Öz
Cumhuriyetin ilk kuşak toplumbilimcileri arasında yer alan Niyazi Berkes, Türk düşünce hayatına ekonomik ve sosyal tarih, toplumsal yapı, çağdaşlaşma, din-devlet ilişkisi ve batı düşüncesi gibi konularda katkıda bulunmuştur. Berkes, eserlerinde devleti doğrudan bir inceleme nesnesi olarak ele almamıştır. Fakat toplumsal ve ekonomik yapıya ilişkin tarihsel çalışmaları ile din-devlet ilişkisine yönelik çalışmalarında Berkes’in devleti önemli bir olgu olarak incelediğini görülmektedir. Bu bağlamda çalışmada Berkes’in genel devlet teorisi ve Türk devlet teorisi incelenmiştir. Sonuç olarak, Berkes’in devlet teorisinde Batı devletleri için geçerli gördüğü devlet tanımı Doğu devletlerinde geçerlilik göstermemektedir. Genel devlet teorisini klasik Marksist tanımlar ile ele alan Berkes, Türk devlet teorisini kurarken Weberyan açıklamaları kullanmaktadır. Osmanlı devleti üzerinden kurduğu Türk devlet teorisi, Batı düşüncesinin ürünü olan despotik devlet nitelemesidir. Berkes için despotik devlet tam anlamıyla Osmanlı’da karşılık bulmuştur. Böylelikle Berkes’in devlet teorisini Batı merkezli bakış açısıyla kurduğu görülmektedir.
Anahtar Kelimeler
Niyazi Berkes devlet Türk devleti despotik devlet Osmanlı devleti
Kaynakça
- Adanır, Oğuz (1999), “Türkiye’de ‘Özgün Bir Tarih Felsefesi’ Anlayışı Öncülerinden Niyazi Berkes Üzerine Notlar”, İz Bırakmış Kıbrıslı Türkler I. Sempozyumu: Niyazi Berkes, (Yay. Haz. İsmail Bozkurt), (Doğu Akdeniz Üniversitesi Kıbrıs Araştırmaları Merkezi:12): 115-126.
- Ak, Gökhan (2014), “Niyazi Berkes Yazını Üzerine Bir Bibliyografya Denemesi, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 54 (2), s.419-486.
- Ayman Güler, Birgül (2023), Devlet Bilimi – Göçebe ve Yerleşik Devlet, (Ankara: İmge Kitabevi Yayınları, 2. Baskı).
- Berkes, Niyazi (1965), İkiyüz Yıldır Neden Bocalıyoruz, (İstanbul: İstanbul Matbaası).
- Berkes, Niyazi (1973), Türkiye’de Çağdaşlaşma, (Ankara: Bilgi Yayınevi).
- Berkes, Niyazi (1975), İslamlık, Ulusçuluk, Sosyalizm¸ (Ankara: Bilgi Yayınevi).
- Berkes, Niyazi (1978), Türkiye’de Çağdaşlaşma, (İstanbul: Doğu-Batı Yayınları).
- Berkes, Niyazi (1982), Atatürk ve Devrimler¸ (İstanbul: Adam Yayınları).
- Berkes, Niyazi (1984), Teokrasi ve Laiklik, (İstanbul: Adam Yayınları).
- Berkes, Niyazi (1997), Unutulan Yıllar, (Yay. Haz. Ruşen Sezer), (İstanbul: İletişim Yayınları).
- Berkes, Niyazi (2021), Felsefe ve Toplumbilim Yazıları, (İstanbul: Yapı Kredi Yayınları).
- Berkes, Niyazi (2022), Türkiye İktisat Tarihi, (İstanbul: Yapı Kredi Yayınları).
- Berkes, Niyazi (2022), Türkiye’de Çağdaşlaşma, (İstanbul: Yapı Kredi Yayınları).
- Berkes, Niyazi (2023), Türk Düşününde Batı Sorunu, (İstanbul: Yapı Kredi Yayınları).
- Çakıroğlu, Mustafa (2022), Osmanlılarda Epistemoloji ve İktisadi Yapı İlişkisinin Analizi: Tarihyazıcılığı Bağlamında Niyazi Berkes ve Sabri Ülgener, (Ankara: Yayımlanmamış Doktora Tezi).
- Çoşkun, İsmail (1991), “Niyazi Berkes Üzerine”, İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, (3), s.49-86.
- Dirlik, Andre (1999), “The Montreal Years (1952-1975): Dilemma Over Western Civilization” İz Bırakmış Kıbrıslı Türkler I. Sempozyumu: Niyazi Berkes, (Yay. Haz. İsmail Bozkurt), (Doğu Akdeniz Üniversitesi Kıbrıs Araştırmaları Merkezi:12): 9-18.
- Hassan, Ümit (2019), İbni Haldun – Metodu ve Siyaset Teorisi¸ (Ankara: Doğu Batı Yayınları, 7. Basım).
- İbn Haldun (2007), Mukaddime, (Haz. Süleyman Uludağ), (İstanbul: Dergâh Yayınları).
- İnalcık, Halil (1994), “Sultanizm Üzerine Yorumlar: Max Weber'in Osmanlı Siyasal Sistemi Tiplemesi”, Dünü ve Bugünüyle Toplum ve Ekonomi, Sayı 7, s. 5-26.
- Okandan, Recai G. (1968), Umumi Amme Hukuku, (İstanbul: Fakülteler Matbaası).
- Özer, İnan (2014), “Niyazi Berkes”, Türk Toplumbilimcileri I, (Haz. Emre Kongar), (İstanbul: Remzi Kitabevi).
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Kamu Yönetimi |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 19 Nisan 2024 |
| Gönderilme Tarihi | 4 Aralık 2023 |
| Kabul Tarihi | 4 Mart 2024 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2024 |