YEREL YÖNETİMLERİN YETKİLERİNİN BELİRLENMESİNDE MAHALLİ MÜŞTEREK İHTİYAÇ KAVRAMININ YERİ VE İŞLEVİ

Yıl 2015, Sayı: 24, 43 - 61, 31.12.2015

Fatma Didem Sevgili Gençay

Öz

Anayasada yerel yönetimlerin “il, belediye veya köy halkının mahalli müşterek ihtiyaçlarını karşılamak üzere” kurulmuş olan kamu tüzel kişileri oldukları belirtilmektedir. Çalışmamızda, Anayasa ile çok genel bir şekilde mahalli müşterek ihtiyaçları karşılamakla görevlendirilmiş olan bu tüzel kişilerin yetkilerinin tespitinde “mahalli müşterek ihtiyaç” kavramının neyi ifade ettiği, edebileceği ve bu kavramın içinin kim tarafından doldurulacağı konuları incelenecektir. Bu çerçevede öncelikle yerel yönetimlerin yetkilerinin nasıl belirleneceği hususu üzerinde durulacaktır ki burada “yetki ihdas etme yetkisi”ne sahip olan devlet ile diğer kamu tüzel kişileri arasında ayrım yapılması gerekmektedir. Kamu hukukunda tüm yetkilerin aslen “Devlet”e ait olduğu ve bu yetkilerden bir kısmının başka tüzel kişilere aktarıldığı görülmektedir. Ancak bu aktarım tek tek listeleme yoluyla yapılabileceği gibi blok halinde de olabilir. Ayrıca mahalli müşterek ihtiyaç kavramının yerel yönetimlerin yetkilerinin belirlenmesinde bir kriter olarak kullanılması imkanı tartışılacaktır. Bu çerçevede subsidiarite ilkesi ve ye-rel kamu hizmeti kavramı üzerinde durulacak ve Anayasa Mahkemesinin mahalli müşterek ihtiyaç kavramına verdiği anlam değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

Yerel yönetimler, mahalli idarelerin yetkileri, mahalli müş-terek ihtiyaç, subsidiarite, yerel kamu hizmeti

