Burke’ten Kant’a Yüce Kavramının Werner Herzog Sinemasındaki Yansıması: Aguirre, Tanrının Gazabı Filmi*

Yıl 2024, Sayı: 30, 77 - 91

İhsan Koluaçık

https://doi.org/10.56074/msgsusbd.1560970

Öz

Gilles Deleuze, Werner Herzog için yaşayan yönetmenler arasındaki en metafizik olanı der. Herzog sinema tarihinde eşine az rastlanan yönetmenlerin başında gelir. Filmleri yaşamla sinema arasında ortalık arayan belirli bir estetik yapı içermekle birlikte sinema dili kendisinden sonra gelecek birçok yönetmene ilham kaynağı oluşturur. Sinemasında felsefi soruşturmalar önceliklidir. 1972 yılında yönettiği Aguirre, Tanrı’nın Gazabı filmi yönetmenin felsefi anlamda yüce kavramına dair sorgulamalarını içerirken doğa ile insan karşıtlığına vurgu yapar. Film, Kantçı anlamda matematiksel ve dinamik yüceyi somutlaştırırken Burke’çü anlamda ürkütücü bir estetik deneyimi içeren yüceliği ön plana çıkarır. Çalışmada Aguirre, Tanrı’nın Gazabı filmi özelinde Herzog’un yüce kavramına dair felsefi sorgulamaları Edmund Burke ve Immanuel Kant’ın yüce kavramına dair tartışmaları bağlamında ele alınacaktır. Genç Alman sinemasının önemli yönetmenlerinden Herzog’un yüce kavramını kendine has sinema diliyle filmlerinde işleme biçimi, Burke ve Kant’ın kavrama dair felsefi çıkarımlarından yola çıkılarak değerlendirilecektir. Kant’ın ve Burke’ün yüce kavramına yüklemiş olduğu anlamla, kavramın Herzog sinemasındaki örtüşmeleri ayrıntılarıyla değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

Werner Herzog, Edmund Burke, Immanuel Kant, Yüce

Reflecting the Concept of the Sublime from Burke to Kant in Werner Herzog's films: Aguirre, The Wrath of God

Öz

In his writings, Gilles Deleuze refers to Werner Herzog as the most metaphysical of living directors. Herzog is one of the few directors in the history of cinema who can be considered to have made a signifcant and lasting impact. Despite the fact that his flms exhibit a distinctive aesthetic structure that strives to reconcile the real and the cinematic, his cinematic language serves as a source of inspiration for numerous directors who have followed in his footsteps. Philosophical enquiry constitutes a primary focus of his cinematic output. In his flm Aguirre, the Wrath of God (1972), Herzog engages in a philosophical inquiry into the concept of the sublime, underscoring the dichotomy between the natural and the human realms. The flm can be seen to embody the mathematical and dynamic sublime in the Kantian sense, but it also foregrounds the sublime in the Burkean sense, which includes an eerie aesthetic experience. This study will examine Herzog’s philosophical inquiries into the concept of the sublime in the context of the discussions by Edmund Burke and Immanuel Kant on the same topic in the flm Aguirre, the Wrath of God. This study will evaluate the way Herzog, one of the most signifcant directors of young German
cinema, handles the concept of the sublime in his flms, employing his distinctive cinematic language. It will do so by analysing the philosophical inferences made by Kant and Burke about the concept of the sublime. In addition, it will examine the meaning attributed to the concept by Kant and Burke, as well as the extent to which it is present in Herzog’s cinematic work.

