KENT MEKÂNINDA KAMUSAL ALAN: RICHARD SENNETT PERSPEKTİFİNDE BİR İNCELEME

Yıl 2018, Sayı: 29, 111 - 128, 30.06.2018

Hazal Ilgın Bahçeci

Öz

Kamusal alan kavramına ilişkin tartışmaların gündeme gelmesi, 1970’li yıllar sonrasına denk gelmektedir. Özellikle Jürgen Habermas ve Hannah Arendt tarafından ele alınan kamusal alan kavramı, Richard Sennett’in “kent mekânı ve kamusal alanı büyük ölçüde özdeş gördüğü yaklaşımı” çerçevesinde başka bir boyut kazanmıştır. Sennett’e göre, kentin en önemli özelliği, onun kişisel farklılıkları gizlemeden ve kişisel değerleri başkasına dayatmadan başkalarıyla ilişki kurma fırsatı veren bir kamusal alan olmasıdır. Bu çerçevede demokrasinin taşıyıcısı olarak nitelendirilen kamusal alan, 19. yüzyıldan itibaren kapitalizmin getirdiği yeni yaşam tarzı ve kurumlarla gerçek anlamını giderek yitirmiş, toplumsallık yerini bireyselliğe bırakmış ve bireylerin kamu içindeki davranışları köklü bir biçimde değişmiştir. “Mahrem toplumu”nu ortaya çıkaran bu süreç, kamusal alanın canlılığını yitirmesi ve kentlerin topluluklara ayrılarak insan yaşantısının bir boyutu olmaktan çıkmasıyla sonuçlanmıştır. Bu çalışmanın amacı, Richard Sennett’in yaklaşımı çerçevesinde kent mekânında kamusal alanın önemini ortaya koymaktır. Bu bağlamda kamusal alan kavramı, özel alanla ilişkisi çerçevesinde ele alınarak ayrıntılı olarak incelenmeyecek, Richard Sennett’in kurduğu kent mekânı ve kamusal alan ilişki- sinin anlaşılmasına yardımcı olduğu ölçüde ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Kamusal Alan, Kent Mekânı, Richard Sennett, Mahrem Toplumu, Kapitalizm

Kaynakça

• Arendt, Hannah, İnsanlık Durumu, (Çev. Bahadır Sina Şener), İletişim Yayınları, İstanbul 1994.
• Aytaç, Ömer, “Kent Mekânlarının Sosyo-Kültürel Coğrafyası”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. 17, S. 2, 2007, s. 199-226.
• Banerjee, Tridib, “The Future of Public Space: Beyond Invented Streets and Reinvented Places”, Journal of the American Planning Association, Vol. 67, No. 1, 2007, p. 9-24, https://doi.org/10.1080/01944360108976352 (19.12.2017).
• Bookchin, Murray, Kentsiz Kentleşme: Yurttaşlığın Yükselişi ve Çöküşü, (Çev. Burak Özyalçın), Sümer Yayıncılık, İstanbul 2014.
• Buck-Morss, Susan, Görmenin Diyalektiği, (Çev. F. Burak Aydar), Metis Yayınları, İstanbul 2015.
• Çetin, Abdulkadir, Kamusal Alan ve Kamusal Mekân Olarak “Sokak”, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Radyo Televizyon Anabilim Dalı Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2006.
• Erdönmez, M. Ebru ve Altan Akı, “Açık Kamusal Kent Mekânlarının Toplum İlişkilerindeki Etkileri”, Megaron YTÜ Mimarlık Fakültesi E-Dergisi, C. 1, S. 1, 2005, s. 67-87, https://www.journalagent.com/megaron/pdfs/ME- GARON-21939-ARTICLE-ERDONMEZ.pdf (15.12.2017).
• Ergene, Boğaç, “Habermas ve Kamusal Alanın Yapısal Dönüşümü”, Mürekkep, S. 1, 1994, s. 77-80.
• Fırat, Serap, “Kentsel Mekânlarda Kamusal Alan”, Çağdaş Yerel Yönetimler, C. 11, S. 4, 2002, s. 41-72.
• Gökgür, Pelin, Kentsel Mekânda Kamusal Alanın Yeri, Bağlam Yayıncılık, İstan- bul, 2008.
• Habermas, Jürgen “Kamusal Alan: Ansiklopedik Bir Makale”, Birikim, S.70, 1995, http://www.birikimdergisi.com/birikim-yazi/4966/kamusal-alan-an- siklopedik-bir-makale#.WjFCStJl-Uk (18.12.2017).
• Kedik, Ayşe Sibel, “Kamusal Alan, Kent ve Heykel İlişkisi”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. 11, S. 1, 2011, s. 229-240.
• Keleş, Ruşen, “Kamusal Alan, Kentleşme ve Kentlilik Bilinci”, Güney Mimarlık, S. 10, 2012, s. 10-12.
• Kömeçoğlu, Uğur, “Kamusal Alan: Katılım ve Dışlama Güçleri Arasındaki Diyalektiğin Biçimi”, Sivil Bir Kamusal Alan, Kaknüs Yayınları, İstanbul 2005.
• Lefebvre, Henri, Kentsel Devrim, (Çev. Selim Sezer), Sel Yayıncılık, İstanbul, 2013.
• Özyurt, Cevat, “20. Yüzyıl Sosyolojisinde Kentsel Yaşam”, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C. 10, S. 18, 2007, s. 111-126.
• Sarıbay, Ali Yaşar, Kamusal Alan Diyalojik Demokrasi ve Sivil İtiraz, Alfa Yayınları, İstanbul 2000.
• Sennett, Richard, Gözün Vicdanı: Kentin Tasarımı ve Toplumsal Yaşam, (Çev. Süha Sertabiboğlu ve Can Kurultay), Ayrıntı Yayınları, İstanbul 2013a.
• Sennett, Richard, Kamusal İnsanın Çöküşü, (Çev. Serpil Durak ve Abdullah Yılmaz), Ayrıntı Yayınları, İstanbul 2013b.
• Tekeli, İlhan, Kent, Kentli Hakları, Kentleşme ve Kentsel Dönüşüm, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 2011.
• Timur, Taner, Habermas’ı Okumak, Yordam Kitap, İstanbul 2008.
• Kent Mekânında Kamusal Alan: Richard Sennett Perspektifinde Bir İnceleme Uzun, İnci, “Kamusal Açık Mekân: Kavram ve Tarihe Genel Bir Bakış”, Ege Mimarlık, C. 4, S. 59, 2006, s. 14-17.
• Weber, Max, Şehir: Modern Kentin Oluşumu, (Çev. Musa Ceylan), Yarın Yayınları, İstanbul 2012.
• Wilson, Elizabeth, “Görünmez Flâneur”, Birikim, (Çev. Filiz Çulha ve Aksu Bora), S. 43, 1992, s. 54-65.