Augmented Deneme Desenine Dayalı Ekmeklik Buğday Genotiplerinin (Triticum aestivum L.) Diyarbakır Yağışa Dayalı Şartlarında Bazı Tarımsal Özellikler Yönünden Değerlendirilmesi

Yıl 2021, Cilt: 9 Sayı: 1, 833 - 842, 15.06.2021

Mehmet Karaman , Mahir Başaran , İrfan Erdemci , Mustafa Okan

https://doi.org/10.18586/msufbd.933098

Cited By: 2

Öz

Çalışma, Diyarbakır merkez lokasyonunda 2018-2019 üretim sezonunun yağışa dayalı koşullarında yürütülmüştür. Araştırma materyalini farklı tabiatlı ekmeklik buğday genotipleri oluşturmuştur. Çalışma, Augmented Deneme Deseninde 6 blokta yürütülmüş olup, araştırma konusu 120 hat, 5 kontrol çeşit ile kıyaslanmıştır. Araştırma sonuçlarına göre; incelenen tüm özellikler yönünden genotipler arasında p≤0.01 ve p≤0.05 düzeyinde önemli farklılıklar olduğu belirlenmiştir. Araştırmada, tane verimi; 186.3-813.0 kg da-1, hektolitre ağırlığı; 76.01-84.91 kg hl-1, bin tane ağırlığı; 23.51-46.71 g ve protein oranı; %8.67-12.61 arasında değişmiştir. Ayrıca tane veriminde; 55, hektolitre ağırlığında; 23, bin tane ağırlığında; 28, protein oranında; 27 hattın kontrol çeşitlerden daha üstün olduğu belirlenmiştir. İncelenen parametreler bakımından genotipler arasında geniş varyasyon olduğu gözlemlenmiştir. Üstün hatlar genetik tabanı zenginleştirmek için işaretlenerek genitör olarak gen havuzuna alınmıştır. Ayrıca, aynı hatlar ileri kademe verim denemelerine aktarılarak farklı çevrelerde en az 3 yıl denenmek suretiyle ıslah süreçlerinin devam ettirilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Seleksiyon, buğday, genotip, kalite

Destekleyen Kurum

Tarım Bakanlığının Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Proje Numarası

TAGEM/TBAD/Ü/18/A7/P1/255

Teşekkür

Tarım ve Orman Bakanlığı, Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü bünyesinde faaliyetlerine devam eden ve bu projeyi (Proje Numarası: TAGEM/TBAD/Ü/18/A7/P1/255) finansal olarak destekleyen GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi'ne teşekkür ederiz.

Evaluation of Some Agricultural Characteristics of Bread Wheat (Triticum aestivum L.) Genotypes Based on Augmented Experimental Design in Diyarbakır Rainfall Conditions

Öz

The study was carried out based on rainfall conditions in the 2018-2019 growing season in center of Diyarbakir location. The research material consisted of different natured bread wheat genotypes. This study was designed as Augmented Experimental Design with 6 blocks, and 120 lines, being the subject of this study, was compared with 5 control variety. According to results; It was determined that there were significant differences between the genotypes in the p≤0.01 and p≤0.05 level in terms of all the examined features. It was determined that grain yield; 186.3-813.0 kg da-1, test weight; 76.01-84.91 kg hl-1, thousand grain weight; 23.51-46.71 g and protein ratio; %8.67-12.61 ranged. According to the biplot analysis using genotypes data, it was determined that there was a positive correlation between test weight and thousand grain weight, while a negative correlation was found between protein ratio and grain yield. Superior lines were marked to enrich the genetic base and were taken into the gen pool as a parents. In addition, the same lines were transferred to advanced yield trials and it was concluded that the breeding processes should be continued by testing them in different environments for at least 3 years.