Anahtar Kelimeler

Werner Herzog, Edmund Burke, Immanuel Kant, The Sublime

Kaynakça

• Altuğ, T. (1989). Kant Estetiği. Payel Yayınevi.
• Atkinson, M. (2000). The Wanderings of Werner Herzog. Film Comment, 36(1), 16-19.
• Branco, P. C. (2016). ‘The Physiological Sublime in Klaus Kinski’s Aguirre’. M. Edwards içinde, Klaus Kinski, Beast of Cinema, (ss. 27-39). Jeferson, NC: McFarlandand Co.
• Branco, P. C. (2022). Kant and Burke’s Sublime in Werner Herzog’s Films: The Quest for an Ecstatic Truth. Film-Philosophy, 26 (2), 149-170.
• Burke, E. (1998). A Philosophical Enquiry into the Origin of our Ideas of the Sublime and Beautiful. Oxford University Press.
• Caygill, H. (2000). A Kant Dictionary Blackwell Philosopher Dictionaries. Blackwell Publishing Ltd.
• Cevizci, A. (1999). Paradigma Felsefe Sözlüğü. Paradigma Yayınları.
• Davidson, J. E. (1993). As Others Put Plays upon the Stage: Aguirre, Neocolonialism, and the New German Cinema. New German Critique, (60), 101-130.
• Deleuze, G. (2014). Sinema I Hareket-İmge. Norgunk Yayınları.
• Doran, R. (2015). The Theory of the Sublime from Longinus to Kant. Cambridge University Press.
• Gandy, M. (1996). Visions of Darkness: The Representation of Nature in the Films of Werner Herzog. Ecumene, 3(1), 1-21.
• González, D. A. (2018). Myth and catastrophe. Characters and landscape in Werner Herzog and its Echoes in Latin American Cinema. Comunicación y Sociedad, (32), 41-61.
• Heimsoeth, H. (2007). Kant'ın Düşünce Dünyası. (T. Mengüşoğlu, Çev.). Doğu Batı Yayınları.
• Herzog, W., & Cronin, P. (2002). Herzog and Herzog. Faber & Faber.
• Kant, I. (2000). Critique of the Power of Judgment. Cambridge University Press.
• Kant, I. (2010). Güzellik ve Yücelik Duyguları Üzerine. (A. Fethi, Çev.). Hil Yayınları.
• Kant, I. (2016). Yargı Yetisinin Eleştirisi. (A. Yardımlı, Çev.). İdea Yayınevi.
• Karatani, K. (2008). Transkritik Kant ve Marx Üzerine. (E. Ünal, Çev.). Metis Yayınları.
• Keskin, G. (2019). Kant Estetiği ve Romantisizm. Alfa Yayınları.
• Keskin, G. (2024). Alman Romantikleri Sanat Sancısı. S. Salman içinde, Kant Sonrası Kant (ss. 81-112). Alfa Yayınları.
• Koepnick, L. P. (1993). Colonial Forestry: Sylvan Politics in Werner Herzog's Aguirre and Fitzcarraldo. New German Critique, (60), 133-159.
• Kula, O. B. (2012). Kant, Schiller, Heidegge Estetik ve Edebiyat. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Léger, M. J. (2015). Drive in Cinema Essays on Film, Theory and Politics. The University of Chicago Press.
• Longinus. (2010). On Sublimity. O. V. Bychkov, & A. Sheppard, Greek and Roman Aesthetics içinde (ss. 147-166). Cambridge University Press.
• Mathias, N. (2020). Disaster Cinema in Historical Perspective: Mediations of the Sublime. Amsterdam University Press.
• Osmanoğulları, F. (2020). Sinemada Korkunun Verdiği Hazzın Yüce Kavramı ile Açıklanması ve Antonio Margheriti’nin Danza Macabra (1964) Filmi. SineFilozofi Dergisi (Özel Sayı), 6-19.
• Parsakhanqah, M. (2018). New Naturalism of Herzog and Deleuze. IAFOR Journal of Arts & Humanities, 5(1), 121-132.
• Peucker, B. (1984). Werner Herzog: In Quest of the Sublime’. K. Phillips, New German Filmmakers: From Oberhausen through the 1970s içinde (s. 168–94.). Friedrich Ungar Publishing.
• Sütçü, Ö. Y. (2017). Kant ve Lyotard’da Bir Farklılık Politikası Olarak Yüce. Kaygı Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi, (28), 81-95.
• Sarı, G. (2024). Yargı Yetisi’nin Eleştirisi Bağlamında Kant’ın Estetik Anlayışı. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi,(61), 29-42.
• Sarıkartal, E. (2024). Lyotard: Öznenin ve Müştereğin Bozulması. S. Salman, Kant Sonrası Kant içinde (ss. 609-636). Alfa Yayınları.
• Schaper, E. (2005). Beğeni, Yücelik ve Deha. Cogito, (41-42), 154-181.
• Sircello, G. (1993). How Is a Theory of the Sublime Possible? The Journal of Aesthetics and Art Criticism, 51(4), 541-550.
• Stiles, V. M. (1989). Fact and Fiction: Nature's Endgame in Werner Herzog's Aguirre, the Wrath of God. Literature/Film Quarterly, 17(3), 161-167.
• Verrone, W. (2011). Transgression and Transcendence in the Films of Werner Herzog. FilmPhilosophy , 15(1), 179-203.
• Walker, G. A. (1981). Aguirre, The Wrath of God: History, Theater, and the Camera. South Atlantic Review, 46(2), 55-69.
• Wood, A. W. (2009). Kant. (A. Kovanlıkaya, Çev.) Dost Kitabevi Yayınları.
• Yaren, Ö. (2006). Sinemasal Yüce: Felaket Filmlerinde Yüce Arayışı. Kültür ve İletişim, 9(2), 63-80.
• Zupancic, A. (2005). Gerçeğin Etiği, Kant, Lacan. (A. S. Özcan, Çev.). Epos Yayınları.