TÜRKİYE’NİN KENTSEL KORUMA POLİTİKASI

Yıl 2022, Cilt: 17 Sayı: 38, 337 - 364, 22.12.2022

Hazal Ilgın Bahçeci Başarmak

https://doi.org/10.56524/msydergi.1187730

Cited By: 1

Öz

Geçmişten günümüze Türkiye’de kentsel koruma politikaları, büyük ölçüde, kentin fiziksel sorunları üzerinden ve fiziksel tarafı ağır basan imar planları kapsamında ele alınmış; kentlerin korunarak gelişmesi açısından farklı yaklaşımlar geliştirme çabasına girilememiş ve dolayısıyla bütünsel kent planlamasından uzak bir yapı süregelmiştir. 1960’lı yıllarda kentsel koruma alanına artan ilgiye karşın, özellikle 1970’li yıllardan itibaren kentsel planlamanın aynı tip planlara yönelmesi, giderek tek tipleşen kentleri yaratmıştır. Kentsel koruma politikalarının da “tek tip” koruma amaçlı imar planları kapsamında şekillenmeye başlamasına neden olan bu durum, bir yandan kentlerin tarihi ve kültürel değeri bulunan alanlarındaki tahribatın artmasına, diğer yandan da kentlerin diğer alanlarında yoğun bir imar baskısının ortaya çıkmasına neden olmuştur. Çalışmanın amacı, Türkiye’nin kentsel koruma politikasının gelişimini, tarihsel gelişme süreci içinde ele alarak incelemek ve değerlendirmektir. Bu çerçevede önce kentsel koruma ve kentsel koruma politikalarının önemine değinilecek, ardından kentsel korumanın dünyadaki gelişim seyri ele alınacak ve son olarak kentsel korumanın Türkiye’deki gelişimi ilgili yasal ve kurumsal çerçeve temelinde incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Kentsel koruma, Kentsel koruma politikası, Kent kimliği, Kent kültürü, Türkiye