Anahtar Kelimeler

genotype, quality, wheat, selection

Proje Numarası

TAGEM/TBAD/Ü/18/A7/P1/255

Kaynakça

• Abate F., Mekbib, F., Dessalegn, F. GGE Biplot Analysis of Multi-Environment Yield Trials Of Durum Wheat (Triticum turgidum Desf.) Genotypes in North Western Ethiopia. American Journal of Expanded Agriculture, 8 120-129, 2015.
• Aktaş A. Bingöl ekolojik koşullarında bazı buğday (Triticum aestivum L.) çeşitlerinin verim ve kalite özelliklerinin belirlenmesi. Bingöl Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Tarla Bitkileri Bölümü, Yüksek Lisans Tezi, s. 34, 2018.
• Aktas H. Tracing Highly Adapted Stable Yielding Bread Wheat (Triticum aestivum L.) Genotypes for Greatly Variable South-Eastern Turkey. Appl. Ecol. & Environ. Res., 14:4 159-176, 2016.
• Anıl H. Samsun ekolojik şartlarında yetiştirilen bazı ekmeklik buğday çeşitlerinde verim, verim unsurları ve kalite kriterlerinin belirlenmesi üzerine bir araştırma, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarla Bitkileri Bölümü Yüksek lisans tezi, Samsun, 2000.
• Anjum F.M., Ahmad I., Butt M.S., Sheikh M.A., Pasha I. Amino Acid Composition of Spring Wheats and Losses of Lysine During Chapati Baking, J. of Food Composition and Analysis, 18 523-532, 2005.
• Bonfil D.J., Karnieli A. Raz M. Mufradi I., Asido S., Egozi H., Hoffman A. Schmilovitch Z. Decision Support System For Improving Wheat Grain Quality in The Mediterranean Area of Israel. Field Crop Research, 89 153-163, 2004.
• Doğan Y., Kendal E. Diyarbakır Koşullarında Bazı Ekmeklik Buğday (Triticum aestivum L.) Genotiplerinin Tane Verimi Ve Bazı Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 23:3 199-208, 2013.
• Dokuyucu T., Akkaya A., Nacar A., İspir B. Kahramanmaraş Koşullarında Bazı Ekmeklik Buğdayların Verim, Verim Unsurları ve Fenolojik Özelliklerinin İncelenmesi, Türkiye II. Tarla bitkileri kongesi, 22-25 Eylül, 16-20, Samsun, 1997.
• Erdemci İ. Investigation of Genotype × Environment İnteraction in Chickpea Genotypes Using AMMI and GGE Biplot Analysis. Turk Journal of Field Crops, 23:1 20-26, 2018.
• Erekul 0., Yiğit A., Koca Y.O., Ellmer F., Weib K. Bazı Ekmeklik Buğday (Triticum aestivum L.) Çeşitlerinin Kalite Potansiyelleri ve Beslenme Fizyolojisi Açısından Önemi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 25 (Özel sayı-1): 31-36, 2016.
• Erkul A. Sulamalı Kosullarda İleri Ekmeklik Buğday Hatlarının Tane Verimi ve Bazı Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi, Adnan Menderes Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Dergisi, 3:1 27-32, 2006.
• Karaman M. Evaluation of The Physiological and Agricultural Properties of Some of Bread Wheat (Triticum aestivum L.) Genotypes Registered in Turkey Using Biplot Analysis. Pak. J. Bot., 52:6 1989-1997, 2020a
• Karaman M. Evaluation of yield and quality performance of some spring bread wheat (Triticum aestivum L.) genotypes under rainfall conditions, International Journal of Agriculture, Environment and Food Sciences, 4:1 19-26, 2020b.
• Karaman M. Seydoşoğlu S., Çam B. Diyarbakır İli koşullarında Augmented Deneme Deseninde Ekmeklik Buğday (Triticum aestivum L.) Genotiplerinin Tarımsal Özellikler Yönünden İncelenmesi. Euroasia Journal of Mathematics, Engineering, 8:9, 195-205, 2020.
• Kendal E., Karaman M., Tekdal S., Doğan S. Analysis of Promising Barley (Hordeum vulgare L.) Lines Performance by AMMI and GGE Biplot in Multiple Traits and Environment. Applied Ecology and Environmental Research 17:2 5219-5233, 2019a.
• Kendal E., Tekdal S., Karaman M. Proficiency of Biplot Methods (AMMI and GGE) In The Appraisal of Triticale Genotypes In Multiple Environments, Applied Ecology and Environmental Research, 17:3 5995-6007, 2019b.
• Koca Y.O., Dere Ş., Erekul O. İleri Ekmeklık Bugday Hatlarında Tane Verimi Ve Bazı Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. Adnan Menderes Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Dergisi, 8:2 15- 22, 2011.
• Özen S., Akman Z. Yozgat Ekolojik Koşullarında Bazı Ekmeklik Buğday Çeşitlerinin Verim ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Dergisi, 10:1 35-43, 2015.
• Peterson R.G. Agricultural Field Experiments Design and Analysis, Marcel Dekker,Inc. 409, 1994.
• Stone P.J., Savin, R. Grain Quality and Its Physiological Determiants. in: Satorre M.H., Slafer G.A. Wheat, Ecology and Physiology of Yield Determination. Food Products Press, New York, p.85120, 2000.
• TMO. Toprak Mahsuller Ofisi Genel Müdürlüğü Hububat Sektör Raporu. https://www.tmo.gov.tr/Upload/Document/sektorraporlari/hububat2019.pdf. Erişim Tarihi: 01.05.2021
• Zadoks J.C., Chang T.T., Konzak C.F. A decimal code for the growth stages of cereals. Weed Research, 14 415-421, 1974