ANTİK YUNAN’DA TOPLUMSAL BİR KURUM OLARAK EVLİLİK VE İKİ OYUNDA ERKEKLERİN İKİ EŞLİLİK TERCİHLERİ: MEDEA VE TRAKHİSLİ KADINLAR

Yıl 2016, Sayı: 26, 83 - 104, 31.12.2016

Yavuz Çelik

Öz

Geleneksel tanımıyla aile bir kadın ve erkeğin, ömürlerinin kalan kısmını beraber geçirmek üzere sevgi, saygı ve güven üzerine kurulan evlilikleriyle başlayan ve toplumun en küçük temel birimi olan kurumdur. Birlikte geçirilen yıllar çocuk, torun ve akrabaların artmasıyla birlikte aileyi genişletir. Ancak tarih boyunca hemen her toplumda yaşanagelmiş bir durum vardır ki, çoğu zaman aile içinde benzer sebeplerle ortaya çıkmış, benzer olaylarla sonlanmıştır. Özellikle ataerkil toplumlarda erkeğin ikinci evlilik yapması ve bunu ya ilk eşinden ayrılarak ya da aynı veya ayrı bir evde iki eşli yaşayarak sürdürmesidir bu durum. Bu yazıda, Batı medeniyetinin kültürel başkenti olarak kabul edilen ve genel olarak tek eşliliğin benimsendiği Antik Yunan toplumunda erkeklerin ikinci evlilikleri, iki Antik Yunan trajedisinde iki mitolojik öykü üzerinden değerlendirilecektir. Sophocles’in Trakhisli Kadınlar’ında Herakles gençlik ve güzellik, Euripides’in Medea’sında ise Jason güç ve para gerekçesiyle ikinci kez evlenir. Eşleri
Deianeira ve Medea’nın kıskançlık dolu tepkileri ve kabullenemeyişleri, kocalarının mantık ve bencillik dolu ikna çabaları, o toplumun sağduyusu ve akıl hocası rolündeki koronun yorum ve telkinleriyle bu iki oyun, 2400 yıl önceki Yunan toplumunun aileye ve çok eşliliğe bakışını net bir şekilde yansıtmaktadır. Tiyatronun toplumun aynası olduğu düşünüldüğünde, bu çalışmada ele alınacak oyunlar tarihsel, antropolojik, folklorik ve kültürel çalışmalara katkıda bulunacak ve Antik Yunan toplumunu günümüz toplumlarıyla karşılaştırma şansı sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler

Antik Yunan, çok evlilik, kadın, aile içi cinayet, tiyatro

Kaynakça

• Arora N.D, Political Science for Civil Services Main Examination, Tata McGraw- Hill Education, Columbus, 2010.
• Demosthenes, Speeches 50-59, (Çev. Victor Bers), University of Texas Press, Texas, 2003.
• Euripides, Elektra, (Çev. Yılmaz Onay), Eski Yunan Tragedyaları, Mitos-Boyut Tiyatro Yayınları, İstanbul, 2008.
• Euripides, Medea, (Çev. Ari Çokona), Hasan Ali Yücel Klasikler Dizisi, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2014.
• Freeman Sara & Maya Roth, International Dramaturgy: Translation & Transfor- mations in the Theatre of Timberlake Wertenbaker, Peter Lang, London, 2008.
• Gerson Lloyd G. (ed.), Aristotle: Politics, Rhetoric and Aesthetics, Taylor & Francis, Abingdon, 2009.
• Konstan David, The Emotions of the Ancient Greeks: Studies in Aristotle and Classi- cal Literature, University of Toronto Press, Toronto, 2006.
• Luschnig C.A.E., Granddaughter of the Sun: A Study of Euripides’ Medea, Brill, Boston, 2007.
• Milton Don, Polygamy and Monogamy, Born Again Publishing Inc., Gilbert, 2009. Nevett Lisa C., House and Society in the Ancient Greek World, Cambridge University Press, Cambridge, 2001.
• Antik Yunan’da Toplumsal Bir Kurum Olarak Evlilik ve İki Oyunda Erkeklerin İki Eşlilik Tercihleri: Medea ve Trakhisli Kadınlar
• Plutarch, Plutarch’s Moralia – VI, (Çev. W. C. Helmbold), Harvard University Press, Cambridge, 1962.
• Solski Ruth, Ancient Greece Gr 4-6, On the Mark Press, Napanee, 2007.
• Sophokles, Trakhisli Kadınlar, (Çev. Ari Çokona), Hasan Ali Yücel Klasikler Dizisi, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2014.
• Stuttard David (ed.), Looking at Medea: Essays and A Translation of Euripides’ Tragedy, A & C Black, Edinburgh, 2014.
• Velásquez Eduardo A., Nature, Woman and the Art of Politics, Rowman & Little- field, Lanham, 2000.
• Sophocles, Women of Trachis, (Çev. Williams C. K. & Gregory Weimer Dickerson), Greek Tragedy in New Translations, Oxford University Press, Oxford, 2001.
• Wilson Nigel, Encyclopedia of Ancient Greece, Routledge, Oxford, 2013.
• Yalazı Esra & Sultan D. Küçüker, “Ksenophon’un Oikonomikos Adlı Eserinde Evlilik ve Kadına Yaklaşım”, Archivum Anatolium, 9/2, 2015, ss. 57-79.