bir keşif: Nevin Edhem Hamdi. MSGSÜ Sosyal Bilimler, 1 (25), 121-131.
• Özpınar, C. (2016). Sanat tarihi yazımı (1970-2010). Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Özsezgin, K.(haz.) (1996). Mimar Sinan Üniversitesi İstanbul Resim ve Heykel Müzesi Koleksiyonu. Yapı Kredi Kültür ve Sanat Yayıncılık.
• Zihnioğlu, Y. (haz.).(2007). Osmanlı Ressamlar Cemiyeti Gazetesi 1911-1914. Kitap Yayınevi.