Kaynakça

• Akyılmaz B., Sezginer M., Kaya C., Türk İdare Hukuku, Seçkin Yay., 6. Baskı, 2015.
• Alcaraz H., Le principe de libre administration des collectivités territoriales dans la jurisprudence constitutionnelle après la révision constitutionnelle du 28 mars 2003, RFDA, 2009, s.497.
• Brisson J.-F., Clarification des compétences et coordination des acteurs, AJDA, 2014, s.605.
• Carre de Malberg R., Théorie générale de l’Etat, t.1, CNRS, 1969.
• Chapus R., Droit Administratif Général, T.1, 15e Ed., Montchrestien, Paris, 2001.
• Chevallier J., Science administrative, PUF, 3. Baskı, 2002.
• Fleury B., “Libertés, Libertés chéries” (autour de la clause générale de compétence), La Semaine Juridique Administration et Collectivités Territoriales, n˚23, 2010, 2178.
• Fort F.-X., Observations sur la notion de compétence locale, La Semaine Juridique Administrations et Collectivités Territorriales, n°26, 2014, 2200.
• Gönenç L., Siyasi İktidar Kavramı Bağlamında Anayasa Çalışmaları İçin Bir Kav-ramsal Çerçeve Önerisi, AÜHFD, 2007, C.56, Sayı 1, ss. 145-168.
• Gözler K., Anayasa Hukukunun Genel Teorisi, Cilt I, Bursa 2011.
• Gözübüyük Ş., Türkiye’nin Yönetim Yapısı, Turhan Kitabevi, Ankara 2013.
• Gül K. V., Köy ve Mahalle İdaresi, Kardeş Matbaası, 1968.
• J.Cl. Collectivités Territoriale, Fasc. 732: Service Public Local.
• Kalabalık H., Avrupa birliği ülkeleriyle karşılaştırmalı yerel yönetimler hukuku, Seç-kin Yayıncılık, 2005.
• Karahanoğulları O, 2003 Anayasa Değişikliği: Özeksizleştirilmiş Cumhuriyet, An-kara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi, Türkiye Kamu Yönetimi Ağı, Bül-ten, Sayı:1, s.1-9.
• Karahanoğulları O, Kamu Hizmetinin Kurulmasında Yerel Yönetimlerin Yetkisi, Çağdaş Yerel Yönetimler, Cilt 10, Sayı 4, ss.23-35.
• Karahanoğulları O., Yerel Özerklik: Mahalli Müşterek İhtiyaçların Yerinden Yöne-timi, Beşinci Ulusal Yerel Yönetimler Sempozyumu, Ankara, 2013, ss.65-97.
• Lachaume J.F., La commune, LGDJ, coll. Politiques locales, 1997.
• Özman A., Devletlerin Egemenliği ve Milletlerarası Teşekküller, AÜHFD, 1964, C.21, Sayı 1-4, ss. 53-121.
• Pastorel J.-P., Collectivité Territoriale et clause Générale de compétence, RDP, 2007, s.51.
• Pontier J.-M., La notion de compétences régaliennes dans la problématique de la répartition des compétences entre les collectivités publiques, RDP, 2003, s.193;
• Sevgili D., La Responsabilité de l’Etat et des Collectivités Territoriales: Les Pro-blèmes d’Imputabilité et de Répartition, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Uni-versité Jean Moulin Lyon 3, 2011.
• Teziç E., Anayasa Hukuku, Beta yay., İstanbul 1997.
• Ulusoy A., Akdemir T., Mahalli İdareler, 9. Baskı, Seçkin Yay., 2014.
• Verpeaux M., Pavane pour une notion défunte- La Clause Générale de compétence, RFDA, 2014, s.457.
• ANAYASA MAHKEMESİ KARARLARI AYM, 18.9.1991 tarih ve E.1990/23, K.1991/29 sayılı kararı. AYM, 26.6.2002 tarih ve E. 2001/377, K. 2002/59 sayılı kararı. AYM, 8.12.2004 tarih ve E.2004/61, K.2004/123 sayılı kararı. AYM, 5.1.2006 tarih ve E. 2005/98, K. 2006/3 sayılı kararı. AYM, 18.1.2007 tarih ve E.2005/32, K.2007/3 sayılı kararı. AYM, 24.1.2007 tarih ve E. 2006/131, K.2007/4 sayılı kararı. AYM, 24.1.2007 tarih ve E.2005/95, K. 2007/5 sayılı kararı. AYM, 16.12.2010 tarih ve E. 2007/37, K.2010/114 sayılı kararı. AYM, 9.6.2011 tarih ve E. 2008/87, K.2011/95 sayılı kararı. AYM, 22.2.2012 tarih ve E. 2011/53, K.2012/27 sayılı kararı. AYM, 18.7.2012 tarih ve E.2011/126, K.2012/110 sayılı kararı. AYM, 22.11.2012 tarih ve E.2011/149, K.2012/187 sayılı kararı. AYM, 29.11.2012 tarih ve E.2011/100, K.2012/191 sayılı kararı. AYM, 29.11.2012 tarih ve E. 2011/106, K. 2012/192 sayılı kararı. AYM, 10.4.2013 tarih ve E.2012/158, K.2013/55 sayılı kararı. AYM, 12.9.2013 tarih ve E.2013/19, K. 2013/100 sayılı kararı. AYM, 27.2.2014 tarih ve E.2012/87, K.2014/41 sayılı kararı. AYM, 11.9.2014 tarih ve E. 20014/72, K. 2014/141 sayılı kararı. AYM, 23.5.2015 tarih ve E.2015/34, K.2015/48 sayılı kararı. AYM, 17.6.2015 tarih ve E.2014/194 K. 2015/55 sayılı kararı. CC. 7 Temmuz 2005, karar n˚2005-516 DC, RFDA, 2005, s.930.