Kaynakça

• Ahunbay, Zeynep (2005). “Doğal ve Kültürel Mirası Koruma Alanında Geçerli Uluslararası Belgelerin Türkiye’deki Uygulamalara Yansımaları”. İlgi, P. Yüce Aşkun P. İ. vd. (Der.), Korumada 50 Yıl (İstanbul: MSGSÜ Yayınları): 9-24
• Aktaş, Mahfuz (2015). “Kentsel Koruma Alanlarındaki Yasal ve Kurumsal Değişikliklerin Tarihi Çevreye Etkisi – Karaköy Perşembe Pazarı Bölgesi Örneği”, Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Şehir ve Bölge Planlama Anabilim Dalı Yayınlamamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul
• Avcıoğlu Safa (2016). “Tarihi Çevrelerde Kentsel Koruma ve Kentsel Yenileme Eğilimleri: Yasal ve Yönetsel Çerçeve”. Kent Araştırmaları Dergisi, 20(7), s. 698-719.
• Avrupa Konseyi (1992) “European Convention on the Protection of the Archaeological Heritage” https://rm.coe.int/168007bd25 (26.09.2022).
• Can, Cengiz (1993). “Kentsel Koruma Alanları ve Koruma Sorunları”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 36 (1-2), s. 307-314.
• Council of Europe (2005). “Framework Convention on the Value of Cultural Heritage for Society” https://rm.coe.int/1680083746 (26.09.2022).
• Çekül Vakfı (2010). “Yerelden Ulusala Ulusaldan Evrensele Koruma Bilincinin Gelişim Süreci” https://www.tarihikentlerbirligi.org/wp-content/uploads/KorumaBilinci-Ekitap.pdf (08.09.2022)
• Dinçer, İclal ve Akın, Oya. (1994). “Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kapsamında Koruma Planı ve İdari Yapısı”, 2. Kentsel Koruma Yenileme ve Uygulama Kolokyumu, İstanbul
• Dinçer, İclal (2016a). “Kentsel Koruma Kavramı ve Evrimi”, Ersoy, Melih (Der.), Kentsel Planlama: Ansiklopedik Sözlük (İstanbul: Ninova Yayıncılık),: 228-232
• Dinçer, İclal (2016b). “Kentsel Koruma Kurumunun Ülkemizdeki Yapılanması”, Ersoy, Melih (Der.), Kentsel Planlama: Ansiklopedik Sözlük (İstanbul: Ninova Yayıncılık): 234-236 , Eskici Özten, Ayşen (2012). “Tarihi Konut Yapılarını ve Alanlarını Korumanın Ekonomik Etkilerinin Değerlendirilmesi Galata Örneği”, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi, İstanbul.
• Günay, Zeynep (2016). “Kentsel Koruma Kavramı ve Politikaları”, Ersoy, Melih (Der.), Kentsel Planlama: Ansiklopedik Sözlük (İstanbul: Ninova Yayıncılık): 232-234
• ICOMOS (1987) “Tarihi Kentlerin ve Kentsel Alanların Korunması Tüzüğü” https://www.icomos.org/charters/towns_e.pdf (23.09.2022).
• İtalya Eski Eserler ve Güzel Sanatlar Yüksek Kurulu (1931). “Restorasyon Kartası” http://www.icomos.org.tr/Dosyalar/ICOMOSTR_tr0660878001536681682.pdf (23.09.2022).
• Kejanlı, D. Türkan, Akın, Can Tuncay ve Yılmaz, Aysel (2007). “Türkiye’ Koruma Yasalarının Tarihsel Gelişimi Üzerine Bir İnceleme”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 6 (19), s. 179-196.
• Kültür ve Turizm Bakanlığı Teftiş Kurulu Başkanlığı (2022). “İlke Kararları” https://teftis.ktb.gov.tr/TR-14322/ilke-kararlari.html (04.10.2022).
• Mumcu, Ahmet (1969). “Eski Eser Hukuku ve Türkiye”, Ankara Üniversitesi Hukuk Bilgiler Fakültesi Dergisi, 26, (3-4), s.45-78
• Özen Turan, Sanem (2009). “Bütünleşik Kentsel Koruma ve Ekonomisi: Trabzon Kenti Modeli”, K.T.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi, Trabzon
• Sağıroğlu, Özlem (2016). “Korumada Turizmin “Kurtarıcı” Rolü Üzerine”, İdealkent Kent Araştırmaları Dergisi, 7(19), s. 550-586
• UNESCO (1954). “Convention for the Protection of Cultural Property in the Event of Armed Conflict with Regulations for the Execution of the Convention” https://en.unesco.org/sites/default/files/1954_Convention_EN_2020.pdf (26.09.2022).
• UNESCO (1976). “Recommendation concerning the Safeguarding and Contemporary Role of Historic Areas” https://www.icomos.org/publications/93towns7o.pdf (23.09.2022).
• Ünlü, Tolga (2009) “Kentsel Dönüşüm Sürecinin Tasarlanması: Tarsus Tarihi Merkezi”, Planlama Dergisi (3-4), s. 145-57
• Venedik Tüzüğü (1964). http://www.icomos.org.tr/Dosyalar/ICOMOSTR_tr0243603001536681730.pdf (23.09.2022)
• Zeren, Nuran (1991). “Koruma Amaçlı İmar Planı Yapım ve Uygulama Sorunları”, İTÜ Mimarlık Fakültesi Şehir ve Bölge Planlaması Bölümü, İTÜ Çevre ve Şehircilik Uygulama Araştırma Merkezi Proje No: 71/20, İstanbul.
• Zülfikar, Çiğdem (2012) “Tarihi Kentsel Çevrenin Korunmasında Stratejik Planlama Yaklaşımı: Bakırköy-Yeşilköy Köyiçi Koruma Alanı Örneği”, Kültür ve Turizm Bakanlığı, İstanbul II Numaralı Yenileme Alanları, Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü, Uzmanlık Tezi, İstanbul.
• 1710 sayılı Eski Eserler Kanunu (1973). https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/14527.pdf (10.10.2022).
• 5737 sayılı Vakıflar Kanunu (2008) https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5737.pdf (10.10.2022).
• 6306 Sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun (2012). https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.6306.pdf (10.10.2022).